Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

addobbàda , nf: addubbada Definition cropu chi si giaet apostadamente o de malesaura; su marcu chi abbarrat in su trastu po su cropu chi at leau Synonyms e antonyms addrobbulada, arropada, bultzonada, isciuta, trempa 2 Sentences a s'addobbada chi li at dadu ch'est rutu a buca a terra 2. ndhe at leadu, ndhe at tentu de addobbadas, cuss'isterzu, a s'imbola imbola de unu logu a s'àteru! Etymon srd. Translations French coup English stroke Spanish golpe, cardenal Italian percòssa, urto violènto German Schlag, Stoß.

antúa , nf: antzua 1 Definition múngia, pelea meda faendho trebballu grae, o fintzes surra de cropos Synonyms e antonyms cadha, cària, cumbata, impodha, inzotu, istimpida, istripa 1, matana, mugna, pistapone, podha, rebbatu, tzumba / banzu, surra Sentences za l'at leada s'antzua carrendhe a codhu totu cussa preda!…◊ si no faghes a bonu ti dao antua! ◊ giaghi est tanta s'antua chi mi dana, de imbetzare mi benit sa gana Translations French coups (de baton), tourment English setback, travail Spanish paliza Italian batòsta, travàglio German Schlag, Sorge.

bàtida , nf, nm: bàtidu Definition cropu, cropighedhu, mescamente su chi faet su coro Synonyms e antonyms atzàpidu, tàbbida, tochédhidu Etymon srd. Translations French battement English heartbeat Spanish latido Italian bàttito German Schlag.

cólpu , nm: corfu, corpu, crofu, cropu Definition sa ferta e s'istóchidu o tzàchidu chi si faet iscudendho cun calecuna cosa, móvia de botu, totu a una borta; cosa chi arrennescet bene meda prus che àteru candho est difícile / min. colparedhu, corpighedhu, cropighedhu Synonyms e antonyms acirrada, acollada, addobbu, afracada, afurconada, assuprida, ibbatulada, irbirroncu, isdobbiada, lómpia, tzacada / isparu, tiru, tzocu / gofu Idioms csn: dare, iscarrigai, leare corpos, leare a corpos, intèndhere corpos; corpu dadu a manimbesse, a totu codhu, a rasigadura, firmu, in prenu; torrare su c. = corpare a unu chi ti at corpadu (prus che àteru, deretu, apenas retzidu deretu torradu); corpu de punnigosu, de pedra, de fuste, de farci, de ferrus = corpu dadu a punnigosu, a perda, e gai; corpu de telèfono = telefonada; corpu de balla = balla, isparu; corpu de língua = peràulas pesantes, chi ofendhent; corpu de àcua = próida, refrigada de àcua; corpu de aera = bentixedhu friscu chi cassat a unu candu est insorau; corpu de tússiu, de boxi = su tzocu o sonu chi si faghet tussindhe, faedhendhe; corpu de gagaju = zenia de brincu de sa boghe chi si faghet cun s'irguzu comente si pronúntziat sa /c/ oclusiva velare surda o fintzas sa /f/ in tzertas bidhas (es. su ’ane, sa ’astanza = su cane, sa castanza; sa ’émina, su ’ocu = sa fémina, su focu); fuedhai a cropus a cropus = brinchendhe su sonu de /c/ o de /f/ comente faghent a logos (su ’asu, sa ’émina = su casu, sa fémina); colpu de Vènere = zoghendhe a manzíngula, est candho essint paris totas bàtoro números diferentes: est sa cumbinada menzus; avb. (bènnere, fàghere, e gai) a corpu, totu a unu crofu = totu paris, a una borta, totinduna; fàghere a corpu e ista = puntu e mortu; fàghere corpu malu feri ’ene = fàghere carchi cosa de una manera irballada, pagu zusta, e andhare in bonu gai etotu; fàghere a corpu innanti = fàghere innantis, lòmpiri a ccn. logu prima de un'àteru; tratu su colpu = fatuvatu, dónnia tantis; piscare in cropu a ccn. = segudàrelu, tènnere o agatare faghindhe su dannu; in su corfu/corpu de sa messera, in corfu ’e note = in su grofu de sa messera, in su menzus messare, intremesu de noti, a note russa, a noti incrófia, a note manna Sentences portale mannu, s'úrtimu corfu ti lu dat sa ruspa pro sa piatza de sa libbertade ◊ aiat leadu calchi colpu de aera essendhe a fora dai su caldu a su fritu ◊ faiat andhae su fuste noischedhosu cun cropos furiosos a cantu essit ◊ a su corpu chi li at dadu lu at fatu rúere 2. pissighit su polcavru, partit su colpu e fadhidu si l'at! ◊ a custu corpu de boxi totus si funt unius 3. no mancat mai calchi colonellu chi est meledendhe calchi colpu de manu 4. tratu su colpu, pigaiat su frade a montes, o su babbu, a cumpidare o a che li pigare su recatu ◊ tratu su colpu, chenaiant umpare 5. bellu pisedhu…: a sa mama li torrat su corpu!◊ candho paret chi l'apant fata franca, lis faghet a corpu innanti e los buscat gai etotu, a sos furones ◊ sos barratzellos fachenne sa posta a sos bardaneris fint aconcatos a tratènnere fintzas a los piscare in cropu ◊ in làmpadas sa zente fit in su corpu de sa messera e no fit pessendhe a sas festas ◊ custu est su corfu de su molinzu e no fachet a pasare! 6. bosatrus fuedhais a cropus a cropus peus de is santuidesus! Surnames and Proverbs prb: a unu corpu no si ndhe segat s'àrbure Translations French coup English strike Spanish golpe Italian cólpo, bòtta, percòssa German Schlag.

