Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

assébiu , nm, agt, avb: assélgiu, asséliu Definitzione su istare firmos, in pàusu, in paghe, chentza fàere, chentza matanare, chentza pentzamentos: coment'e avb. (a. = a asséliu) si podet fintzes impreare acordau che un'agetivu; fintzes trabballu po arrangiare o pònnere apostu calencuna cosa / èssere de malu asséliu = chentza asséliu, sèmpere ammungiandho Sinònimos e contràrios amellu, apógliu, arréulu 1, asseletu, paidhu / firmu, séliu / arràngiu, mezoru | ctr. oriolu, tormentu, trambullu Frases cun totu cussu it'e fàghere no tenzo asséliu ◊ aspetat de Deus s'asséliu eternu ◊ is bècius bolint asséliu ◊ su sero, sos fulferinos chirchendhe asséliu punnant a sa solzaga ◊ fostei no tenit assébiu, sempri in movimentu! 2. si arregordat de sa pischera in s'arriu cun s'àcua assélia e límpia ◊ su dolori no mi lassat assébia 3. tocat a dhas lassai assébiu is bagadias, e is cojadas puru! ◊ lassamí sa conca asséliu, gei dhu sciu su chi fatzu! ◊ atura asséliu! ◊ no podendu abbarrai asséliu de su prexu, si fiat imprassau a su babbu ◊ sas bamas sunt paschendhe assélias 4. cun cussu dinai depeus fai assélius in domu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu repos, calme, paix Ingresu rest Ispagnolu descanso, tranquilidad Italianu ripòso, quïète, bonàccia, tranquillità Tedescu Ruhe, Stille.

assulèna , nf, nm: assulenu 1 Definitzione su èssere in assentu, sélios, in pàusu; fintzes cunfortu Sinònimos e contràrios arrébiu, arréulu 1, assébiu, assentu, assussegu, ausentu / cufortu Frases oe est una die de assulena perfeta ◊ no prus die de assulena, no prus die de cossolu! ◊ dàemi, columba, calchi assulenu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu calme, paix Ingresu quietness Ispagnolu quietud Italianu quïète Tedescu Ruhe.

assusségu , nm: sossegu Definitzione su istare trancuillos, sélios, in pàusu, su no àere pentzamentos in conca, su fàere o nàrrere a sa lena, chentza si arrennegare Sinònimos e contràrios assébiu, assentu, assuermu, pasu | ctr. apeleu, disassussegu, oriolu Frases chirchendhe assussegu si fúrriat in su letu… ◊ no tenent assussegu a perun'ora suta sas iras de sos elementos (Grolle)◊ su sou est unu vívere brivu de assussegu 2. immoi chi si ndi est andau cussu podeus fuedhai cun assussegu ◊ cun s'assussegu de sa fémina manna, minnanna fit dendhe cossizos a su nebode Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu calme Ingresu quietness Ispagnolu sosiego Italianu quïète, serenità, pacatézza Tedescu Ruhe, Gelassenheit.

calmèsa , nf Definitzione manera pàsida de fàere o de nàrrere chentza èssere airaos, abbellu, chentza presse, chentza arrennegu Sinònimos e contràrios prachidesa, selenesa Frases in totu ci bolit calmesa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu calme Ingresu calmness Ispagnolu calma Italianu calma, posatézza Tedescu Ruhe.

canzolàre , vrb rfl Definitzione abbarrare mighirimíghiri, istentare, istare a irmasionu, pigaresidha tropu abbellu Frases si ti canzolas, sa cosa che l'agatas totu leada, in butega ◊ si ti canzolas però calchi bículu ti do chi m'insàmbinat su bicu (P.Mossa)◊ canzòladi gai a irmasionu, tue, ca za ndhe atúlias de cosa!… Tradutziones Frantzesu lambiner Ingresu to act or do things slowly Ispagnolu demorar, entretenerse, tardar Italianu prèndersela con tròppa calma, a rilènto Tedescu in aller Ruhe handeln.

