acànta, acànte , avb, prep: acantu,
acranta Definitzione
a pagu tretu de unu logu, de unu puntu
Sinònimos e contràrios
acultu,
afaca,
afúndhiu,
aproba,
issoru,
oràines
/
apunta
/
acantu 3,
inue
| ctr.
aillargu,
atesu
Maneras de nàrrere
csn:
acanta mia, tua, sua, e gai = acurtzu a mie, a tie, a isse; sa domu acanta = sa domo (chi est) acurtzu; gei bolit acanta a… = mancu a paragone a…, est meda menzus de…
Frases
is bidhas de acanta ◊ fiat acostendimindi acanta coment'e unu serpenti tentadori ◊ deo e tue, solos, in serenu e rassignadu andhare, acantu acantu ambos passamus (F.Sechi)◊ disigiosu ndi seu de ti portai acanta!
2.
baidindi de acanta mia! ◊ sos pastores, candho torrant, ponent sa pinneta acanta tua ◊ mi pòngiu innòi, acanta tua ◊ su pitzinnu curriat a innantis e a segus e poi torraiat acanta de su babbu ◊ deo sola acantu a tie bénnida so che ladra ◊ sas violetas no parent galanas postas acantu de una rosa amena (Cubeddu)◊ portau a tui acanta mia ◊ beni a s’agiudai, acosta acanta nostra!
3.
dh'eis a biri in su logu acanta no iat a depi mai intrai ◊ cussu est unu chi messat acanta no at seminau
4.
cussa picioca at a èssi acranta de cumpriri cun s'istúdiu?! ◊ seo acanta acanta a pèrdere sa passéntzia ◊ est acantu acantu a bènnere ◊ fis acantu a essire unu zigante!
5.
su binu miu mancu acanta dhu bolit a su tuu!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
près de
Ingresu
near
Ispagnolu
cerca
Italianu
vicino,
accanto
Tedescu
nahe (Adj.,
Adv.,
Präp.),
in der Nähe.
acúltu , avb, prep: acúrciu,
acultzu,
acursu,
acúrtziu,
acurtzu Definitzione
inditat distàntzia a pagu tretu de chie est foedhandho (o de àtere o àteru chi benit inditau), de cosa o logu chi si portat in remone, e a bortas si ponet coment'e una genia de agt. puru chentza dh'acordare cun àteru; coment'e prep. arrechedit sa prep. de o a; un'impreu distintu si faet cun is agt. possessivos: acurtzu meu, tou, sou e totu deasi = acanta a mimi, a tie, a issu
Sinònimos e contràrios
acanta,
afaca,
afúndhiu,
aproba,
oràines
/
cdh. acultu
| ctr.
atesu
Frases
so sempre potente e duru "sassu" a tales chi si acultzu bei passas, si no istas atentu, ti fragassas! (Sassu)◊ su babbu mal'estidu e mesu iscultzu, sempre in continu motu, mai in pasu, e cun Mastru Giuanne sempre acultzu! ◊ a isse l'ant postu acúrciu a sos parentes
2.
intendho su bentu alinendhe acurtzu meu, a pisinzu ◊ mi ndhe so postu acurtzu tou ◊ si ch'est andhadu acurtzu sou ◊ picat e si sedet acúrtziu issoro
3.
sos festaresos de sas bidhas acurtzu abbojaiant pro tucare totu umpare a sa chéjia foraidha ◊ sos logos acurtzu si podent prammizare menzus
4.
acurtzu a domo bi amus bighinos bonos ◊ acurtzu de ite l'as àpidu?
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
près de
Ingresu
near
Ispagnolu
cercano
Italianu
vicino
Tedescu
nahe (Adj.,
Adv.,
Präp.),
in der Nähe.
afàca , avb, prep: afache,
afaci,
afacu Definitzione
si narat de logu e de tempus puru candho est ananti de si bíere o acanta
Sinònimos e contràrios
acanta,
acultu,
aproba
Maneras de nàrrere
csn:
afaca mia, tua, sua (o fintzas afaca a mie)= in dainanti meu, tou, sou; afaca apare = acanta s'unu a s'àteru
Frases
istaiant in sas domos de afacu ◊ in trenu at viagiadu cun unu satzeldote afacu ◊ si cramaiat sa cane afaca arrejonèndhela che unu cristianu ◊ custa genti de afaci dèu dha timu, ca funt brúscius ◊ fiat caentandhosi afaca de sa geminera ◊ candho biet arribbandhe su tzeracu dhu tzírriat afaca sua
2.
sa Pasca est afaca ◊ candho ant a comintzare a sutzèdere custas cosas sa libberascione bostra est afaca ◊ si li sunt acurtziados afaca
Ètimu
ltn.
ad facies
Tradutziones
Frantzesu
tout près,
près de
Ingresu
near
Ispagnolu
cerca
Italianu
vicino
Tedescu
nah.
apròba , avb, prep: aprobe,
aprobi,
apróbiu,
aprope,
aprova,
aprove,
proba Definitzione
a pagu tretu, a pagu tempus, nau fintzes in su sensu de andhare bene a fàere ccn. cosa / gei est apróbiu!… = ch'est atesu meda
Sinònimos e contràrios
acanta,
acultu,
afaca
| ctr.
