coèdha , nf Definition
min. de coa; sa parte de fundhu de una camisa, sa de chínghere aintru de is pantalones; in is sedhatzos, arretranga / leare a ccn. a pedra in c. = istàreli sempre ifatu chentza lu fidare nudha timindhe de lu pèrdere
Synonyms e antonyms
coita,
coutza
Sentences
tres pisedhos si pessighint a coedhas mesu fora impipèndhesi de su fritu (G.Becciu)
3.
cocinedhu est tocau de coedha
Translations
French
coin,
bout,
morceau
English
margin
Spanish
borde
Italian
lémbo
German
Zipfel.
cugullòni, cugulòni , nm Definition
su culatzu de unu sacu, de un'arretza, su tretu prus in fundhu, e fintzes cugigone, bicu de unu trastu, a logos sa punta de sa nàdiga / fai a cugulloni = pinnigare, fàghere a pínniga, torrare a pagu
Synonyms e antonyms
cuàciu
/
chizolu,
chizone,
cungoni
Sentences
nci at istichiu un'imbodhiàmini unu cugulloni de su mantalafu ◊ pigadhu a su cugulloni su lantzoru, ca dhu piegaus!
2.
ant marrau, scraminau, purgau, cérriu, iscedatzau, furriau a s'imbressi e cumpudau fintzas in is cugulonis (F.Onnis)
Etymon
spn.
cogujón
Translations
French
coin,
bout,
pan
English
border
Spanish
borde
Italian
lémbo
German
Zipfel.
isprúnza , nf: ispundha,
ispunza,
spunda Definition
is oros de su letu
Etymon
ltn.
sponda
Translations
French
bord du lit
English
edge (of a bed)
Spanish
borde,
orilla de la cama
Italian
spónda del lètto
German
Bettkante.
orízu , nm Definition
totu su tretu prus in fora de una cosa, de unu trastu o de unu logu; s'oru de s'orrobba comente si pinnigat e cosit a manera de no s'isconciare sa tessidura, de no istramare; sa línia chi acabbat sa vista; genia de trebballu in fine coment'e po bellesa
Synonyms e antonyms
oru
/
indorladura,
oruladura,
órulu 1
/
orizonte
| ctr.
mesu
Sentences
at comintzadu s'orizu de sa tela pro fàghere su ballitu in sa mustra ◊ su casu friscu, faghindhe sas seadas, si ponet in sa pasta illadiada tundha dassendhe bagante un'orizu a inghíriu
2.
su sole fit altu a calchi paju de cannas dae s'orizu de sos montes
3.
apo iscritu comente si faedhat in bidha pro resessire a coglire sos orizos piús fines de sa faedhada
Etymon
srd.
Translations
French
ourlet
English
hem,
hemming
Spanish
borde,
orilla,
dobladillo,
ruedo
Italian
órlo,
orlatura
German
Rand,
Saum,
Horizont.
óru , nm: uru Definition
totu su tretu prus in fora de una cosa, de unu trastu o de unu logu, sa parte forana: su sing. si narat fintzes de unu tretu, de una parte, e su pl. po s'oru totu pínnigu; css. tretu, in su logu; acanta, a pagu tretu (logu e tempus)/ min. oredhu, orighedhu
Synonyms e antonyms
avoreta,
orizu
/
ala,
parte,
tretu
| ctr.
mesu
Idioms
csn:
or'oru (ororu), oros oros, orus orus = isorisoros, totu comente andhat s'oru; èssiri orusorus = (nadu a lamenta), atesu meda; in s'oru de, in s'oru in s'oru de… (logu), in s'oru miu = acanta de, acanta acanta de…, acanta mia; in s'oru de… (cantidadi) = agiummai, itl. "circa" (cun vrb. a s'infiniu = in perígulos de… + vrb); bodhiri, leare, lebare, bogare oru, oros, de una cosa = pigai àrviu, leare cabu de…, leare assunta, seru de…, ischírendhe carchi cosa, imbistigare pro ndhe ischire; prenare, fàghere un'isterzu oru cun oru = a oros, prenu deretu; èssere, pònnere, istare a orighedhu = in picedhu, própiu in s'ata de carchi cosa, apunta apunta a che rúere, fintzas acurtzu meda, própiu in s'oru de…; prenare un'isterzu a suta de oros = chi no siat a paris de s'oru; orus oredhus a!... = ingunis ingunis est!..., bi cheret ancora tempus meda; zúchere a unu in s'oru = portai a unu acanta; essíreche a s'oru = antibitzaresiche a fàghere una cosa cussiderada perigulosa, pagu bona, contrària a o foras de sas usàntzias; pigaisidha orus orus = essíreche costa costa, pala pala, chircare iscusas pro no fàghere su dovere; èssiri sentz'e furriai oru (nau de ccn.)= fatu a sa russa, chentza delicadesa, cun pagu cussideru; tènnere oros de terrinu = àere terras
Sentences
fúrriu s'oru a sa gunnedha ca est totu sfibicitada ◊ sas córbulas, sos canistedhos zughent s'oru pintu, niedhu, forradu ◊ li at aporridu una tatza prena finas a oru ◊ cussa tatza che ruet de sa mesa ca est in s'orighedhu ◊ istabat in s'oru de bidha ◊ fiant firmus in s'oru de sa pratzita ◊ in campu, za s'ischit, sunt semper a oros de pane e de casu assutu ◊ ponimí in s'oru tuu, sétziu a sa manu tua de esti!
