grànu , nm Definition
su sèmene de unas cantu erbas, ma mescamente de is laores; pibione de àghina, fintzes frutu de unas cantu tupas o matas (es. murta, lidone); biculedhu de cosa piticu, tundhitu, coment'e arena; fintzes una genia de ammosta o figura chi si faet in s’orrobba, mescamente in tessíngiu / min. granichedhu, granixedhu; sos granos = sa gràtzia, su lori chi ghetant a is cojaus nous bessendi o torrendi de crésia
Synonyms e antonyms
nau 1,
ranu
/
gràtzia
Sentences
de sa fava, a tie su granu e a mie su corju?!
Scientific Terminology
rbr
Etymon
ltn.
granum
Translations
French
grain,
pépin
English
grape,
grain
Spanish
grano
Italian
chicco,
granèllo
German
Korn.
sèmena , nf, nm: sèmene,
sèmini Definition
sa parte (upm) de unu css. frutu chi tenet sa capacidade de fàere unu fundhu nou; nau de gente o de animales, céllulas sessuales, cudhas chi unendhosi e betandhosi apare, una de su mascu e una de sa fémina, ingendrant su fedu nou; css. cosa capatza de fàere naschire vida noa; su pl. is sèminis, gràtzia, frores e orrughedhos de paperi in colore chi si costumat a betare a is isposos; sos sèmenes fintzes in cantu sèmene de genias diferentes / min. semenedha, semenedhu, sementza; partes de unu sèmene: matza, bichixedhu, pilloni (su bichighedhu naschindho), perras o perrales (segundu su s.), pilloncu; sèmini trotoxau = origa de lèpuri o fintzas assudha burda (Scorpiurus muricata, var. subvillosa)
Synonyms e antonyms
chibu,
papu,
pisu
Idioms
csn:
corpare, lantare o fèrrere a sèmene = betare tropu sèmene in sa terra de resurtare tropu carcu su laore (chi pro cussu essit metzanu, chentza irvilupu); sèmene dormiu = betadu in sa terra, ma ancora a nàschere pro s'assutore; lassare a sèmene = po fai su sèmini, po serbiri a seminai; trigu, órgiu, fae de sèmene = sa parti (prus bona) chi si allogat po seminai; abarrai a cibudha de s. (nau de fémina, de ómine) = abbarrare baghianos, coment'e costoidos, postos abbandha; fai su s. (nau de is erbas)= lòmpere, cumprire su sèmene; bogare su s. (nadu de ómine) = bogare, irburrare; sa búscia de su sèmini = parte de sos fiores inue si bi faghet o bi est su sèmene; lantadu a sèmene (nau de ccn.)= èssiri pretocau
Sentences
su sèmene faghet, ammadurat, lompet o cumprit, intzeurrat, rebudhit, tudhit o pillonat, naschit ◊ seu ghetendi su sèmini a malugoru ca mi parit annada contrària! ◊ ingolliat a codhu bértula de sèmene e marrone e andhàt a pei ◊ su laore ocannu est andhadu male, azummai no ndhe torraia su sèmene!
2.
is cojaus no biriant s'ora de connosci prendas de s'ammesturu de su sànguni, ma nisciunu sèmini tzeurràt in su sinu donosu de s'isposa
3.
fiat timendu de s'ispainai su sèmini de su disingannu in mesu de is àterus
4.
s'iscapat tropu ranu a manu isolta podet fèrrere a sèmene su trigu e guastare totu s'arregolta (A.Casula)◊ cust'arzoledha est corpada a sèmene, paret nènnere: che ndhe cheret tiradu! ◊ bi fit s'istiga de sa sèmena comente che ant furadu su laore ◊ cojadí, sinuncas abarras a cibudha de sèmini!
Scientific Terminology
rbr, crn
Etymon
ltn.
semen
Translations
French
graine,
pepin,
sperme
English
seed,
sperma
Spanish
semilla,
semen
Italian
séme,
spèrma
German
Samen,
Sperma.