atesu
Frases
so essindhe ma no mi benit aprove a colare a sa Comuna ◊ si mi benit aprove lu tenzo! ◊ aproba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ su fizu est aprova a recuire ◊ ge est a pinnicu e apróbiu cussu logu!…
2.
che istat aprobe a Castedhu ◊ aprope a sa bidha bi at unu nurache ◊ sa barca fit aproba a che afundhare ◊ sunt aprobe a betare sa bòvida ◊ ch'est mesanote colada, aprove a sa una ◊ su Segnore est aprove de chie lu chircat
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tout près,
près de
Ingresu
near
Ispagnolu
cerca
Italianu
vicino
Tedescu
in der Nähe,
neben.
bichínu , agt, nm: bighinu,
biginu,
bixinu,
vichinu Definitzione
(f. -a) chie istat apresu a domo, in su matessi bighinau / a bighinu a… = acanta a…, apunt'apunta a…
Sinònimos e contràrios
bighinante,
carrerali,
probianu,
trichinzarju
/
bighinadu
Frases
su bichinu est prus de su parente, ca a s'apretu est in costazu ◊ si no bos lu bantaes bois, a babbu bostru, bichinos malos azes! ◊ is bixinas parint nàscias po donai cuntzillus! ◊ candho bociant su mannale, a is biginus si arregallàt su spinedhu (petza, sàmbene e figau)
2.
apenas pro piànghere li afrimmant sos ojos, a bighinu a si sicare!
Sambenados e Provèrbios
prb:
bixina bona, funtana in pratza
Ètimu
ltn.
vicinus
Tradutziones
Frantzesu
voisin
Ingresu
neighbour
Ispagnolu
vecino
Italianu
vicino (di casa)
Tedescu
Nachbar.
pròba , avb, prep: aproba,
probe,
probi,
próbiu,
prope,
propes,
prove Definitzione
a pagu tretu, a pagu tempus, nau fintzes in su sensu de andhare bene a fàere ccn. cosa / a probe de, a p. a… = acanta de, acanta a…; a propes tuo, suo = acurtzu tou, sou, acanta tua, sua; a prope = luego, a presse
Sinònimos e contràrios
acanta,
acultu,
afaca
| ctr.
atesu
Frases
già est a prope, a umbe ses annanne!…◊ sa lampanedha de cussa creadura est mori mori, che sa luna chin s'istedhu a prope ◊ tres ómines fint ritzos a propes suo ◊ - Candho naschit su pitzinnu? - A prope!
2.
sa gara poética fit a proba a incomintzare ◊ est probe a su fossu ◊ passemus gai probe a su cuzone de sa gula pecados intendhendhe giustos a meressida passione (P.Casu)◊ cussa est sa piús probe a nois ◊ fia a prope a ndhe pèrdere su podere ◊ est bolau in artu a probi de su soli ◊ che los at rimunidos a propes suo
Ètimu
ltn.
prope
Tradutziones
Frantzesu
tout près,
près de
Ingresu
near
Ispagnolu
cerca
Italianu
vicino
Tedescu
nahe,
dabei,
daneben,
nah,
nebenan,
Nachbar.
serènte , avb, prep, agt: serentis Definitzione
a ràsigu, ràsiga ràsiga, ororu acurtzu a…, acurtzu, a costau: coment'e prep. si podet pònnere fintzes cuncordau che un'agt., e faet de agt. puru
Sinònimos e contràrios
rasente
/
arrisigarrisígu,
secherre
/
acanta,
acurtzu
| ctr.
adhae,
atesu
Maneras de nàrrere
csn:
s. meu, tou, sou, e gai = acanta mia, tua, sua; bestimenta s. = afissa, istrinta, minore; èssere a serentis (nadu de cosa) = èssiri a mindigu, a pagu, a retentu; serente muru, s. riu = muru muru, riu riu
Frases
su procalzu est betzu e mancari sas àrulas siant serente no intendhet tzocu ◊ serente serente in sas banchinas bi naschet unu trainu ◊ sas crabolas a masone mi passant serente ◊ cherzo sa vista chi potza bíere atesu o serente ◊ so atesu ma ti so serente in cust'ora
2.
sunt colados serente a su balconitu pro lu faedhare ◊ ch'est serente a sas làcanas ◊ dae su muru serente a sa pinneta bidesit un'upa ◊ bos incontresi in carrela serente domo mia ◊ una loba de tidos sunt passados serente nostru ◊ badhes e pranos, Ósilo, sunt a tie serentes ◊ sos canes fint serente meu e non mi lassaiant un'iscuta
3.
custu partò tuo ti est tropu serentis ◊ sos pastores piús serentes ant comintzau a acudire dae chitile ◊ cussos istedhos sunt serentes s’unu cun s’àteru
4.
tocat de mannicare e de víere a serentis, no bi at de s’illascare!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
tout près de,
en rasant
Ingresu
very near
Ispagnolu
adyacente,
cercano
Italianu
adiacènte,
rasènte,
vicino
Tedescu
hart an,
nah.