Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acaogàre , vrb: acaugai, acaugare, caugai Definition pèrdere is fortzas, su si calare cédios; su respirare chi faet su cane a buca aperta e a limba in fora candho tenet basca meda o at curtu meda Synonyms e antonyms acalamai, allacanae, allartzanai / buchiai, camulare, scanai Sentences mi seu acaugau in d-una perda: mi ant totus abbandonau 2. sos canes sunt totu acaughendhe, comente ant curtu pessighindhe cuss'animale Translations French haleter English to pant Spanish perder las fuerzas, jadear Italian trafelare German hecheln.

ammodoinài , vrb: ammuduinare, modoinai Definition fàere o istare coment'e dormiu, pigare o pèrdere is atuamentos, sa memória Synonyms e antonyms abbalaucare, ammadainare, asturdire, atontonare, immaidoinare, immaudinare, scilibriri, stolondrai, stontonai 1 Etymon srd. Translations French perdre la mémoire English to lose one's memory Spanish perder la memoria Italian smemorare German das Gedächtnis verlieren.

ilviàre , vrb: irbiare, irviare, isviare, iviare Definition pèrdere o fàere pèrdere tempus, tènnere o giare istrobbu; fintzes cambiare camminu, orruga, fàere a mancu, evitare, fintzes firmare unu fàere po unu pagu, cessare unu tanti de tempus Synonyms e antonyms isdrobbare / cassiare, disviare / tasire Sentences no m'irbies, no mi perdas tempus ca tenzo presse! ◊ amus irbiadu ca fimus tratesos faghindhe àteru ◊ che at bénnidu zente e mi at irbiadu, sinono a como aio àpidu finidu ◊ bi cheret pagu a fàghere cussu, ma depo tasire sa faina mia e irbio etotu!◊ pro fàghere su cumandhu a tie apo irbiadu sa faina mia 2. pro andhare a Tàtari sunt isviendhe zoronadas ◊ sos pastores pigaiant a bidha su manzanu de sa festa pro no isviare sa die innanti ◊ no bi at tempus de isviare, cun totu custu tribàgliu! 3. innanti de isviare, sos messajos onzi sero sedaiant su laore messadu ◊ bisonzavat a non colare in sos lutrarjos pro irviare de s'afungare sas rotas Translations French perdre ou faire perdre son temps English to waste one's time Spanish perder el tiempo Italian pèrdere o far pèrdere tèmpo German Zeit verlieren.

irdentàe, irdentàre , vrb: isdentai, isdentare, sdentai Definition bogare o pèrdere dentes Synonyms e antonyms ilmarruncare | ctr. indentie Etymon srd. Translations French édenter English to break the teeth Spanish romper, perder, sacar los dientes Italian sdentare German die Zähne verlieren.

maculài 1, maculàre , vrb: magulare, margulare Definition pònnere màcula, neghe, pecu, fàere dannu a s'onore, a sa salude Synonyms e antonyms macrare, nesicare, tacare, tunconire Sentences su sèmene de sa figu, bellu e tundhu, ti màculat sa vida e s'onore e ti atirat sas befas de su mundhu (B.Mureddu)◊ no sias contr'a mie risentida, no timas chi ti màcule sas alas po custa nova falsa chi est essida ◊ mi at maguladu sa pessone cun nésigas e dólimas, corchendhe fora Etymon srd. Translations French abîmer, détériorer, tacher English to spot Spanish malear, echar a perder Italian magagnare, macchiare German beflecken.

nesicàre , vrb: nesigare Definition fàere nésigas, lassare nésiga, calecuna neghe, guastu (mescamente a gente, animales, frutuàriu) Synonyms e antonyms guastai, maculai 1, neciare Sentences sos sinnos nostros nésigant totue (P.Fogarizzu) Etymon srd. Translations French abîmer English to turn bad Spanish echar a perder, estropear Italian magagnare German verderben, faulen.

