Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afilàre 1 , vrb: fibai* Definition fàere un'afilada, una síngia fine che filu, ma de segada cun cropu o atumbada, nau prus che àteru de istrégiu fatu de cosa tostada chídrina (bidru, terra, o fintzes linnàmene, muros o àteru) Synonyms e antonyms abbèrrere, cannire, filiri, frasellare, fresai, intzignai, iscrafangiai, sacai, scanniri, sinniai, trapare Sentences cussu est unu pratu afilau ◊ su corpu chi li amus dadu, a su piatu, l'at afiladu ◊ custa linna comente sicat si afilat totu Translations French fendre English to cleave Spanish agrietar Italian fèndere German spalten.

chinníre 1, chinníri , vrb Definition fàere un'aperta, un'afilada, una segada chi paret fine che unu filu, a unu traste de cosa tètera, mescamente a un'istrégiu (in cobertantza, si narat de gente chi bogat fama mala, chi s'imbrutat s'onore) Synonyms e antonyms abbèrrere, afilai, cannire*, filiri, frasellare, fresai, sacai, scanniri, sinniai, tinnire Sentences si chinnit una tassa, una cíchera, e dónnia cicílliu ndi aciocas a domu! Surnames and Proverbs prb: tatza chinnida niune la neat Translations French fendre, fêler English to cleave Spanish rajar, resquebrar Italian fèndere, incrinare German spalten, einreißen.

fibài , vrb: afilare 1, filai, filare Definition fàere una filada, una síngia fine che filu (fibadura), ma de segada chi si faet cun cropu, nau prus che àteru de istrégiu fatu de cosa tostada chídrina (imbidru, terra, ma fintzes linnàmene, muru) Synonyms e antonyms abbèrrere, cannire, filiri, frasellare, fresai, iscrafangiai, sacai, scanniri, sinniai Sentences cussu est unu pratu filau ◊ cussa crésia est a murus filaus 2. si fibat su coru, si trúmbulat su sàngui, s'intruat su sentidu, si trobílicat s'ànima (L.Porcedhu) Etymon srd. Translations French fendre English to cleave Spanish hender Italian fèndere German spalten.

fresài , vrb: fresare Definition fàere a fresa, isperrare, apèrrere a pígios Synonyms e antonyms iscaltulare / abbèrrere, cannire, crasare, filiri, sacai, scanniri, sinniai Idioms csn: fresare su pane = iscopercare su pane, segare su pane de fresa ororu pro ispitzigare sos duos pizos e ndhe furriare unu a manera de resurtare ambos de su matessi betu ca sunt lísios a parte de fora ma aspros a parte de intro; fresai sa castàngia = trapare, ispitighedhare sa castanza pro no si tzocare arrustindhe Sentences fint chie coghindhe e chie fresendhe, a sa cota ◊ su fritu li at fresau sas manos ◊ su sole coghet sa terra faghíndhela fresare Etymon ltn. fresus Translations French fendre, scinder, crevasser, craqueler English to chapp, to separate, to cleave Spanish hender, escindir, agrietar Italian fèndere, scìndere, screpolare German spalten, trennen, rissig machen.

isperràda , nf Definition su isperrare; genia de segada Synonyms e antonyms abbelta, afilada, cannidura, tzacadura / calpidura, fresadura, secada, trapada Etymon srd. Translations French fente English braking Spanish hendedura Italian spaccata German Spalten.

isperrài , vrb: isperrare, sperrai Definition segare, fàere a perras (o fintzes a fitas), in duas o in medas partes si donniuna si sighit a isperrare Synonyms e antonyms sperraciae / ispartzire, paltire Sentences sonos de fàghere trèmere chelu e terra ch'isperraiant su coro in mesu in mesu ◊ s'isperrat sa linna tropu russa ◊ su cifraxu, a bortas, s’isperrat po fai pistocu o po si dhu papai cun ollu o cun ladru 2. sa pilladra si faet de pira matzi niedha isperrada e sicada in su sole Etymon srd. Translations French fendre, couper, scinder English to cleave, to divide Spanish hender Italian spaccare, scìndere German spalten.

