Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbamàre , vrb Definition fàere a bama, a tàgiu, betare totu a unu (nau pruschetotu de bestiàmene) Synonyms e antonyms acedhae, achedhonare, aggamai, aggrustare, amedhare, ammeschiare, atazare, ingamai | ctr. iscrobai, stallai Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French réunir, agréger English to aggregate, to put in a herd Spanish unir, juntar Italian aggregare, formare un branco German angliedern, eine Herde bilden.

acabigiulàre , vrb: cabigiulare Definition arregòllere cosa chi no est tanti fàcile a tènnere ca si ndhe agatat pagu Synonyms e antonyms acabulare, acaputzire, collire, preulire Etymon srd. Translations French ramasser English to scrape up Spanish arañar, juntar Italian raggranellare German zusammenbringen.

acedhàe, acedhài , vrb: achedhare Definition fàere a chedha, sa chedha, betare a unu, pònnere totu impare Synonyms e antonyms abbamare, achedhonare, aggamai, aggrustare, amedhare, arretolare, atropare, atrumare, ingamai | ctr. irgrustiare, istagiai Sentences sos sirbonedhos imparabant a si achedhare si bi aiat perículu ◊ acedha totu is brebeis angiadas! ◊ mundhat su furru cun iscobiles de narbutza achedhados e astrintos cun filuverru in pitu a su furcone 2. is cumpàngius si acedhant e torrant a girai de una ruga a s'àtera 3. fiat meda sa genti acedhada acanta de s’ostaria, castiendi ◊ pillonis acedhaus… annada mala! Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French réunir English to aggregate Spanish unir, juntar Italian aggregare, abbrancare German eine Herde bilden.

aciuntài , vrb: agiuntai, agiuntare, ajuntare, azuntare Definition aunire una cosa cun àtera, una a s'àtera a manera chi abbarrent coment’e una cosa ebbia, totu a unu, assardaos: azuntàresi si narat fintzes po si fidantzare Synonyms e antonyms aciúgnere, agiànghere, annúnghere / assardare | ctr. arrogai, innànghere, irjànghere Sentences is manus agiuntada e a Maria s'invocada fendi pregadoria ◊ torrat agiuntai custa carri segada Etymon srd. Translations French joindre, unir English to join Spanish juntar Italian congiùngere German vereinigen.

acopiài , vrb: acopiare Definition pònnere a loba, a duos a duos impare, andhare a duos a duos; betare su mascu a sa fémina Synonyms e antonyms acrobai, agiobare, allobae, aparigai / saltiare, zúchere Translations French accoupler English to pair Spanish juntar, emparejar, aparear, acoplar Italian accoppiare German paaren.

acumonài , vrb: acumonare Definition arregòllere o pònnere totu impare, totu a unu (bestiàmene, àteru), a cumone; giare su bestiàmene a contivigiare a mesu pérdia e a mesu badàngiu, a mesapare; su si pònnere impare Synonyms e antonyms aggregare, assotziai Sentences parte de sas abbas de cussu riu est intubbada: su restu est acumonada pro abbare campos e frutales ◊ si boleis guadangiai de prus, acumonaisí in sotziedadi! Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French réunir English to aggregate Spanish juntar, poner en común Italian aggregare, méttere in comune German zusammentreiben, Vieh in Halbpacht haben

allobàe, allobài , vrb: allobare, lobae Definition pònnere o acapiare impare, a loba / sartiare a pes lobaus = cun ambadús peis impari (comenti si fait sartendi de logu artu) Synonyms e antonyms acopiare, acrobai, agiobare, apagiare, aparigai, giúnghere | ctr. illobare, iscrobai Sentences seus nosu chi dhus fadeus is fillus e a nosu tocat a dhus allobai Etymon srd. Translations French jumeler English to couple Spanish juntar Italian abbinare German zusammenfügen.

apagiàre , vrb: apajare, apazare 2 Definition pònnere impare a loba, fàere una pariga, pònnere a pajas, a duos a duos Synonyms e antonyms allobae, aparigai, giúnghere Sentences su giuale serbit pro apagiare sos boes ◊ Fulana chin Fulanu ant apazadu 2. cudhos duos giòvanos fint ballendhe apagiados Etymon itl. appaiare Translations French accoupler, apparier English to couple Spanish juntar, emparejar Italian accoppiare German zu Paaren vereinigen.