chietèsa , nf Definitzione su èssere totu chietu, assentau, firmu Sinònimos e contràrios assébiu Frases su bilde de cussa tanca contra a sole lughet, cumbidendhe sos ojos chi si bi frimmant in chietesa ◊ fiat chietu ma de una chietesa chi fadiat a timiri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu calme, repos Ingresu quiet Ispagnolu tranquilidad, calma Italianu quïète Tedescu Ruhe.

mudèsa , nf Definitzione su èssere o abbarrare totu citiu citiu, totu mudu, su no s'intèndhere nudha Sinònimos e contràrios mudéntzia, mudigore, mudímine, mútria, mutricore, mutuléntzia | ctr. abbolotu, atraghentu, biuldu, chimentu, tremutu Frases torrant a custu bàntzigu de mudesa pinturendhe de bolos sas aeras ◊ sa mudesa de sa note in sos istios e de càntaros s'amenu murrunzu no fit arcanu a sos sentidos mios (A.Porcheddu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu silence, tranquillité, calme Ingresu silence Ispagnolu silencio Italianu silènzio, tranquillità Tedescu Schweigen, Ruhe.

pàsa 1 , nf, nm: abàsiu, pasu, pàsiu, pàusa, pàusu Definitzione su istare chentza fàere, o fintzes faendho àteru, po passare s'immarritzone, su èssere o istare asseliaos, trancuillos Sinònimos e contràrios arreposu, assentu, discansu, ibasu, pàsida, pausamentu / arresetu Maneras de nàrrere csn: èssere de malu pasu (nau de unu, pruscatotu pipiu) = malu a drommire, chi prangit meda, iscinitzosu; a pàusu a pàusu = a su pasa pasa, abbellabbellu Frases no tenet felitzidade e ne pasa ◊ custa criadura est de malu pasu ◊ sas feras ant agatadu pasu in matas e majones ◊ su poboribi dh'ant lassau a pàusu 2. is caus si pesant e iscracàlliant, si cabant e si càlliant pischendi a pàusu a pàusu ◊ apo fatu totu a pàusu a pàusu Ètimu ltn. pausa Tradutziones Frantzesu calme, repos Ingresu rest Ispagnolu descanso Italianu quïète, ripòso Tedescu Ruhe, Stille.

pasàda , nf Definitzione su pausare, su cessare de su fàere unu tanti de ora Sinònimos e contràrios firmada, impasada, isposta, pasadorja | ctr. cadha, impodha, munziada Frases sighiat a pasadas, a colpos frimmos, tessindhe in su telarzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu repos Ingresu rest Ispagnolu descanso Italianu riposata Tedescu Rast, Ruhe.

sosségu , nm, agt: assussegu, sussegu Definitzione su istare trancuillos, pàsidos, in pàusu, sélios, su fàere a sa lena, su no àere pentzamentos in conca; chi est asseliau, in pàusu Sinònimos e contràrios assébiu, assentu, assuermu, paidhu, pasu, prachidesa / séliu | ctr. agiàgaru, disassussegu, salarzu Frases pàsati, dae unu pacu de sussegu! ◊ tènnere sussegu est lucura: tantu imprimida est in me sa tua rara ermosura (P.Mossa)◊ làssami sussegu, amore! ◊ no tenes paghe e ne sussegu 2. cun pérdua e fadiga proponzesti sa sossega Sardigna persighire ◊ sussegu e imbiau est su riposu Ètimu ctl., spn. sossego, susiego Tradutziones Frantzesu calme Ingresu rest, calm Ispagnolu sosiego Italianu calma, ripòso Tedescu Ruhe, Ausruhen.

tranchiglidàde , nf: tranchillidade, trancuillidade, trancuillidadi Definitzione su èssere trancuillos, in asséliu, chentza pentzamentos, in paghe Sinònimos e contràrios abbaucu, assébiu, assussegu, paidhu, serenidade | ctr. oriolu Frases as a sos tzegos sa vista torradu e a sos coros sa tranchiglidade ◊ totu est cambiadu, tranchiglidade e recreu! Tradutziones Frantzesu tranquillité Ingresu quiet Ispagnolu tranquilidad Italianu tranquillità Tedescu Ruhe.