Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

addagnài , vrb: addannae, addannai, addannare, addanniai, dannai Definition fàere dannu, dannos; fàere male, guastu / denti addagnada = mantzada Synonyms e antonyms guastai, indomaxai, nòcere, scalabrai | ctr. sanare Sentences sa cilixia at addagnau su trigu ◊ su píbiri no pistis, chi addagnat a su nasu! ◊ custus drucis no addànniant is cascialis Etymon spn? Translations French endommager English to damage Spanish perjudicar, dañar Italian danneggiare German beschädigen.

apretàre 1 , vrb Definition apostivigare o fàere su contu de cantu est unu dannu Synonyms e antonyms perisciare Etymon srd. Translations French indemniser English to compensate, to value a damage Spanish indemnizar Italian estimare un danno, indennizzare German entschädigen.

conciumíre , vrb: consumire, consumiri, cossumire, cussumire Definition acabbare, ispaciare ccn. cosa, imbeciare is cosas a fortza de dhas manigiare: dhu narant fintzes de gente, torrare a malu puntu de sa debbilesa po is dispraxeres Synonyms e antonyms afinai, afinigai, assutighilare, consumai, ifiniare, infinigae, isgumentare, ispitire, sutigare | ctr. abboniare Sentences su lughinzu a che èssere cossumidu prego siant chent'annos e piús ◊ apo pediu sa gràcia de pòdere conciumire cust’orrughedhu de vida innoe, aube n’est barta sa pena de dha bivire (G.Locci) 2. prite, amantes, faghides tanta gherra e bos consumides in debbadas? Etymon ctl., spn. consumir(se) Translations French détériorer, brûler (fig.), être dévoré English to damage, to be distressed Spanish consumir, gastar Italian deteriorare, strùggersi German abnutzen, vergehen.

dànnu , nm: (su dannu = nr. suddànnu) Definition css. cosa chi podet èssere cunsiderada male, guastu o pérdia / min. dannighedhu (= dannu mannu, segundhu comente si narat) Synonyms e antonyms digràtzia, gastu 1, iscalabru, male, noghimentu | ctr. bene, foltuna Sentences coro, ite dannu a ch'essire fora de istrada!…◊ sos bentos fortes faghent dannu in sas binzas apenas isparadas ◊ su bestiàmine in su laore faghet dannu ◊ a sos trastes lassados fora lis faghet dannu ◊ a no tènnere onore est unu dannu che unu candho faghet una falta (Piras)◊ chie faghet su dannu si lu pagat! 2. dannighedhu, gai, su chi at tentu, totu sa domo ruta!…◊ custu est unu dannighedhu de nudha Surnames and Proverbs prb: dannu de medas consolu de tontos Etymon ltn. damnum Translations French dommage, détriment English damage Spanish daño, perjuicio Italian danno, nocuménto, scàpito German Schaden, Nachteil.

destrossài, destrossàre , vrb Definition fàere destrossa, fàere a orrugos, arruinare totu Synonyms e antonyms agigotare, degogliai, ifasciare, isciasciai, iscruncassare, secare, truncai Sentences destrossada est sa cadena de s'ómine cautivadu Etymon ctl., spn. destrossar Translations French mettre en pièces, massacre, endommager English to brake to pieces (to tear), to damage heavily Spanish destrozar Italian fare a pezzi, scémpio, disastrare German niedermetzeln.

dissàntara , nf, nm: dissàntaru Definition su bogare de pare sa cosa Synonyms e antonyms arruinu, derruta, desacatu, destrossa, gastu 1, iscunsertu, istrópiu, sderrocu, sderrota, sderruimentu Etymon srd. Translations French dégât, ruine English damage, ruin Spanish daño, ruina Italian guasto, rovina German Verfall.

fragiàre , vrb: frajare, frazare Definition su bènnere o fàere bènnere mancu de sa cosa posta a fàere isfortzu o trebballu, chi deasi acabbat po èssere débbile, segada, freada (nau de sa pedhe), bècia; abbandhonare una cosa chi no s'impreat prus; impreare, ispèndhere, ispaciare Synonyms e antonyms acabbae, arrogai, consumai, conciumire, finire, infinigae, istradhusciare, malocrare / friai, malandrare Sentences chie est massone no che frazat sos ossos in presone (L.Ilieschi)◊ mamas chi ant frazadu sa mezus gioventude, ancora pitzinnas parent betzas ◊ s'avaru no si setzit ca frazat sa cadrea, no movet passu ca frazat sos solos ◊ prus si ruet e prus su corpus si frazat ◊ cussos si ant frazadu s'onestade ◊ prite su tempus meu cun sas fiaras no ti l'as frazadu? 2. apo frazadu milli ispijitos ◊ at frazadu sa broca 3. fit unu cadhitu frajadu e mortu de fàmine ◊ a s'àinu frajadu sedha dhu pículat 4. sos milliardos bi sunt ma no si podent frazare ◊ su carrarmadu cun d-una incricadedha frazat unu bidone de binzina Surnames and Proverbs prb: chie servit a segnore sa domo sua la frazat: in s'órriu ponet paza e in sa cuba lentore Translations French détériorer, user, écorcher English to deteriorate, to wear (out), to damage, to excoriate Spanish deteriorar, gastar, estropear, excoriar Italian deteriorare, logorare, sciupare, escoriare German verderben, abnutzen, abschürfen, aufreißen.

