intanàe, intanài , vrb: intanare Definition intrare a istare in sa tana, apartare, istare cuau, isserrau (fintzes in logu bastat chi siat) Synonyms e antonyms abbuare, abbusare 1, acalare, aclisare, acuae, afufai, ammagare, apatai, atanai, atupare, cuerrai, frànghere, imbusare, impercusinare, infoxinae, inserrai, intupai, intuvedhare, istichire, istumponai Sentences s'intanant in sas tupas ◊ mellus chi t'intanis, margiani, in sa gruta: si mi arruis asuta, s'angioni dha smàrigas! (L.Matta)◊ si est intanadu in d-una gruta candho at ischidu chi lu fint chirchendhe 2. a Frantzischedhu, candho ghiraiat a bidha, no li piaghiat a s'intanare intro de sos tzilleris Etymon srd. Translations French rentrer dans sa tanière, se cacher English to go back to one's den, to hole up Spanish esconderse, encerrarse Italian rintanarsi German sich verkriechen

íntro , avb, prep: intru, ínturu Definition in sa parte de mesu de una cosa o de unu logu (ma si narat fintzes de tempus): candho est prep. arrechedit un'àtera prep. simple puru Synonyms e antonyms aintru, inintro / in / prasoni | ctr. fora Idioms csn: intro meu, de a nois, de issu (e, si est craru de ite si faedhat, si narat fintzas solu "intro", nadu siat de logu o de pessone o àteru)= intro de a mie, intro nostru, intro sou; logu: intro de domo (e, si est craru de ite si faedhat, si narat fintzas solu "intro"), intro de letu, intro de àrbure, intro sa bidha (introidha), intro de montes; tempus: intro de note, intro de die, intro de zerru, intro de annu, intro de chida, intro de cras; intro 'e tempus = intro de unu tempus cussideradu coment'e una sumana; in dae intros de… = a s'ala de intro de…; intro cun intro = intro ebbia, isceti a parti de aintru; passai, andai in intru in intru = totu intro, chentza essire a fora Sentences za ch'esso, za ch'esso dae galera: no mi apo a prudicare in intro! ◊ baediche a intro ca fora che at fritu! ◊ bae a intro e bogamindhe cudha cosa! ◊ comente at bidu a mie colendhe in carrela si ch'est intradu a intro ◊ sos poetas sa limba che la zughent intro, in ossos ◊ s'intendhent una fortza noa intro issoro 2. su fogu che pariat istutau ma fut intro de sos montes brusiandhe ◊ si ti tenet ti che ponet intro de su sacu! ◊ pares cudha colora puzonarza chi apo mortu a fuste intro de su nidu ◊ intro meu che zuto su lugore de mizas de istedhos de s'aera Etymon ltn. intro Translations French dedans, d'ici, dans English inside, within Spanish adentro Italian déntro, éntro German darinnen, in, innerhalb.

intupài, intupàre , vrb Definition cuare in mesu de is tupas, o fintzes cuare bastat chi siat; prènnere su logu de tupas, de matas Synonyms e antonyms abbuare, acuae, ammagare, apatai, atanai, atrabentare, imbusare, impertusare, intanae, intuzare / atupare, imbuschire, intupire Sentences cussu s'intupaiat a su primu pispisu de sos passos ◊ su pilloni cantat intupau in sa cresuri ◊ sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ s'intupat in sa traja su puzone ◊ ses sempri intupendimí totu, che is topis! ◊ babbu si est intupadu intro de domo Etymon srd. Translations French cacher dans un bois, cacher English to hide in a wood, to afforest Spanish emboscar Italian imboscare German im Wald verbergen.

iscagatzàdu , agt Synonyms e antonyms drodhe, sgangagliau Etymon srd. Translations French négligé dans l'habillement English slovenly Spanish dejado, desaseado Italian sciatto, trascurato nel vestire German nachlässig.

iscampiàre , vrb Definition andhare o essire a bíere, o fintzes po si giare a bíere (nau de s'aera, ispalatare, iscrarire); bíere de atesu / iscàmpia sa conca! = boga sa conca!, incàradi a bídere! Synonyms e antonyms acarare, acerare, acherare, acontrare, acrarare, afacare, bídere, cumparire, essire, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare / ispalaciae Sentences si est aperta sa zanna e tandho est iscampiada issa ◊ erisero est iscampiada un'ànima dolimorjosa a mi nàrrere de bènnere ◊ sas crocas iscàmpiant apenas cumintzat a pròghere ◊ su sole onzi tantu iscampiabat dae palas de sas nues ◊ ti torras a iscampiare e ti amus a dare sa risposta ◊ si s'aera s'iscàmpiat in bonu essimus 2. mai in sa vida si torret a iscampiare! ◊ mai s’iscàmpiet su triballu: como mi paso! ◊ las ant iscampiadas dae tesu, a issas Etymon srd. Translations French se montrer, apercevoir dans le lointain English to lean out, to perceive in the distance Spanish asomarse, divisar Italian affacciarsi, scòrgere da lontano German sich zeigen, erblicken.

ischitíre , vrb Definition pigare o seberare cucu o paris e bogare in duos a s'ingrundha donniunu unu tanti de pódhighes (chi faent a suma unu númeru cucu o paris) po bíere a chie tocat una cosa (binchet chie at intzertau sa categoria chi at isceberau), po cumenciare su giogu o àteru, decídere a chie tocat calecuna cosa Sentences ischitimus a bídere a chie tocat a comintzare Etymon srd. Translations French établir à qui est le tour dans un jeu English to make deciding game Spanish sortear Italian fare lo sparéggio German den Entscheidungskampf ausfechten.

