atentzionàdu atensionàu
atentzionàre atenscionàre
atentziòne, atentziòni atensciòne
atentzionósu atensionósu
atepèndhere, atepènnere , vrb: depèndhere* Definition agiummai coment'e pèndhere de ccn. o de calecuna cosa, in su sensu de no èssere a contu suo, èssere parte de…, e duncas de dèpere istare a su chi bolet s'àteru, nau fintzes in su sensu, foedhandho de cosas, chi si depent a o chi benint de calecun’àtera cosa o de ccn. / atepèndhere a macu, a surdu = èssiri de cussa genia, pecai a macu, a surdu; atepèndhere a una famíllia, a unu sótziu = èssiri de… Sentences custa est una chistione chi atependhet a vostè ebbia 2. sa richesa chi teniat li fit atepesa dae su babbu.
atepiàu , agt Definition nau de unu, chi est ufrau, oféndhiu, ammurrionau.
atepònnere , vrb Definition
su si pònnere o andhare contras a un'àteru
Synonyms e antonyms
apònnere
Sentences
a su pitzinnu lu cheriant giamare cun su númene de su babbu, ma sa mama si est ateposta
Translations
French
opposer,
s'opposer
English
to oppose
Spanish
oponer
Italian
oppórre,
oppórsi
German
entgegenstellen,
sich widersetzen.
ateramènte , avb Synonyms e antonyms mancu Sentences ateramente a istudiare ses bonu! Etymon itl.t altramente.
àtere , prn: àteri,
àtiri,
atre,
atri Definition
prn. sèmpere impreau po gente, podet inditare siat ómine e siat fémina, siat unu o medas
Sentences
at bénniu atre a mi circare? ◊ gai ndhe còmporet àtere, cantu ndhe còmporo deo! ◊ in cussa domo no b'istant sos meres, ma àtere ◊ nois o àtere, calicunu l'at a fàghere! ◊ ne a fizos mios e ne de àtere fato cussu! ◊ no as a disigiai ne mulleri e ne richesa de àtiri! ◊ at contau istoriedhas a sos frades e a donzi àtere ◊ cantu bortas ti as a èssi pentzau e biu po èssi atri?!
Surnames and Proverbs
prb:
sa lege est pro àtere, no pro chie la faghet ◊ chie no est bonu pro edhu no est bonu mancu pro àtere
Etymon
ltn.
alter
Translations
French
autrui
English
someone else
Spanish
otros,
demás
Italian
altri
German
andere.
aterechè , prep: atrechè Definition
meda méngius, meda prus mannu, meda peus, totu un’àtera cosa / a/c. apustis de custu foedhu, sa cunsonante de cuménciu de su foedhu prus ainnanti no mudat mai sonu e antzis si afortit (aterechè fatu!… = aterechefatu!, aterechè brullas!… = nr. aterechebbrúllas, aterechè gai!… = aterecheggài)
Synonyms e antonyms
sinochè
Sentences
atereché gai si ndh'at bidu! ◊ aterechè isse bi ndh'at! ◊ aterechè brullas: totu abberu fit! ◊ aterechè chibudha bi cheret pro essire fortes!…◊ a Larentu nachi si l'est isparadu su fusile: aterechè brullas! (G.Ruju)◊ atrechè divertimentos: a traballare est!
Translations
French
bien plus
English
something better
Spanish
mucho más
Italian
tutt'altro,
bèn piú,
bèn altro
German
alles andere,
ganz anderes.
ateretànte, ateretàntu , avb, prn, agt: aturetanti,
aturetantu Definition
un'àteru tanti oguale, su própiu tanti, de sa matessi manera
Synonyms e antonyms
acetotu,
matessi
Sentences
in cada aversidade fis de amparu e zeo fipi pro tene ateretantu ◊ in custu solenni istanti chi mi depu separai, babbu mi at a perdonai: perdonit aturetanti mamma! (G.Cadeddu)
2.
fintzas tue as a fàghere ateretantu ◊ fit una corte neta e sa domo deviat èssere ateretantu ◊ aturetantu iant fatu Gavinu cun Eugéniu
Etymon
srd.
Translations
French
autant de,
autant,
aussi
English
as much (as)
Spanish
igualmente,
otro tanto
Italian
altrettanto
German
ebensofiel.
atèrga , nf: cerga, terga* Definition genia de fògia larga meda e istrinta craca chi imbodhigat a tantos pígios s'ispiga de su trigumoriscu; bestimentu chi is meres giaiant a is tzeracos in dies de festa o a sa fine de s’annu; genia de pane a corona, a chimbe o sete 'melas', chi si faiat a Pascamanna po dhu giare Synonyms e antonyms impanna, palliatza / buata 1, fòdera, raga Scientific Terminology rbr, pne.
atèrghere , vrb: tèrghere, tzèrghere* Definition betare in sa terga o tergu, imbucare, ingurtire, papare cun allurpidura Synonyms e antonyms atatamacare, atatare, ingomare.
àteri àtere
ateribílche , nm: atilibilche, atilibische, atilipirche, atolibische, tilibilche*, tzilibrichi Definition pibitziri, genia de bobboi de tantas calidades e colores, longhitu, a bortas mannu cantu unu pódhighe (anacridium aegyptium), a bortas non prus de duos centímetros, cun is cambas de asegus longas e cun dua paja de alas: si movet a brínchidos e a bolu puru, ponet sa cria in terra, est tímiu ca dhue at annadas chi ndhe naschit a meda e si che papat s'erba, is laores, tra s'acabbada de su beranu e s'istade Synonyms e antonyms bibbilibrínchidhi, mammagràida, pibiciri, pibisiu, telaporca, tziabróssima, tzilibrínchidi, tzimpilighe Sentences benis a mi dare agiudu e ses in cue ancora… e no mi che isbarras fora, atilipirche pantzudu! Scientific Terminology crp, dociostaurus maroccanus, calliptamus italicus.
aterighèlta atalighèlte
aterighínu , nm Definition camminu istrintu Synonyms e antonyms terighinu, botorinu, izola, strintu Sentences tronat su càrrulu in s'aterighinu… Etymon srd.
aterignòne atalingòne
aterigúghe ataligúghe
atèrra assèrra