gàstu 1, guàstu , nm, agt Definition genia de dannu, de iscónciu; chi tenet neghe, difetu; s'impreat fintzes coment'e pps. de guastare Synonyms e antonyms dannu, dissàntara, iscunsertu, isente, istropiadu, malevadadu / cdh. gastatu / istrópiu | ctr. acónciu, arràngiu / líaru, sanu Idioms csn: dente guasta = tacada, mantzada; pònnere g. a unu = istrupiai Sentences at fatu guastu a sa màchina e frimmu s'est a mesu caminu 2. benie pro azudare una pòvera fémina guasta chi no si podet mòghere! ◊ cussu est guastu de sa nàschida ◊ de candho so rutu, custu bratzu mi est abbarradu guastu ◊ frutuàriu guastu mancu ndhe collas! ◊ custa gafetera guasta no faghet a la pònnere ◊ dhi fiat naschia una pipia guasta 3. ite mi tantat chi ti ponzo guastu a corpos! ◊ si li lompet a fuste li ponet guastu, a su fizu, arrennegadu male comente fit! 4. sa banca de fàghere pane mi l'ant guasta poníndhela a donzi cosa Translations French dégât, pourri, gâté, détraqué English damage, breakdown Spanish avería (f), daño, roto Italian guasto, inservìbile, danno German beschädigt, unbrauchbar, Schaden.

intingiadúra , nf Definition su s'intingiare, su dannu de sa tíngia Etymon srd. Translations French action de prendre la teigne English tinea damage Spanish el coger la tiña Italian intignatura German Mottenfraß, Mottenloch.

iscalabràre , vrb: iscalambrare, iscalavrare, iscalavriare, scalabrai Definition guastare, segare, fàere dannu, arrasigare sa pedhe Synonyms e antonyms addagnai, indomaxai / arroinare, atzimare, azinare, dissantarare, ifasciare, irderrúere, iscempiai, isciarrocai, isperrumai, strupiai / iscorazire Sentences mi ponzeint manu e mi lasseint che linu bargadadu, ma no mi ant iscalabradu e su chi fia so ◊ bi aiat tres ómines chin sa conca iscalavriata dae sos carches de sos animales ◊ cusse chin su bachedhu m’iscalavriaiat su gatile, chi giuchia sèmpere a bullones e ispilitu Etymon spn. descalabrar Translations French endommager English to damage Spanish perjudicar, dañar Italian danneggiare German beschädigen.

iscalàbru , nm: scalabru Definition su iscalabrare / cúrrere a i. = cúrrere a manera de s'iscollare, de si segai sa mola de su tzugu, a iscalabrada Synonyms e antonyms addannadura, danneficu, dannu, roghina Sentences su perdi s'amori est s'iscalabru prus mannu Etymon spn. descalabro Translations French endommagement English damage, damaging Spanish daño, perjuicio Italian danneggiaménto German Beschädigung.

malocràre , vrb: malograi, malograre, malorgai Definition fàere andhare male in su sensu de guastare, de pèrdere, o fintzes de perdimentare sa cosa; pònnere ogu, pitziare de ogu / m. sos annos, sas dies, su mamentu, su dinare, su sàmbene Synonyms e antonyms fragiare, guastai, malobrare, pèrdere, stramancai Sentences tristu deo chi apo malogradu una prendha chi tenia! ◊ malogresi s'ocasione chi tenia in manos ◊ cussa linna iscurincedha apícius de s’atra e pigandi su tirí po no dhu malorgai! 2. t'incumandho no apes de malograre s'orrobba candho passas! Etymon spn. Translations French abîmer, gaspiller English to damage Spanish malograr Italian sciupare German verderben, vergeuden.

noghiméntu , nm: noximentu Definition su nòghere, su fàere male (pruschetotu a sa salude) Synonyms e antonyms dannu, male Translations French dommage, détriment English damage, detriment Spanish daño, perjuicio Italian nocuménto, scàpito German Schädigung, Schaden, Nachteil.

scanníri , vrb: ischinniri*, schinniri Definition apèrrere che canna, apèrrere, fàere un'isperradura chi pagu pagu si biet (coment'e unu filu) Synonyms e antonyms abbèrrere, afilai, cannire, filiri, fresai, sacai, sinniai Translations French lézarder English to damage Spanish lesionar Italian lesionare German beschädigen.