afésiu , agt Definition chi istat male de prupas, làngiu, indebbilitau Synonyms e antonyms cagancinu, ceghixedhu, immarriu, lepuciu, mabagrabiu, marriu, scalarxiu, scariatzu, surgiu 1 Translations French maigre English lean Spanish agotado Italian sparuto, deperito German schmächtig, heruntergekommen.
arremài 1 , vrb: arremare 1, arrimai, arrimare Definition pònnere in terra, a una parte o fintzes chistia calecuna cosa chi si portat in manos o ananti; firmare, mescamente a pausare cicios o acostios a calecuna cosa, o fintzes in letu o in domo po maladia; bogare de cabu o cessare de fàere una cosa, una faina (fintzes abbandhonare deunudotu, iscabudare), de unu bestimentu; fintzes firmare a unu andhandho Synonyms e antonyms afrimai, arrambare, arressare, imbarare, incarrutzai, pònnere / corcare, pasiai | ctr. andai, fàchere, picare Idioms csn: arrimai su càrrigu, is armas, unu triballu, su zogu = pònnere, lassare istare, tasire; arrimaisí a ccn. = chircare apozos, acotzus, piagheres; a soli arrimau = pustis chi si ch'est intradu su sole; zúghere una cosa a s'arrima arrima = ponendidha e portendidha de unu tretu a s'àteru foras de su postu suu Sentences su mucadori dh'apu arrimau in sa cadira ◊ no poto agatare sos ochiales: ello inue los apo arrimados? ◊ su dinai de su trabballu tú no dh'arrimas tui? 2. si nch'est arrimau a su muru ◊ in crésia si ponit sempri arrimau a su lacu de s'àcua santa ◊ ndi arribbant assuentaus duus gopais e si arrimant unu pagu ◊ sa pedra trodhulana si arremat e ponet lana (G.Cossu)◊ mi arrimu a su truncu de unu bellu imbragu (E.Pintor Sirigu)◊ fut cantzau e si est arremau in su crocadorxu ◊ a betzu unu si che arrimat deunudotu 3. arrima su chi ses faghindhe ca azuas a mie! ◊ a mesudie arrimamus pro manigare 4. una die l'at arrimada e li at nau: Ello, comà, s'óciu bos ndhe apo tirau chi colaes frita che nive? Etymon ctl., spn. Translations French appuyer, poser English to lean Spanish apoyar, arrimar Italian poggiare, adagiare, depórre, depositare, disméttere German legen, niederlegen.
imbarài , vrb: imbarare, imbarari, immarare Definition istare firmos, abbarrare fintzes ibertandho; pònnere acanta, in pitzu o coment’e acostiu a calecuna cosa o logu po pausare o àteru; incrubare, abbasciare coment’e orruendho a un’ala Synonyms e antonyms abarrai, abertai, addurae, afrimai, arremai 1, aturai, tratèniri / acotzai, afacai, arrambare, imbarrigare, pònnere / ispendhentare, parangai, tambulare Idioms csn: imbarare sa zanna = serràrela ma no dereta, a manera chi istet pagu pagu iscanzada o a donzi modu chentza la friscare; i. de assentu = abarrai de acórdiu Sentences nàrali ch'imbaret a candho passat sa fioca ◊ a imbaras un'iscuta? ◊ su pisedhu fit duos meses imbarendhe su fúbbaru de pedhe ◊ s'imbaraiat in faedhadas longas (A.Paba)◊ o un'iscusa o s'àtera, fateit imbarare a tiu Nigola finas a su sero ◊ su catziadore isparat e su puzone imbarat mortu ◊ no cherjo èssere unu trastu imbarau in mesu de cosas betzas ◊ sa cumpagna tua ti est imbarendhe cun su coro allutu 2. su carru si ch'est imbarau a su parapetus ◊ semus imbaratos a su muru ◊ dhi fut beniu un'iscimíngiu e si fut imbarau a su marroni ◊ fut sétziu, cun is manus imbaradas a is còscias ◊ candho ibbabbu istentavat a ghirare, immamma s'imbaravat a su canterile, cun sos òcios in sa mina ◊ pigat su pitariolu, si dh'imbarat a lavras e cumènciat a sonare ◊ fut imbara imbara ca no si poderàt prantau po su binu chi s'iat bufau 3. su càrrigu est imbarau a una parti ◊ su mururdu lu peso imbarau ca aguantat de prus 4. sos poetas lis dant su chi emmo imbarendhe de assentu de si presentare su sàpadu pro sa festa Surnames and Proverbs prb: a chie li dolet sa dente sa limba s'imbarat Translations French appuyer English to lean, to lay Spanish apoyar Italian appoggiare German lehnen.
iscampiàre , vrb Definition andhare o essire a bíere, o fintzes po si giare a bíere (nau de s'aera, ispalatare, iscrarire); bíere de atesu / iscàmpia sa conca! = boga sa conca!, incàradi a bídere! Synonyms e antonyms acarare, acerare, acherare, acontrare, acrarare, afacare, bídere, cumparire, essire, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare / ispalaciae Sentences si est aperta sa zanna e tandho est iscampiada issa ◊ erisero est iscampiada un'ànima dolimorjosa a mi nàrrere de bènnere ◊ sas crocas iscàmpiant apenas cumintzat a pròghere ◊ su sole onzi tantu iscampiabat dae palas de sas nues ◊ ti torras a iscampiare e ti amus a dare sa risposta ◊ si s'aera s'iscàmpiat in bonu essimus 2. mai in sa vida si torret a iscampiare! ◊ mai s’iscàmpiet su triballu: como mi paso! ◊ las ant iscampiadas dae tesu, a issas Etymon srd. Translations French se montrer, apercevoir dans le lointain English to lean out, to perceive in the distance Spanish asomarse, divisar Italian affacciarsi, scòrgere da lontano German sich zeigen, erblicken.
iscarraínzu , agt: iscarrinzu Definition chi portat pagu carre, pagu prupa, nau de sa carena (o de una parte)/ terra iscarrainza = romasa, chi no falat a fundhu, a pillu fine Synonyms e antonyms assichizonidu, iltrízile, scarritzinu | ctr. grassu Sentences fit unu bell'ómine, artu, iscarrainzu ma forte e sanu ◊ est unu pitzinnu iscarrainzu ◊ chirco sa cara iscarrainza de mamma Scientific Terminology zcrn Etymon srd. Translations French décharné English lean Spanish descarnado Italian scarno German hager.
ispúndiri 1 , vrb: spòndiri Definition acostire tropu, essire tropu de un'oru artu, de un'atza Synonyms e antonyms ispiòndiri Sentences issu si est ispúndiu tropu de aundi fut impostau, at postu mali su pei e nc'est arrumbulau Translations French se pencher English to lean out Spanish asomarse Italian spòrgersi German sich vorbeugen.
stinghirítzu , agt: istingoritzu Definition nau prus che àteru de sa carena de su cristianu, chi est finòngia, unu pagu coment'e làngia Synonyms e antonyms dílicu, fineri, finigosu, finninnu, iltrízile, istincu, istraitzelladu, levecu, marriu, minchitu, scarritzinu, schirriolu, singru 1, stichedhu | ctr. introssiu Sentences fiat una picioca stinghiritza e aici ligera de passu chi pariat ca si badhàt (S.Vargiu) 2. custu binu ispuntu ponidhu in cussa dimigiana stinghiritza Scientific Terminology zcrn Etymon srd. Translations French fluet English lean Spanish esmirriado, espigado Italian smilzo German schmächtig.