corfichédhu , nm Definition min. de corfu, cropighedhu Translations French petit coup English small blow Spanish golpecito Italian pìccolo cólpo German kleiner Schlag.

dobbàda , nf Definition cropu prus che àteru giau de malesaura Synonyms e antonyms abbrúnciu, addóbbida, atumbada, atzapulada Etymon srd. Translations French coup accidentel English casual stroke Spanish golpe accidental Italian cólpo accidentale German zufälliger Schlag.

dòbbe , nm: dobbo Definition su cropu o sonu surdu chi faet una cosa orruendho a terra; cropos a meda iscudendho a ccn. po calecuna cosa chi at fatu / dare, leare, buscare, collire d. Synonyms e antonyms addobbu, apiossa, arropu, banzu 1, cabossa, carda, mazadina, piritzofu, pista, surra 2. che unu macu est essidu bochindhe a dobbes de fuste anades e dindos ◊ oe che leas dobbe, si no l'agabbas! Etymon srd. Translations French coups, rossées English blow, stroke Spanish choque, paliza Italian percòssa, bòtta German Schlag.

dúbba , nm Definition genia de cropu e sonu chi faet, coment'e de cosa orruta de artu Synonyms e antonyms atzapulada, dobbo 1, iscartinada, istrampada, sciotada, tupu Sentences sos mazores no ischiant a cale santu si bortare e dubba chi si lis presentat unu Translations French bruit sourd English thud Spanish zambullida Italian tónfo German dumpfer Schlag, Plumps.

ilbarriàda , nf: ilvarriada, irbarriada, isbarriada, irvarriada, isvarriada Definition su iscarrigare, fintzes cropu forte (o àteru) chi dhi lompet, a unu; dannu mannu Synonyms e antonyms colpu, illinnarjada, irrugada, irruncada, irzarriada, sciarrocada / derdícia, desacatu / cdh. sbarriata Sentences si sa domandha benit a bonu li dant un'irvarriada de dinari (G.Ruju)◊ custu est tronu faladu a isvarriada! ◊ una nue de tempesta mi at a rúere tota a subra, a isvarriada 2. a s'isvarriada est rutu a frundha (G.Ruju)◊ comente fit essindhe in sa gianna li arrivit un'isvarriada de bòcia a mutzighiles 3. ite irbarriada, odheu, a che li mòrrere su bestiàmine!…◊ isbarriada manna mi at agiuntu a sa chi mi est bochindhe, s'annada mala Etymon srd. Translations French décharge English discharge Spanish varapalo Italian scàrica German Schlag.

incrivíre , vrb Definition calare unu cropu, giare su cropu abbaidandho bene innanti comente iscúdere, pigandho sa mira Synonyms e antonyms isciúdere, tzacai Translations French frapper English to deal a blow Spanish asestar un golpe Italian assestare un cólpo German einen Schlag versetzen.