arrebutzulàre , vrb Definition arregòllere sa cosa cun dificurtade, a pagu a pagu; rfl. fintzes errichire Synonyms e antonyms acabidae, acabigiulare, acabulare, apunghitai, preulire, regutzulare* Translations French ramasser (par ci par là) English to scrape up Spanish juntar Italian raggranellare German zusammensparen.

assodhíri , vrb Definition arregòllere a unu a unu, a pagu a pagu, pònnere totu impare, chistire; nau de una segada o freadura, martzire, fàere a matéria / pps. assodhiu, assodhitu Synonyms e antonyms assodhai, assortai, assortire, bodhiri, collire Sentences assodheus firmas po una proposta de lei ◊ is carrogas si assodhint impari ◊ at assodhiu is pipius asuta de sa manta ◊ in cortilla dhoi fiant sordaus e serbidoris assodhius acanta de su fogu 2. mi fait su prexeri de mi assodhí custu porcu cantu abarru innòi? ◊ beni, o morti, e assodhimindi! ◊ e duncas custa computeredha portat cosa po assodhiri totu su ch'iscrís? ◊ assodhendusí sa sutana me is genugus, su predi si est sétziu 3. seu bessiu mau dèu puru, depu ai assodhiu de su capu scuadra miu! Translations French rassembler English to gather Spanish reunir, juntar Italian riunire German sammeln.

assortài, assortàre , vrb Definition fàere una sorte, un'issorta, una chedha, pònnere impare Synonyms e antonyms acolondrare, acorrae 1, acorralai, assodhiri, assortí, assortillai Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French réunir English to gather Spanish juntar Italian riunire German sammeln.

assòrte , nf: sorte Definition pruschetotu, bestiàmene arregortu a pagu a pagu o postu a parte po dhu bèndhere, fàere a petza Synonyms e antonyms cedha, ereu, fiotu, grústiu, issorta, majone, pasa, retolu, sinnissoni, trechinzu, tropa, tropedhu Sentences un'assorte de bacas, de cadhos Etymon srd. Translations French assortiment English assortment Spanish el juntar reses para venderlas Italian assortiménto German Sortiment.

assortí , vrb: assortie, assortire, assortiri, assultire, sortire Definition fàere un'assorte, pònnere impare; nau de gente, aunire, atobiare, bènnere, o fàere atobiare a su matessi logu; nau de calecunu male, bènnere, lòmpere, ingòllere / zente assultida e de malas intrànnias = regortorzos e malos, aproviaus; èssere male assultidu = unu chi benit de fora, aproviau, pagu aggradéssiu Synonyms e antonyms assodhiri, assortai, assortillai / abbogiare, acodie, acorrae 1, addopare, aproghilare, assèndhere, ghirare / bènnere, capitare Sentences bi tenzo duas berbeghes assortidas e no si cumprendhet de chie sunt ◊ ndi at assortiu su tallu ◊ cussos avassos cherent assurtidos a un'isterzu ◊ apo assultidu sas bacas a inoghe ◊ totus cussus sentza de trabballu chi assortant a pratza de crésia! 2. no as a assortie candho ti at a pigae fàmene? ◊ chi is cuntzilleris no fetzant de mancu de assortiri ◊ no tzerrist, ca assortit genti! ◊ a innòi assortit sa genti po chistionai ◊ assultimus a s'oru de su prochile ◊ assortei unu momentedhu ca intendeis! 3. stau ca ndi dh'assortit sa tubbercolosi! ◊ cussa mexina dhi serbit candu dh'assortit su daori de brenti ◊ a su póveru l'assurtit una ruta fintzas in su paris ◊ gei no at a assortí sa calentura a tui puru?!…◊ pessanne a cantu li fit assortitu li fit assénnitu s'ingadhintzu 4. cussu est un'assurtidu, solu fizu de tita! Translations French rassembler, réunir English to assemble Spanish reunir, juntar Italian adunare German zusammenrufen.

auníre , vrb: unire Definition pònnere cosas diferentes o medas totus impare, pònnere o istare totus impare, betare totu a unu Synonyms e antonyms acoglire, aggodhetare, audhire | ctr. iscrobare, pratziri, scuncordai Sentences si sa sorte cheret a nos aunire amus a èssere cuntentos ambos duos ◊ a ti aunire sos coros impare no ti deghiat mancu a paragone! ◊ sos pastores si sunt aunidos in coperativa Translations French rassembler English to gather Spanish juntar Italian unire, riunire, unificare, raccògliere German vereinen, wiedervereinen, sammeln.