2.
sa faina mia est frundhida a un'oru ◊ pònela a un'oru, cussa cosa, candho agabbas! ◊ si setziat sempri a un'oru po no fai su fichetu ◊ tzente tentanne sos vulos no si ne vidiat in sos oros
3.
no ti potzu agiudai a nci portai custa cosa a domu tua: tanti gei est orus orus!…◊ depit èssi chi boliat a dh'agiudai, mischinu… tanti fiat orus oredhus!…◊ in mari, sighiat a nadai abarrendu orus orus de sa terra ◊ pasci, brebei, pasci, totu or'oru de arriu!…◊ aprontade oros oros setzidorzos ue pasent sos betzos! ◊ beni, bufa e paga puru, no ti dha pighis orus orus!
4.
si bidiat una lampaluxi fraca, pariat unu fogu in s'oru in s'oru de si nd'istudai ◊ Elias si est sétiu in s'oru de su babbu ◊ sa caserma est in s'orichedhu de dommo sua
5.
cun cussas bulletas che apo pagadu in s'oru de batoschentamiza ◊ s'éuro ch'est in s'oru de unu dòllaru
6.
fit impessu ghirandhe dae cubile e no ndhe aiat galu leau oru de sas cosas ◊ chi ndi bodhint oru is carabbineris, dhus arrestant! ◊ no ndhe podent bogare oru de su mancamentu ◊ su fizu no fit galu torrau e at mandhau a su frade a ndhe lebare oru
7.
sa zente zúdigat a chie ch'essit a s'oru ◊ própiu tue che depias essire a s'oru, cun cussos tirriosos!…◊ su babbu est sentz'e furriai oru… po dónnia tontesa ndi pigat su fillu de iscola, dhi perdit letzionis e cómpitus!
Surnames and Proverbs
prb:
menzus a torrare issegus dae s'oru chi no dae mesu
Etymon
ltn.
orum
Translations
French
bord,
périmètre
English
bank,
perimeter,
edge
Spanish
borde,
orilla,
margen
Italian
bórdo,
màrgine,
contórno,
lémbo,
spónda,
perìmetro
German
Rand,
Saum,
Umriß,
Umfang.
raína , nf Definition
tretu artu meda de orroca, oru de orrocas artas
Synonyms e antonyms
conchile,
ibba,
ispéntimu,
ispérruma,
scabiossu,
trabentu
Sentences
dae punta de sa raina bio su mare de Bosa ◊ s'abbilastru bolat sempre in sas alturas, si pasat in sas rainas ◊ si ch'est betadu dae una raina ◊ ch'est toruladu in sas rainas finas a sa banchina de s'istradone
Scientific Terminology
slg
Etymon
srdn.
Translations
French
bord,
crête,
précipice
English
border,
precipice,
crest
Spanish
borde,
cresta
Italian
ciglióne,
precipìzio,
crésta
German
Abgrund,
Schlucht.
tèrema , nf: trema,
tremma Definition
logu o terrenu in costa, in calada meda, tretu inue faet a trempa, trèmene (mescamente sa crista de is surcos de sa cosa prantada)
Synonyms e antonyms
palone,
raza,
riartzu,
trèmena,
trempa
Sentences
s'arciada a su castedhu est che una tèrema ◊ sa bidhighedha che l'ant fata in s'oru de una tremma ◊ su mare inchietu pistat tèremas de preda ue s'oru est artu ◊ benide a sas tremas de sa tanca a iscadriare como chi bi est su nie! ◊ comente at próidu a meda, ororu de istrada che at faladu tremas
2.
piús adhae de sas últimas tremas de su mundhu ◊ sas tremas de sos rios
Scientific Terminology
slg
Etymon
srd.
Translations
French
talus,
escarpement
English
scarp,
edge
Spanish
borde,
margen
Italian
ciglióne,
scarpata,
balza
German
Böschung,
Rand des Abgrundes.