acontèssere, acontèssi, acontèssiri , vrb: acuntèssere,
acuntessi,
acuntèssiri,
cuntessi Definitzione
su si fàere o bènnere de sa cosa, de is fatos, de is chistiones, siat bolendho e siat mescamente desesi, a solos, sentza bòllere
Sinònimos e contràrios
acadessi,
capitai,
costare 1,
cumbinare,
incapitae,
sucèdere
Frases
a su mellus ómini puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ no si acuntessat de bociri! ◊ chi dh'apu fatu una borta, no mi at a acuntessi sa de duas! ◊ at a acontèssiri a mei su chi est sutzédiu a is àterus ◊ lah chi no ti torrit a acuntessi! ◊ comente podet acuntèssere a bogare mintzídios?!
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
se passer,
arriver
Ingresu
to happen,
to occur
Ispagnolu
acontecer,
suceder,
pasar
Italianu
avvenire,
accadére,
succèdere
Tedescu
geschehen.
aframicosadòre , agt Definitzione
chi mantenet s'àteru a fàmine
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
affameur
Ingresu
starver
Ispagnolu
quien hace pasar hambre
Italianu
affamatóre
Tedescu
Aushungerer.
aframicosàre , vrb Definitzione
mantènnere, lassare o istare a fàmene
Sinònimos e contràrios
aframicare,
ammiserae,
arremitanare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
affamer
Ingresu
to starve (out)
Ispagnolu
hacer pasar hambre,
hambrear
Italianu
affamare
Tedescu
aushungern.
afràmicu , nm: fàmigu Definitzione
su mantènnere, lassare o istare a fàmene
Sinònimos e contràrios
aframicosamentu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
privation de vivres
Ingresu
starving
Ispagnolu
el hacer pasar hambre
Italianu
affamaménto
Tedescu
Aushungerung.
afutíre, afutíri , vrb rfl Definitzione
lassare cúrrere, lassare andhare, pigaresidha a pagu incuru, no fàere contu de sa cosa, de un'ofesa, de una chistione
Sinònimos e contràrios
impipai 1,
importai,
incodiare,
strafudhai,
strufudhire
Frases
si ndhe afutit de contes e de barones! ◊ medas de sas lezes si ndhe afutint ◊ proat gustu a minter su didu in sa ferida afutèndhesi de su dolore de su malàidu ◊ is mortus abarrant mortus e no dhis intrat prus nudha: afutassindhi! (A.Garau)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'envoyer,
s'en ficher (vulg.)
Ingresu
not to give a fuck
Ispagnolu
pasar de
Italianu
fregàrsene,
fóttersene
Tedescu
pfeifen auf.
agganíre , vrb Definitzione
batire o pònnere gana, prus che àteru de papare
Sinònimos e contràrios
irfamigare,
sciamigai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
affamer
Ingresu
to starve
Ispagnolu
hacer pasar hambre
Italianu
affamare
Tedescu
aushungern.
apabassài, apabassàre , vrb: apapasciare,
apapassare,
pabassai Definitzione
nau de frutuàriu, fàere o essire a pabassa
Sinònimos e contràrios
acalamai,
ammustiai,
irmurtire
/
apilardae
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se flétrir
Ingresu
to wither
Ispagnolu
pasar
Italianu
appassire
Tedescu
verwelken.
aporríre , vrb: aporriri,
porrire* Definitzione
giare calecuna cosa a unu chi si portat acanta, candho no dhue lompet a si dha pigare issu etotu o est un’istràngiu; fintzes giare a ischire una segurtade, una nova / cong. 2ˆ p. sing.: apòrgiast
Sinònimos e contràrios
apòrrere,
apurriai,
dare,
donai
/
nàrrere
Frases
aporridhi una cadira, a gomai! ◊ aproxat unu billetu! ◊ pònedi in cue ca custa cosa ti l'aporro deo! ◊ da’ue ses apórrimi sa manu! ◊ su didali ti dh'apòrgiu dèu ◊ no dhi apòrgiasta feli comenti ant fatu a Cristus!
2.
addaghi li ant aporridu sa segurtàntzia ndh'est bénnidu isartigadu fatu! ◊ mi ant aporridu chi sa robba mia la tenent tancada in tale logu
Ètimu
Tradutziones
Frantzesu
passer,
rapporter
Ingresu
to hand,
to refer
Ispagnolu
pasar,
alcanzar,
referir
Italianu
pòrgere,
riferire
Tedescu
reichen,
berichten.
passàe , vrb: passai,
passari,
passare Definitzione
in su sensu de su movimentu, andhare de unu puntu, de unu logu, de unu tretu a un'àteru, de una parte a un'àtera; in su sensu de su tempus, menguare, bènnere mancu, ispaciare una dura (e, coment’e nm., su tempus de sa vida), o fintzes impreare su tempus; acabbare, tènnere acabbu; nau de frutos, ispaciare su sabore bonu, èssere fora de su méngius tempus po dhos papare; fàere acabbare ccn. cosa / ger. passenno
Sinònimos e contràrios
cobai,
sciadhie
/
èssere,
nàrrere
| ctr.
abarrai,
durai,
firmai
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere a su passa passa = chi che passat una, duas, tantas bortas fintzas chi una cosa si irméntigat; passai de conca = essire de conca, irmentigare; passai su trigu in ciuliru = fàghere in chiliru; passare ora = abarrai aici, sentza de fai nudha, a chistionu; passa die bona! = itl. buona giornata!; passare maladia (nadu sempre pro tempus passadu)= àere tentu maladia; passat goi e goi… = est cumbinadu chi..., est acontéssiu ca…; passare sa veridade a unu = nàrriri, contai sa beridadi; passai in palita = arrebbussai; passare su fàmine, su sidi, su fritu = catzare su fàmine, su sidi, bogare su fritu; passa passendhe = in passera, in su tempus e in su logu chi unu colat
Frases
at passau s'arriu a cuadhu ◊ est passau su trenu ◊ sa luxi passat in is isperraduras ◊ me in sa fentana oberta passat su bentu ◊ in cussa carrela non bi passat màchinas ◊ Fulanu candho beniat a bidha passaiat in domo pro nos saludare ◊ pro intrare a binza tocaiat de passare in logu anzenu ◊ – Bistu m'eis a fillu miu? – Unu innòi ndi at passau!
