fòltza , nf: fòrcia,
forsa,
fortza Definition
càusa o capacidade de fàere o de cambiare calecuna cosa, unu trebballu, de fàere isfortzu, de agguantare unu pesu, de dhu mòvere o ispostare; su pòdere fàere un'ispesa, capacidade de sa volontade de lòmpere a un'iscopu, o de un'istitutzione de pigare decisiones e de dhas fàere arrespetare; sa capacidade de agguantu de unu css. materiale; corpus militare postu a giare atentzione in su logu, o fintzes àteras organizatziones / f. centrífuga = sa fortza chi, po comente si faet moliare o girare in tundhu una cosa, che dha faet essire atesu de su centru (es. sa pedra de sa frundha, fintzes una màchina in is furriadas); sa fortza contrària chi dha poderat de no si fuire, fortza centrípeta
Synonyms e antonyms
balia
/
energia
/
podere
/
carabbineri,
malaboza,
zustíssia
| ctr.
debbilesa
Idioms
csn:
bogare sas fortzas = fai fortza; intrare fortzas = pònniri fortza, donai sustàntzia; pèrdere fortza = essire prus débbile, contare prus pagu; leare fortza = essire prus forte, contare de prus; proare sas fortzas = pònniri a fai isfortzu mannu a cantu si podit; a fortza de … = fendi sa própiu cosa tantis bortas; a fortza = a podestu, a poderiu, ammarolla; fortza paris! = incidu chi si faet candho in duas o prus personas depent fàere in su matessi istante unu movimentu o fortza chi arrechedit prus capacidades de una ebbia
Sentences
sos pitzinnos irgherrimiabant pro bocare sas fortzas ◊ custa est linna fràziga e de fortza no ndhe at ◊ nosu seus postus mali e non teneus fortzas chi bastint po arresístiri ◊ sa fortza de su bentu faghet mòere sas àrbures ◊ candho si trubbant sas fortzas de sa natura, e chie las frimmat?! ◊ màniga ca t'intrat fortzas! ◊ tra bronchita e asma no tegno fòrcia ◊ sa fortza in física si definit coment'e pesu pro ispostamentu
2.
- e chie b'at? - sa fortza! - e tandho ispinghe! ◊ fit una bidhichedha chi contabat duchentas ànimas, si si poniant in mesu fintzas sos de sa fortza
3.
tambene si aimus pótidu fàghere gai, ma no amus sa fortza!◊ za lu tia chèrrere istudiare, a fizu meu, ma bi cheret fortza!
4.
a cojare no sunt cosas de fàghere a fortza ◊ a fortza de perricare che l'apo conchinadu! ◊ a fortza de colpus si ndi segat sa mata manna puru ◊ a fortza de abarrai cun babbu ti ses abbituada a pentzai cumenti a issu
Etymon
itl.
Translations
French
force
English
strenght
Spanish
fuerza
Italian
fòrza
German
Kraft,
Stärke,
Streitmacht.
frúsa 1 , nf, nm: frúsia 1,
frusu,
frúsua Definition
fortza e moida de bentu forte, o fintzes moida manna coment'e de bentu o de àteru chi passat o essit a fortza; genia de moida chi s'intendhet in conca; chedhita o cosas una aifatu de s'àtera
Synonyms e antonyms
frusiada,
isbúvulu,
traconarja
/
fibera,
fiotu,
tropa
/
fuliénsia
Idioms
csn:
f. de sànguni a conca = ira ’e sàmbene; fuiri a f. = fàghere che bentu, fuindhe; cúrrere che frúsia = che bentu; tímiri a frúsua = meda
Sentences
sa frusa de su bentu dh'iat intimorigiau ◊ sa navi incumentzàt a s'isciusciai sendu ferta de sa frusa de is undas ◊ apu inténdiu custa frusa: "Bah, pruendi est", mi seu fatu, e fiat isciopau su tubbu de s'àcua! ◊ ohi, mi est pigau su frusu a is origas!◊ s'abba de su grifone essit cun bella frúsia
2.
s'intendiat sa frúsia de su fogu tzacarrendi ◊ comenti si funt bolaus, is cruculeus ant fatu una frúsia cun is alas ◊ sa frúsia de is portas e su tremuleu de is finestrinus
3.
candu mi pigant cussas frúsias a conca no cumprendu prus nudha ◊ de comenti apu inténdiu cussu piciocu seu a frúsias a conca ◊ una frúsua… dànghiri, e m'iscapat a prànghiri!