pèldere , vrb: pèldiri, pèrdede, pèrdere, perdi, pèrdiri, predi Definition essire o pigare cosa de sa vista, de possessu, a manera de no ischire prus inue est o de no ndh'èssere prus meres, de no dha tènnere prus, ma fintzes in su sensu de perdimentare sa cosa ponendhondhe chentza cabu, chentza bisóngiu, o guastandhodha; rfl., no ischire prus inue unu est, no agatare o no ischire prus su camminu po andhare a ue si bolet o torrare a logu connotu: segundhu de ite si foedhat, su si cundennare s’ànima, essire malu, andhare male; àere sa parte peus in is càmbios (fàere prus ispesa chi no badàngiu), in su giogu, in is provas a trivas de pare; nau de istrégiu, lassare essire in calecunu istampu o segada o lassare orrúere su chi dhu'est aintru; andhare male, no ndh'àere fortuna de calecuna cosa, guastare de no èssere prus bonas nau de cosas de papare / ind. pres. 1ˆ p. sing. pèrgio; cong. pres. 1ˆ p. pl. perdemas; pps. pérdidu, pertu, prédiu Synonyms e antonyms aperdimentare, arroinare, guastare, imballiare, impèrdere, ispeldisciare, perdire / falare, sfàiri | ctr. balanzare, bíncere, conchistare, salvai Idioms csn: p. sa limba = no èssere prus bonu a faedhare una limba, no faedhare, essire mudu; pèrdiri sa boxi = essire serragados meda; p. sa vista, sos ogros, sa salude = inciurpaisí, essiri malàdiu; p. sa passéssia = arrennegàresi, dare a subra, no agguantare prus; p. sas fortzas = essire débbile; p. lati e cardaxu = pèrderendhe totu, pèrderendhe sacu e sale; p. su sentidu = irbariare, ammachiaisí; p. tempus = pònnere su tempus in cosas chentza cabu, chentza fàghere cosas de zudu; pèrdere sonnu = drommire prus pagu de su tantu chi bi cheret; no ndi perdit nudha (nadu de ccn. postu a paragone de un'àteru; nadu de unu chi est iscurtendhe, chi istat gai atentu de si ammentare totu su chi at intesu) = si assemizat deunudotu, est lintu e pintu s'àteru; pèrderendhe su fedu (nau de fémina, de animali príngiu) = aurtire, fintzas andhàreli male de àtera manera, mòrrere de dannu; pèrdere s'iscola = no andhare o no lassare andhare a iscola; lassare pèrdere (una cosa, una chistioni, un'ofesa) = lassare istare, lassai sentz'e circai, no ndi fai contu, perdonai Sentences si unu possedit centu brebeis e ndi perdit una, no at a lassai is atras norantanoi in is montis po andai a circai sa brebei pérdia? ◊ sa burrasca li at pérdidu sa nae ◊ onzi cosa lassada est pérdida ◊ no mi che lees cussa cosa, no mi la perdas! ◊ zughia su mucadoredhu in busaca e no mi l'agato: lu depo àere pérdidu ◊ custu tubbu est perdendi àcua ◊ su mastru bonu no ndhe perdet de materiale, triballendhe! 2. est pigadu a montes ma s'est pérdidu ca no connoschiat su caminu 3. a fàghere gai no mi cumbenit: deo bi perdo! ◊ cojendhe cun isse bi at pérdidu: issa si at barriadu una rughe! ◊ su prus, sa fémina est a parti de perdi ◊ giogamus a chie perdet pagat 4. dona atentzioni ca ndi perdis lati e cardaxu! ◊ medas berbeghes ndhe ant pérdidu s'anzone ◊ scerada, cun su mali chi tenit ndi at pérdiu su pipiu! 5. segundhu it’est, sa cosa de manigare lassada fora de frigoríferu si perdet ◊ sa peta cheret cota ca sinono si perdet ◊ putzi putzi a papare patata frissa in ozu de balena, e in bidha s'ulia perdínnesi! ◊ sicomente de frútora ndhe tenet meda, pro no si pèrdere ndhe regalat 6. bi est chie perdet su tempus e chie lu cunchistat ◊ a che colare sa die sentza it'e fàchere est a la pèrdere ◊ a sos fizos no lis perdet mai s'iscola, mancari in su bisonzu 7. custa carrada perdit e tocat a cambiai su binu a un'àtera Surnames and Proverbs prb: chie perdet s'anzenu bi ponet su sou Etymon itl. perdere Translations French perdre English to lose Spanish perder Italian pèrdere, smarrire German verlieren.