scaravangiài , vrb: iscrafangiai*, scrafangiai Definition su si apèrrere a pígiu de fora, fàere tzacaduras pagu fundudas, crepaduras, nau mescamente de sa pasta cun su frammentu bene aghedada e de su pane modhe cotu; fàere a tzirbisas, nau de s’orrobba chistia posta male, ammurigonada, ma fintzes de is murros candho unu est acanta a prànghere; crepare de su erríere Synonyms e antonyms afilai, cheprinare, crebulare, sacai, spreciai / acarrongiai, afrangillonai, afrascillonai, aggraminzonare, aggruncire, apigiare, arruntzai, atavellai, atribuntzire, cipirodhare, frongire / ischerchedhare Sentences su mustàciu bèni trabballau si scrafàngiat in pícius candu est cotu ◊ sa figu est totu scrafangiada de cantu est cota ◊ scrafangiada che civraxu axedu siast! 2. custus pannus si funt scrafangiaus 3. no bengas allirga cun cuss'arrisu scaravangiau, o morti! ◊ gi ses arriendi pagu: scrafangiau ses?! Translations French se crevasser, fendre English to crack, to get chapped Spanish hender, agrietar Italian fèndersi, screpolarsi German sich spalten, bersten, rissig werden.

tracàre , vrb: atracare 1 Definition su chi faet sa linna candho s'isperrat, s'iscratzat, si aperit a isperradura (mescamente in is frochidhaduras): faet una genia de sonu de cosa àrrida isperradho, faet unu tzàcurru (tracada)/ t. focu = tzacare, apuntai fogu Synonyms e antonyms sacai Sentences faladindhe impresse de cussa nae ca l'intendho trachendhe! 2. dae meda chena piòere, sa terra est intostada e tracada Etymon srd. Translations French crépiter, fendre English to crack (apart) Spanish chascar Italian crepitare, fèndere German knistern, spalten.

tzacài , vrb: ciacai, sacai, tzacare 1, tzacari Definition fàere tzàcurru coment'e de cosa chi iscópiat, isperrare, afilare, apèrrere a cropu, segare a crepadura, crepare de su fritu o de àteru: in cobertantza, su si pigare arrennegu, foedhare male po fele, po tzacu; fintzes iscúdere (po su sonu a cropu chi faet), fàere camminu, andhare, intrare Synonyms e antonyms abbèrrere, afilai, calpire, cannire, cherpai, filiri, fresai, ischisciai, iscopiare, iscrafangiai, issacai, scanniri, sinniai, tzacarrai, tzocare / incrivire, iscúdere Idioms csn: tzacai a perda = iscúdere a pedra; tzacai is peis a terra = istribitare (pro arrennegu); pratu tzacau = afiladu, cannidu; fai su crepatzaca a unu = fai su crepa crepa, fàchere su derre, fàghere carchi cosa a crebu, mancari crebet, s'àteru Sentences nemus ghetat binu nou in istrexus bècius, poita su binu dhus tzacat ◊ sa canna si tzacat si pagu pagu dha fortzant ◊ portat is manus tzacadas de su frius ◊ e innui si depit tzacai s'ou, in punta o in mesu? ◊ papendi cussa cosa gei no si ant a tzacai sa brenti, no! ◊ mi depit pagai su chi mi depit, mancai tzachit… o crepit! ◊ po s'isfortzu de ai arrísiu tropu, dhi fiat tzacada una vena ◊ tzaca, manedha, ca benit babbai! ◊ tzacant is guetus arendi su celu ◊ est tzachendi de s'arrennegu ◊ in su fogu tzacat sa linna frisca, pruscatotu sa folla 2. a su fillu dhi at tzacau una bussinara ◊ lah ca ti tzacu, chi no abarras chietu! ◊ at tzacau su pratu a terra candu at ghetau sa gràtzia a is isposus ◊ mi benit ganas de dha tzacari a su muru ◊ si ti ponit chinta ti tzacat a frastimu, lah! ◊ castiadí e circa de nci tzacai su nuncu! ◊ ci fio a su postu tuo, dhi aio tzacau unu lampu e dhos io abbruscaos cummente a is tiauledhos de s'inferru! 3. toca, tzaca stradoni! Etymon srd. Translations French fendre, éclater, crépiter English to crack Spanish hender, reventar, crepitar Italian fèndere, fessurare, scoppiare, crepitare German spalten, bersten.