innadiàda , nf: innadicada, innadigada, irnadicada, snadiada Definition cropu giau a nàdigas, mescamente a manu isparta Synonyms e antonyms innannariada, isculivita, nadiada Sentences babbu mi mineteit chi si bogaiat sa chintolza e mi ndhe daiat paritzas innadigadas Etymon srd. Translations French fessée English spank Spanish nalgada Italian sculacciata German Schlag auf den Hintern.

ischisinàda , nf: ischixinada Definition su ischisinare; cropu chi si giaet a forte Synonyms e antonyms illempiada, ischixinadura, limpiamentu, samunada / addobbada, arropada, bultzonada, ischichinada, isciuta, istrilla, trempa 2 2. s'ischixinada de sa gafetera a chelvedhos e già l'apo tassidhadu: sa cara pariat unu panetone! Etymon srd. Translations French bousculade, coup English shake, stroke Spanish sacudida, golpe Italian scossóne, percòssa German heftiger Stoß, Schlag.

isculivíta , nf: sculivita Definition cropu giau cun sa manu aperta a nàdigas Synonyms e antonyms culifita, innadiada, innannariada, nadiada / ttrs. iscurivita Sentences sa mama li at sestadu duas isculivitas tzochedhosas, a su pitzinnu, ca at fatu dannu Etymon srd. Translations French coup sur le derrière English spank (ing) Spanish nalgada Italian sculaccióne German kräftiger Schlag auf den Hintern.

iscutinàda , nf: iscutzinada Definition su iscutinare; cropu chi si giaet iscutulandho Synonyms e antonyms assachitadura, ghirghidhada, irghinitada, sachedhada, saidada, scutuladura / cdh. trinicata Sentences mi at aggarrau a sos pilos e mi dat un'iscutzinada (A.G.Solinas)◊ dae un’iscutinada a sa tiaza ca bi at parfaruza! Etymon srd. Translations French secousse English shake Spanish sacudida Italian scòssa, scrollata German Schlag, Schütteln.

istrudhàda , nf Definition cropu de terudha; su tanti de cosa chi leat una terudha Synonyms e antonyms istrudhonada, terudhada / palte, partzida 2. za la zughet una bella istrudhada de machine, cussu! Etymon srd. Translations French coup de louche English blow with a ladle Spanish cacillo Italian mestolata German Schlag mit der Schöpfkelle, Schöpfkellevoll.

làssa 1 , nf Definition tocu, sonu de campana, prus che àteru po unu mortu Synonyms e antonyms addópiu, asséchiu, tocu Sentences nobe lassas sa campana at tocau e su sonu innedha in s'àghera drinnindhe nch'est colau (P.Dessanay)◊ su coro mi ant bestiu a nighedhu candho tristas sas lassas ant sonau ◊ sas lassas chi una die ti ant apertu sas zannas a su chelu sunt galu inoche, craras Translations French glas English toll (ing) Spanish tañido, toque Italian rintócco German Schlag.

nadiàda , nf: nadigada, nariara Definition cropu giau cun sa manu aperta a nàdigas Synonyms e antonyms culifita, innadiada, isculivita Sentences dhi at donau unas cantu nadiadas po no èssi postu in menti ◊ càstia, chi no dhi apu donau una passara de nariaras est ca femus in cussu logu! Etymon srd. Translations French fessée English spank Spanish nalgada Italian sculacciata German Schlag auf den Hintern.

pístu , agt, pps, nm Definition chi dh'ant pistau, chi portat pistadura; de pistare; genia de pelea meda o múngia chi unu si pigat o dhi giaent po calecuna cosa Synonyms e antonyms ammarchedhau, pistadu, spampaniau / afarru, cadha, matana, pista / afródhiu, arraolu, finitzu, ischinitzu, pestighinzu Sentences mi bollit mandai in poboresa a bivi pistu pistu ◊ so totu pistu de comente apo curtu ◊ zuto sàmbene pistu 2. za istat buschendhe, ma za l'apo pistu! ◊ ti ant bene pista e irrobbada ◊ a Cristos l'ant apicadu in sa rughe e totu pistu 3. bai, no ti pighis pistu po una faci de buciuca! ◊ abarrant in su pistu una noti, ma no ant bistu mancunu sperritu, intamus de pigai pisci de carina ◊ fit innútile a si picare pistu: fit semper indiosau de sa connada Etymon srd. Translations French broyé, pilé, abattement, tourment English crushed, torment, setback Spanish machacado, paliza Italian pésto, pestato, batòsta, torménto German zerstoßen, Schlag, Stoß.