2.
mi nc'est passau su tempus ◊ ierru malu eus passau ◊ babbu in binza passaiat su tempus curendhe sos fundhos ◊ at passau sa noti sentza de dormiri ◊ sa maista est abarrara atenta ascurtendi cumenti dognunu at passau is vacantzas ◊ Tamasu iat passau annus medas de trabballu grai e sacrifítzius mannus
3.
li at dadu malu passare
4.
sa fruta candu si passat si púrdiat ◊ cussa petza est passada: est cumentzendi a fragai ◊ custa cosa ch'est passada a fogu ◊ sunt passendhe a fogu sos sartos
5.
bufa su gafè ca ti passat su sonnu! ◊ chi ti pongu manu a pitzus, piciochedha, ti passant is ischinnitzus e totu sa furighedha! ◊ sa limonada passat is cursus ◊ no istes a su assaza assaza, ca ti che passat sa gana! ◊ passau austu, passat sa basca meda ◊ su dolore no mi est passadu ◊ cussa cuntentesa mi agguantaiat pagu, beniat semper carchi cosa a mi la fàghere passare ◊ passa passendhe, candho recuiat, cussu si che furaiat sempre carchi cosa
6.
fàghela como, cussa cosa, ca faghet a su passa passa e ti ndhe irméntigas! ◊ m'abbàida, ca nachi faghia cudhu cumandhu: at fatu a su passa passa e so ancora gai! ◊ ti fato passare sa beridade ◊ mi at passau totu cussu chi mi est sutzédiu ◊ iscat chi passat custu, custu e cust'àteru: eco tota s'istória!
7.
a tibi ti passat totu, ca ses ricu! ◊ a isse za li passat, si fintzas faedhat male, ca est criadura
8.
cussu est gai ca at passadu sa melinzite ◊ de candho at passadu cussa maladia, bene cun bene no bi est sanadu prus ◊ mischinu, dh'ante fatu presoneri e nd'at passau de fàmene e fritu!…
Ètimu
ltn.
passare
Tradutziones
Frantzesu
passer
Ingresu
to pass
Ispagnolu
pasar,
transitar
Italianu
passare,
transitare,
trascòrrere
Tedescu
durchgehen,
vorbeigehen,
vergehen,
verbringen,
verderben.
probassài, probassàre , vrb: propassai,
propassare Definitzione
andhare prus ainnanti de un'àteru (gente, logu, cosa, tempus o àteru)
Sinònimos e contràrios
acabulare,
cobai,
isazerare,
isigolare
| ctr.
ammoderai
Frases
su tallu passat in bidha, propassat su ponti e sighit andai a innantis
Ètimu
ctl., spn.
propasar
Tradutziones
Frantzesu
dépasser
Ingresu
to go beyond
Ispagnolu
superar,
pasar
Italianu
oltrepassare,
sorpassare,
superare
Tedescu
übersteigen,
überschreiten,
überholen.
strafudhài , vrb: strufudhai Definitzione
importaresindhe, de sa cosa, lassare istare chentza ndhe fàere contu
Sinònimos e contràrios
afutire,
impipai 1,
strufudhire
Frases
si ndh'est strufudhau
Tradutziones
Frantzesu
se ficher de
Ingresu
not to care
Ispagnolu
pasar,
tener sin cuidado
Italianu
infischiarsi
Tedescu
pfeifen auf.
strufudhíre , vrb Sinònimos e contràrios
afutire,
impipai 1,
strafudhai
Tradutziones
Frantzesu
s'en ficher
Ingresu
not to give a damn
Ispagnolu
pasar
Italianu
fregàrsene
Tedescu
pfeifen (auf).
sucèdere , vrb: sucèdiri,
suceri,
sunsèdere,
suntzedi,
sussedi,
sussèdiri,
sutzèdere,
sutzedi,
sutzèdiri Definitzione
su capitare de is cosas e fatos chentza dhu bòllere ccn.: vrb. intransitivu, ma si su sugetu no est precisu, in is tempos cumpostos podet pigare su ausilàriu àere
Sinònimos e contràrios
acadessi,
acontèssere,
capitai,
cumbinare,
incapitae
Frases
ma ita totu est sussedendu? ◊ su chi no sucedit in chentu annos sucedit in d-un'ora ◊ ite bi at sutzessu in sa cussorza?◊ po si èssi azardau de fai is tres missas at sucédiu in issa tres cosas de ispantu (R.Pani Murgia)◊ ite ist sunsedendho inongi?!◊ fiza mia, ite t'at sutzessu? ◊ una dí iat sutzédiu una cosa unu paghedhu istrama (M.Porru)◊ si fiat abarrara in domu, totu custu no fiat sucériu!◊ eite at sussédiu?
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
se passer,
arriver
Ingresu
to happen
Ispagnolu
pasar,
ocurrir
Italianu
succèdere
Tedescu
geschehen.