adduràe, addurài, adduràre , vrb Definition
tratènnere, sighire e istare in su matessi logu; istentare, lassare passare tropu tempus
Synonyms e antonyms
abarrai,
afrimai,
aturai,
imbarare,
tratèniri
/
istentae,
tricare
| ctr.
andai,
tocai 1
Sentences
addura, no ti che andhes! ◊ pentzat chi su meri addurat a torrai ◊ si adduras drommida e preitosa, a manu tua ti ses iscavendhe pro cantu durat mundhu úmida losa! (Prantaferru) ◊ cudhu si ch'est andhadu e isse s'est adduradu inie ◊ serra: chie est intro addurat intro, chie est fora addurat fora! ◊ addura frimmu!
2.
addurat a si ndi arregordai ◊ apu addurau tropu a mi cumbinci
Etymon
ctl.
aturar-se
Translations
French
rester,
tarder
English
to stay,
to be late
Spanish
tardar,
demorar
Italian
restare,
tardare
German
bleiben,
aufhalten.
arreàre , vrb Definition
abbarrare in su logu chi unu est, istare firmu; abbarrare ibertandho
Synonyms e antonyms
abarrai,
firmai,
tratèniri
/
abertai,
aisetare
| ctr.
andai
Sentences
arrea inoghe fintzas a torrare mamma tua! ◊ ello no mi arreo a intèndhere sos machines tuos! ◊ triballendhe tota die, si arreiant solu a si leare unu mossu ◊ su trenu arreiat in donzi contonera pro irbarriare s'ispesa a sos contoneris
2.
mama ti at arreatu chin su mànicu cotu ◊ Matzeu li at natu de no l'arreare antes de mesudie ◊ si nch'est andhatu chene arreare resposta
Etymon
srd.
Translations
French
rester
English
to stay
Spanish
quedar
Italian
restare
German
bleiben.
aturài, aturàre , vrb Definition
su istare o abbarrare in su matessi logu o de unu matessi betu o manera
Synonyms e antonyms
abarrai,
addurae,
afrimai,
imbarare
| ctr.
andai,
tocai 1
Sentences
est aturara sola in pratza ◊ depit aturai atentu ◊ po totu su merí est aturada citia ◊ si su trémulu est giagadu meda, aturat pitzigadu in sa tassita (G.Addis)
2.
mi funt aturaus cuatru sodhus
Surnames and Proverbs
prb:
aturai in sa pinta giusta, in sa pinta ereta
Etymon
ctl.
aturar-se
Translations
French
rester
English
to stay
Spanish
quedarse
Italian
restare,
rimanére
German
bleiben.
coigiàre , vrb: acogiai,
coigliai,
coillai,
coizari,
coizare,
cuillai,
cuizare Definition
lassare, lassare a s'assegus, a parte de apalas, a una parte, agoa; abbarrare o istare agoa de is àteros in d-unu andhare / coillai úrtimu = abbarrare úrtimu
Synonyms e antonyms
abarrai,
acadiare,
acojanare,
apaltare,
cambare,
codiare,
cogiai,
incoizare,
lassai
| ctr.
pigai,
furai
Sentences
beta unu pagu lestru ca sinono s'isterzu coizat e ti che ruet su late a terra! ◊ est pentzendu a si fai cuillai su civraxu, ca tenit fàmini
2.
de su prochedhu no ndhe ant coigiau mancu unu biculedhedhu ◊ no ses mortu ma ti coillant pagus minutus de vida ◊ portanci is cuatru marengus chi ti funt coillaus ◊ si est postu a curri cun totu is fortzas chi dhi coillànt ◊ s'arveghe chi si fut coizada est torrendhe a su cuile
3.
mi che sunt furendhe totu in s'ortu: no bi coizant mancu foza, no de si che collire sa cosa! ◊ cussu no coígiat un'ispistoru de casu
Etymon
srd.
Translations
French
laisser ou rester en arrière
English
to leave,
to stay back
Spanish
dejar,
quedar atrás
Italian
lasciare,
accantonare,
restare indiètro
German
lassen,
beiseitelegen,
zurückbleiben
firmài , vrb: afrimai,
firmare,
flimmare,
frimai,
frimmare Definition
prus che àteru, acabbare su movimentu o unu fàere, arreare; mantènnere o pònnere de no si mòvere, de no sighire a camminare o fàere; tènnere firmesa, mantènnere su foedhu, sa promissa; istare ibertandho, chentza fàere, chentza trebballare
Synonyms e antonyms
abarrai,
addurare,
aturai,
arrèghere,
arremai 1,
arressare,
imbarare,
prèndhere,
rèzere
| ctr.
andai,
mòere
Idioms
csn:
pònnere su "Frimma!, Firmu!" = ghetai su pretzetu, dare a unu s'intima de si frimmare; firmai sa petza = dàreli unu bullu, còghere unu pagu su tantu de no si guastare; andhare a su frimma frimma = firmendisí de tretu in tretu
Sentences
candho imbucat a faedhare no si frimmat prus! ◊ in campu fit a frimmare tota die solu ◊ totus si firmant a fuedhai ◊ frimma cue, arguai chi ti moas unu passu! ◊ frimma inoghe cantu isto a torrare! ◊ si ti frimmas a chenare che tenimus cosa chi ti piaghet ◊ frimma ca mànigas cun nois, no ti che andhes como! ◊ s'autobbus andhat a su frimma frimma pro pigare e falare sa zente
2.
firma sa gianna! ◊ fit a cadhu fuindhe chentza lu pòdere frimmare!◊ dh'apu firmau in s'arruga po dhu chistionai ◊ frimmabbila cun carchi vite cussa tauledha a sa zannita!
3.
si no firmas sa paràula no balet chi promitas!◊ cussu est ómine chi no firmat in peràula
Etymon
ltn.
firmare
Translations
French
arrêter,
bloquer
English
to stop
Spanish
parar,
fijar,
quedar
Italian
fermare,
sostare,
bloccare,
fissare,
stabilizzare,
restare
German
anhalten,
befestigen,
bleiben,
standhalten.
imbatiàre , vrb: ingatiare Definition
abbarrare chentza pobidhu o chentza pobidha po sa morte de s’unu o de s’àtera (tempos cumpostos cun aus. èssere e àere)
Synonyms e antonyms
agatiare,
ifiudare,
sciudai,
sviurai
Sentences
de candho aiat imbatiadu no li fit mai mancada de manos sa ruca e su fusu ◊ custu li fit capitau apustis chi si fit ingatiaa
Etymon
srd.
Translations
French
être veuf
English
to be left a widow (er)
Spanish
enviudar
Italian
restare védovi
German
verwitwen.