4.
in su ribu bi aiamus acatau una frusa de pitzinnos ◊ che fritzas iscurrent sos versos totu in frusa ◊ su sínnicu est arrivatu chin d-una frusa de impiegatos ifatu
5.
atacat a fuiri a totu frusa, pariat una balla de iscupeta ◊ is mortus dhus timiaus a frúsua
Etymon
ctl.
enfusa
Translations
French
force du vent,
cohorte
English
fury of the wind,
swarm
Spanish
fuerza del viento,
séquito
Italian
fùria del vènto,
codazzo
German
Rasen des Windes,
Schwarm.
isúfiu , nm: isúnfiu Definition
ària o alenu chi si bogat, nau mescamente de animales e fintzes in su sensu de fortza / leare a ccn. a isúfios = chentza crabbu
Synonyms e antonyms
ispaporada,
isúlfida,
súfiu 1,
súlidu,
tzúfiu
/
àlchida,
impita
Sentences
aiat bidu su trenu a isúnfios, trazendhe una laghiza de vogones ◊ cussa batu mi est essida a isúfios ◊ a issa bi pranghet su coro bidindhe cudhu chena isúfiu perunu, lanzu che corru e cun sa cara groga
2.
no tengu isúfiu, a fai cosa meda ◊ si est falendhe, est a punt'a mòrrere, ma de isúfiu ndhe zughet ancora! ◊ fit un'ominedhu de pagu isúfiu
Translations
French
souffle,
force
English
puff,
strenght
Spanish
resoplido,
fuerza
Italian
sbuffo,
fòrza
German
Schauben,
Kraft.
pòssa , nf, nm: posse Definition
briu, fortza, capacidade de fàere, de pòdere
Synonyms e antonyms
balia,
foltza
/
pògias
Idioms
csn:
èssere in possa = in fortzas, àere fortzas de pòdere; èssere in posse de ccn. (fintzas "in p. meu/tou/sou e gai)= in pozos, suta de su cumandhu de ccn., èsserendhe meres; fàghere una cosa de posse meu, tou, sou, issoro = candho e comente cherzo o bido deo, tue, issos, desesi, de passei o de spontu miu, tuu, suu, insoru
Sentences
pitzinnu, arrea un'iscuta, ómine in possa! (G.Maieli)◊ s'avocadu fit betzu pro intrare in sos tribbunales, ma in possa e sàbiu a su puntu chi totu lu giamaiant ◊ manteniat sa vintza in possa che a s'ocru de sa cara (G.Albergoni)◊ su locu si fit prenau de zòvanos in possa, prenos de isperas
2.
una fortza chi no est in posse meu no la poto dominiare
Etymon
itl.
Translations
French
force
English
force
Spanish
fuerza
Italian
pòssa,
fòrza
German
Kraft,
Stärke,
Macht.
resisténscia, resisténtzia , nf: arresesténtzia Definition
capacidade de agguantare, de arresístere, de baliare un'isfortzu calecunu tempus, fintzes de si opònnere a calecuna cosa o a ccn.; sa fortza chi unu materiale oponet a sa currente chi dhue passat e genia de filu de metallu fatu apostadamente, adatu po lassare passare cun dificurtade s'elétricu, chi deosi si mudat a calore (fintzes po fàere lughe abbrigandho su filu)
Synonyms e antonyms
agguantu,
apómpiu
Sentences
cussu funedhu est tropu fine e no ndhe tenet de resisténtzia ◊ segundhu ite filu pones no tenet resisténtzia e si segat luego
2.
su ferru faghet prus resisténtzia de su ràmine a sa currente e pro cussu faghent sos filos elétricos de ràmine ◊ si est brusiada sa resisténtzia de sa prantza
Translations
French
résistance
English
resistence
Spanish
resistencia,
fuerza
Italian
resistènza,
fòrza
German
Widerstandfähigkeit.