tochédhidu , nm: tochedhu, tzochedhu Definition su tochedhare, su cropu, su tzàcurru chi s'intendhet candho s'iscudet cosa, sa bàtida de su coru, sonu chi si arrepitit fatuvatu a tempos totus oguales; genia de bàtidu chi faet inue si portat ccn. dolore Synonyms e antonyms tochedhonzu / atzàpidu, bàtida, bàtima, itzochédhidu, tàbbida / cdh. pichedhu Sentences fit cun su coro a tochedhos ◊ sos duos secapetreris lavoranne puru inie a puntu de matzeta ’e oro… e mi paret de intènnere su tochedhu intro ’e su coro (P.Dui)◊ birbúdhios e tochedhos de coro currillant in sa mente ◊ sunt giaos sos tochedhos de su male ◊ apo intesu tochedhu de bistrale: cussu est zente faghindhe linna Etymon srd. Translations French battement, martèlement English hammering, pulsation Spanish golpeteo, latido Italian bàttito, pulsazióne, martellaménto German Schlag, Pulsation.

tócu , nm: togu Definition su tocai; sa capacidade de sapire e connòschere sa cosa tocandhodha; tzàcurru o sonu de acropadura; mescamente sonada, sonu de campana; fintzes bículu, crantu, orrugu / min. tochitu, tochedhu Synonyms e antonyms tocada, tocamentu / apalpu / corpedhu, tochedhu / addópiu, arrapicu, asséchiu, lassa 1 / tancu Idioms csn: tocos de manu = genia de saludu, itl. strette di mano; andhare a togu = a s'apàrpidu, a su toca toca che a chie no bidet; su t. de reapare = de fèrrere apare, de si ndhe pesare e dare tentu, su chi faghent in crésia avertindhe sa zente chi est essindhe su preíderu pro nàrrere sa missa; su t. de s'agonia = tocu in chenàbura santa pro ammentu de sa morte de Cristos; intrai unu t. a ccn. = sonare s'ispiru pro calicunu; no ndi bòlliri duus tocus de… = chèrrerendhe s'iscusa pro…, fàghere carchi cosa apenas chi si tenet pagu pagu sa manera, no istare a si lu fagher nàrrere duas bortas; pigai, portai o pònniri a unu a t. = leàrelu in ziru, fàgherelu a befe, a birgonza, dàreli a subra a boghes; èssere totu a t. de… = a fortza de…; leare a unu a t. de pedra = a corpos de pedra; segau a tochedhus = fatu a cantos, a bículos; fàchere su t. (zoghendhe)= ischitire, tirai a sorti po biri a chini tocat a fai una parti me is giogus, tra cumpàngius; ge dhi est in tocus!… = est arrennegadu meda Sentences sa síndria cota si connoscit a tocu ◊ sa cosa mancai no dha bia dh'agatu a tocu 2. intè, ant tocau s'enna abbellu abbellu: tocu de pòburu, po no nd'iscidai is canis drommius! ◊ candu s'intendiat su tochitu aberiaus s'enna 3. sa campana sonat sos tocos de sa fremmaria ◊ is campanas fiant sonendi is primus tocus ◊ pro sa missa faghet tres tocos ◊ soneit su tocu de s'ispiru ◊ ant intrau unu tocu: iscieis e chini est su mortu? ◊ su noti de Missa de pudhus si fait unu tocu meda prus longu e bellu: su tocu de centu (A.Garau) 4. sa cosa como est totu a tocu de dinari! ◊ dh'at arrespostu a tocu de frore, in poesia ◊ est a tocu de pelea pro balanzare duos sodhos ◊ cussa no ndi at bólliu mancu duus tocus e si ndi est pesada che una píbera ◊ a su sirboni dhu portant is canis a tocu ◊ andhe pedra de tocu sa chi ses! ◊ piciocus, no seu beniu a innòi po èssi postu a tocu! ◊ fatuvatu poniat a tocu is cumpàngius e si ndi arriiat ◊ pro ischire a chie tocaiat a fàchere sa faina amus dépiu fàchere su tocu Surnames and Proverbs smb: Toccu Etymon srd. Translations French coup, tintement English touch, toll Spanish toque Italian tócco, rintócco German Berührung, Schlag.