isculuzonàre , vrb: iscuruzonare Definition cricare, istare cricandho is cugigones, in is cugigones Synonyms e antonyms fodichinare, iscrucuzonare Etymon srd. Translations French fouiller dans les débarras English to search high and low Spanish rebuscar en los rincones Italian frugare nei cantùcci, nei ripostìgli German kramen.

isperrumài, isperrumàre , vrb: sperrumai Definition iscollare, orrúere, betare in s'ispérrumu, iscumpàrrere; orruinare, andhare o fàere andhare male meda; nau de sa manera de fàere, de unu, po ccn. iscopu, fai de totu, fàere fintzes sacrifícios mannos Synonyms e antonyms atrabentare, derrúere, iscalabrare, isciarrocai, ispèldere, scabiossai, sderrocai, spentumai Sentences mi est ruta s'acheta e isperrumada si est ◊ sos saludos de sos emigrados, zente isperrumada, los costoimos in su coro ◊ donna Pisódia nci torrat a isperrumai a s'inferru ◊ a como si mi b'at isperrumadu duas bacas ◊ sa morte giàgarat sa zente finas a l'isperrumare ◊ si est isperrumau e no si est vidu prus ◊ una mallora s’est isperrumada in is brecas 2. sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ est de bonugoro: paret chi s'ispérrumat pro azuare sos frades! Translations French tomber, jeter dans un escarpement English to fall down a precipice (throw) Spanish despeñarse, precipitarse Italian cadére, gettare in un dirupo German stürzen.

ludadúra , nf Definition su ludai Synonyms e antonyms illudradura Etymon srd. Translations French trempage dans la boue English lute Spanish embarradura, embarrado Italian lutatura, lutazióne German Bestreichen mit Lehm, Schlammbad.

mamúdu , agt, nm: mamutu, mumutu Definition nau de s'iscuru meda, candho no si biet nudha; iscuru meda, iscurigore Synonyms e antonyms mamucu, mútiu Sentences in s'iscuru mumutu un'ómine s'at pérdiu custa note…◊ custu nche intrat in s'iscuru mamutu de s'irménticu 2. semmus a mumutu a no si biet mancu a irrocare! Etymon srd. Translations French nuit noire, noir comme dans un four, noir comme dans la gueule d'un loup English pitch dark Spanish obscuro como boca de lobo Italian bùio pésto German stockdunkel.

matànsa, matàntza, matàntzia , nf Definition bocimentu, nau pruschetotu de su chi si faet piscandho sa tunina Synonyms e antonyms degógliu, stragu Scientific Terminology pscd Etymon spn. Translations French "mattanza" (pêche des thons dans les madragues) English tunny killing Spanish matanza de atunes Italian mattanza German Töten der Thunfische im Meer.

mendigài , vrb: mindhigàre, mindigai, minnicare Definition pedire sa lemúsina, fàere su pedidore; torrare, o èssere, a míndhigu Synonyms e antonyms lemusinai, pedie, pedulianare, mischinzare / abasciai, amenguai, immenguare, miminare, torrae / arrunzinare | ctr. donai, giare / errichire Sentences a unu mindhigu no li mancat it'e mindhigare ◊ cussos no si abbarrant a mannos a minnicare pasturas e mànnicos dae palas de sos àteros 2. est mindigada sa sustàntzia chi lompit a is fròngias Translations French mendier, être en difficultés financières, vivre dans la gêne English to beg, to be in shortage Spanish mendigar, vivir en la estrechez Italian mendicare, èssere in ristrettézze German betteln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

oldíu , nm: ordidu, ordiu Definition su filau chi s'isterret de unu ixubru a s'àteru in su telàrgiu (tramítidu in is litzas) po fàere su tessíngiu Synonyms e antonyms odríngiu Scientific Terminology ts Translations French chaîne, ensemble des fils parallèles disposés dans le sens de la longueur d'un tissu English warp Spanish urdimbre Italian ordito German Kette, Zettel.

òros , nm pl: òrus Definition unu de is sinnos de is cartas de giogare, orrúbiu, a bàtoro puntas / aguantadí a òrus! = zoga bene sos oros!; mataoros = su re de oros Sentences apo fatu lillu e primera e ses puntos de oros Etymon ctl., spn. Translations French carreau dans les cartes à jouer English denari (the italian suit card corresponding to diamonds) Spanish oros (palo de la baraja) Italian danari German Schelle, Karo.

trabentàre , vrb: atrabentare, traventare, treventare Definition betare o cuare o fintzes pigare e pònnere in d-unu trabentu, in d-una péntuma o gruta, in logu chi no dhu potzant o est difícile mannu a dh'agatare; fintzes solu andhare, tzucare a calecunu logu / trabentare fogu = traghedhare fogu, isparare Synonyms e antonyms irborrocare, irrainare, ispantumare, isperrumai, issussiare, trapantare / abbuare, acuae, apatai, aprecolare, cuerrai, impertusare, intuvedhare, intuzare, istugiai, tudai / furai Sentences si ch'est trabentadu in sas badhes ue teniat su bestiàmine ◊ mi mancat su poledhu: cale lampu nche l'at trabentau?! ◊ pro isse fit giómpida s’ora de si traventare e lassare sa bidha ◊ sas fórtighes a ue che las azis traventadas, chi no las agato?! ◊ a su secuestradu si l'ant traventadu aterue ◊ menzus mortu o traventadu, pro li atacare cussos! 2. si fit colau marzane si nche aiat trabentau peri sa gama! ◊ su riu che traventaiat totu candho si leaiat sas campuras 3. pone in motu sa màchina ca traventamus a Orune! 4. sos carabbineris li ant trabentau focu e li ant chimentau su bratzu Etymon srd. Translations French jeter dans un rocher English to throw down Spanish despeñar, precipitar Italian dirupare German abstürzen.

«« Search again