pinnicài , vrb: pinnicare, pinnigai, pinnigare, prinnigai Definition foedhandho de orrobba o àteru deasi a pígiu largu meda o cosa longa, pònnere o fàere a dópiu (o de prus puru) po dha chistire bene (o trantzire po àteru); foedhandho de gente (o fintzes de bestiàmene), bènnere apare, arregòllere, atobiare totu a unu matessi logu po si agatare impare; foedhandho de cosa, arregòllere impresse a unu muntone o totu impare po dha chistire, po ndhe dha pigare (o fintzes furare) Synonyms e antonyms ancujare, collire, dòrchere, furai, imboligare, leai / pigiare 1 / ammuntonare, aunire, remonire | ctr. istirai Idioms csn: pinnicau che susuja = fatu a unu gantzu; pinnicai a dua pilla, a tres, a cuatru pilla = a pizos; pinnicaisí a crutzu = ritiràresi, istaresindhe in domo asseliadu; pinnigai bàchilis e bachilitus = pinnigare sos cosinzos, pinnigare totu (e andharesindhe) Sentences innòi tocat a si pinnicai a fundu de còscia po no s'isciundi ◊ custu ferru cheret pinnigadu in duos ◊ mi pínnigo che una colora ◊ at pinnicau sas funes in corros a sos boes ◊ is undas currendusí apari si pinnicànt a cuadhus mannus ◊ sos letolos netos cherent pinnigados e remonidos 2. cun d-unu bandu iat pinnigau totu is sardistas ◊ si funt pinnigaus a tres a tres ◊ in sa pratza si dhui pinnigat genti po arrexonai de dónnia cosa ◊ su bentu pinnicat sa folla ◊ est tempus chi is sannoricus pinnighint a tundu! ◊ pínniga totu dae sa mesa! ◊ sa zente fit pronta a si pinnicare ◊ iant pinnigau perda po dha tirai a issu ◊ s'arrennegu si dhi fut pinnigau in su coru 3. mi che ant pinnigadu totu su chi tenia ◊ su diàulu ti nche pínnichet! ◊ ue colat cussu, àpida sa cosa e pinnigada, faghet! 4. at a èssiri a bí a chini bincit: crei ca cuncunu de cussus si pinnicat a crutzu! Translations French plier, réunir English to fold, to gather Spanish doblar, reunir, juntar Italian ripiegare, radunare German falten, versammeln, zusammentragen.

preulíre, preulíri , vrb: priuliri Definition buscare, arregòllere cosa a pagu a pagu, cun dificurtade, in tempos longos; a logos dhu narant in su sensu de ndhe bogare s'agriore a s'ogiuermanu faendhodhoe fríere unu bículu de pane; fintzes cumprèndhere su chi s'ischit de s'àteru in manera ibballiada, in su sensu de ndhe pentzare male Synonyms e antonyms acabidae, acabigiulare, acabulare, arreguai, coberai, pelcutzare, regutzulare, sciscillonae Sentences semus triballendhe che àinos ma no resessimus a preulire unu sodhu ◊ de un'arzoledha de prantaza de càule petzi bi ndh'apo preulidu pagos puntos ca mi che l'at manigada sa ruga ◊ si podint priuliri cuatru litrus de ollu dónnia coranta chilus de ollestincu Translations French ramasser, écornifler English to scrape up Spanish juntar, reunir Italian racimolare, raggranellare, procacciare German zusammenbringen, zusammensparen, ansammeln.

regutzulàre , vrb: arrugutzulare Definition arregòllere o buscare ccn. cosa cun dificurtade, a pagu a pagu Synonyms e antonyms acabidae, acabulare, apunghitai, collire, pelcutzare, preulire, sciscillonae Etymon itl. Translations French ramasser (par ci par là) English to scrape together Spanish juntar Italian raggruzzolare German zusammenbringen.

sciscillonàe, sciscillonài , vrb Definition segare e ingòllere iscaligiones in bíngia, o àteru chi si podet arregòllere cun dificurtade, a pagu a pagu Synonyms e antonyms acabidae, acabigiulare, acabulare, apunghitai, collire, preulire, regutzulare Etymon srd. Translations French grappiller English to scrape up Spanish juntar Italian racimolare German zusammenkratzen.