A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

atulighèlta atalighèlte

atulíngia , nf: tiligna Definition bobboi, greme longu e grussu de terra Synonyms e antonyms atalingone, lembréchinu, sitziringoni, tilingione, tzilingu, tzirinoni, tzuluncone Sentences duas atulíngias ndhe sunt essidas dae suta terra Scientific Terminology crp Translations French lombric English earthworm Spanish lombriz Italian lombrico German Regenwurm.

atúliu atóliu

atulletài , vrb Definition pigare cun sa tulla, pigare a terudha su papare coendho po dhu morigare o tastare Sentences sa meri de domu est atulletandu sa cassola (E.Nieddu) Etymon srd.

atullíre , vrb rfl: tullire* Definition foedhandho de un’arremu de sa carena, su si fàere coment'e retentu, cancarau, chentza fortza, mortu Synonyms e antonyms bardai, cancarare.

atumbàda , nf: atzumbada, tumbada Definition cropu chi, de malesaura o apostadamente, si giaet a calecuna cosa Synonyms e antonyms abbrúnciu, addóbbida, atàbbida, atopu 1, atúmbidu, atzapulada, imbrúnchinu, imbrunchioni, irdumbonada, istumbada, istumbaratzada, stumbamentu / cdh. atumbata / agghégiu Sentences dogni atzumbada a su pódhighe malàidu! ◊ mi donat un'atumbada su mascu… e seu abarrau cuíndixi dis itzopu! Etymon srd. Translations French choc, coup English collision Spanish choque, golpe Italian urto, cozzata German Stoß.

atumbadòri , agt: tumbadori Definition nau de pegus (mascu brebeghinu), chi tenet s'abbitúdine de atumbare, de iscúdere cropos cun sa conca (comente faet cun àteros mascos) Etymon srd.

atumbadúra , nf: atzumbadura, tumbadura Definition su atumbare, su tzumbare Synonyms e antonyms atúmbidu, atumbu Etymon srd. Translations French heurt English butt Spanish choque Italian cozzatura German Stoßen.

atumbàe, atumbài, atumbàre , vrb: atummai, atummare, atzumbare, tumbai Definition acropare sa conca apare comente faent is mascos brebeghinos gherrandho (chi s’istésiant e current po s’iscúdere cun sa conca); tocare a cropu o iscúdere a calecuna cosa, fintzes de malesaura, tocare a calecunu logu e fintzes fàere giúmburos Synonyms e antonyms abbruncai, addumare, atricuai, becare, intumbare / fèrrere Idioms csn: atumbai cun su muru = perricare in debbadas cun chie no iscurtat nudha o cun chie podet de prus; no atumbat peis a terra = si creit meda, mancai tropu! Sentences est camminendi atumba atumba che brabei istasida ◊ malapat e mascu: a totus atumbat, a totus incorrat! ◊ is brebès si atumbant, singiale chi est acanta de pròere! 2. fortzados sunt continu de istare a s'atzumba atzumba ◊ sas undhas a s'andha e torra mórigant sas abbas, si pessighint, si atopant e si atzumbant ◊ si che at atzumbadu sa conca a su muru 3. no ti l'atzumbes, cussa segada, ca ti l'agghejas! ◊ su gallegianti atumbat e no tupat s'àcua me in su depósitu 4. su labiolu est totu atzumbadu Surnames and Proverbs prb: totu atumbat a su didu segau Etymon srd. Translations French heurter English to bump Spanish cornear, chocar Italian cozzare, urtare German stoßen.

atumbàtu , agt Definition chi at atzumbadu.

atumbidài , vrb Definition su sighire de unu sonu chi paret cosa iscudendho de unu logu a s'àteru e si arrepitit Synonyms e antonyms arrembombai, bombiare, intronare, intumbidare, intumbire Sentences is tronus atúmbidant de is montis a is bacus Etymon srd.

atúmbidu, atúmbiru , nm Definition cropu chi, de malesaura o apostadamente, si giaet a calecuna cosa o logu, mescamente su cropu de is mascos gherrandho; fintzes su tzàcurru de su cropu Synonyms e antonyms abbrúnciu, atàbbida, atopu 1, atumbada, atumbu, atzapulada, imbrúnchinu, imbrunchioni, istumbada, stumbamentu Sentences sa barca at donau un'atúmbidu contras a s'aprodéndiu 2. at inténdiu un'atúmbiru apalas de una porta Etymon srd. Translations French heurt English collision Spanish cornada, choque Italian còzzo German Stoß.

atúmbu , nm: atzumbu Definition cropu, atumbada Synonyms e antonyms abbrúnciu, atàbbida, atumbada, atúmbidu, atzapulada, imbrúnchinu, imbrunchioni, istumbada Sentences silvones, muras, chelvos e crabolos, a ispintas e bolos, in atzumbu, cun su fogu in sa coa fuiant a sa tzega ◊ sunt tropu de s'àinu sos atzumbos e a dólima de lumbos medas che torrant a domo Etymon srd.

atummài, atummàre atumbàe

atunchiàre , vrb: atunghiare, tunchiare* Definition coment'e fàere tzunchiare de su dolore, tocandho un’arremu malàidu Synonyms e antonyms agghegiare, arreghentiare Sentences atunchiare un'istrópiu, una segada, una pistadura ◊ tzia Gràssia est timendhe no atúnchient s'anca secada a sa fiza 2. li at atunchiau s'istrópiu de s'orgógliu e tandho s'est bortau.

atundadúra , nf Definition genia de segadura (o arrasigadura) chi si faet po atundhare atzas Synonyms e antonyms aturundhadura, intundhadura Etymon srd. Translations French arrondissage English rounding Spanish achaflanado Italian smussatura German Abkantung.

atundài , vrb: atundhare, atundhiare, atunnare Definition fàere tundha una cosa, bogare is atzas, puntas; a logos, fintzes bènnere o acostire a unu tretu o a calecuna cosa ponendhosi a inghíriu Synonyms e antonyms arretundai, atundhulare, aturundhare, intundhigare / arrodeare, arrogliai 2. sos ómines si atundhaint a s'umbra pro mandhicare, treulandhe Etymon srd. Translations French arrondir English to round Spanish redondear Italian arrotondare German abrunden.

atundaméntu , nm Synonyms e antonyms aturundhamentu Etymon srd. Translations French arrondissement English rounding Spanish redondeo Italian arrotondaménto German Abrundung.

atundàu , pps, agt: atundhatu Definition de atundai; chi che dhi ant bogau is atzas o puntas Synonyms e antonyms atundhatzadu.

atundhàre atundài