aciòni , nf: (a-ci-o-ni) antzione
assione,
atzione,
atzioni Definitzione
su fàere, operatzione, ma prus che àteru pentzada coment’e manera de fàere, calecuna cosa pagu de bonu chi si faet a ccn.; acioni balet fintzes coment'e ingestu, movidedha de sa manu o de sa conca cun calecunu significau
Sinònimos e contràrios
faghidura,
fata,
fatura 1
/
acínnidu,
micada
Frases
cussa est un'antzione chi nos aus a arregodare! ◊ assiones bonas no ndhe faghet, cussu: est sempre dadu a su malu fàghere ◊ sos babbos puru, ignorantes, si ponent a baldiones, marchendhe sas atziones chi faghent sas damigellas! ◊ cun s'assione chi mi at fatu, deo torro a domo sua? mai! ◊ ndh'apo fintzas birgonza de bos nàrrere sas assiones chi mi at fatu cussu, semper imbreagu!
2.
totus funt aspetendi su dotori po dhu pregontai, ma issu est telefonendi e dhus fait s’acioni de abarrai citius (A.Simbula)◊ bastat s'acioni, no sigas!
Tradutziones
Frantzesu
action
Ingresu
action
Ispagnolu
acción
Italianu
azióne di particolare rilièvo comportamentale
Tedescu
Untat.
faína , nf Definitzione
css. cosa o trebballu chi si faet, abberu o a giogu, in bonu o in malu, pentzau prus coment'e atividade útile, su fàere, bistu fintzes coment'e arresurtau, prodotu, òpera
Sinònimos e contràrios
afainu,
afare,
afatzendha,
berza,
fainamentu,
impreu,
mungíliu,
òbera,
tarea,
trabàgiu
| ctr.
chistionu,
ciarra
Maneras de nàrrere
csn:
f. a ischina de pisci = zenia de triballu fatu de pàrrere un'ischina de pische; donai, intregai f., pònniri in f. = dare triballu, pònnere a triballare, a fàghere; f. de màniga = isterzu de terra cun asas (brocas, frascus, istangiadas, brúnias, còngius); f. oberta = isterzu de terra largu (scifedhas, discus); f. istangiada = isterzu prus bonu, de colore birde, prus che àteru pro bellesa (brocas pintadas); fai fuedhu e f. = sa nada sa fata; maistru de f. fata = bantaxeri chi fait crei cosa sua su trabballu de is àterus
Frases
isse traballat s'oro e sa prata e campat dae cussa faina ◊ sa faina tua est a istudiare! ◊ fadei bosatrus, pighedhu, no est faina mia: dèu mi nd'isciacu is manus! ◊ sa faina issoro est s'annúntziu de su regnu de Deus ◊ sos disocupados sunt chentza faina
2.
za l'as fata sa faina, a segare cudha broca!…
Sambenados e Provèrbios
prb:
faina a su noti bregúngia a dedí ◊ faina de pisedhos alzola de catedhos ◊ is ainas faint is fainas
Ètimu
ctl.
faina
Tradutziones
Frantzesu
activité,
action,
travail
Ingresu
activity,
work,
action,
function
Ispagnolu
faena,
trabajo,
tarea,
obra
Italianu
attività,
azióne,
lavorìo,
faccènda,
funzióne,
cómpito,
òpera
Tedescu
Tätigkeit,
Angelegenheit Funktion,
Rolle,
Arbeit,
Werk.
fàta , nf Definitzione
su fàere, sa cosa chi si faet, s'òpera
Sinònimos e contràrios
acioni,
òbera
/
mirabí
Maneras de nàrrere
csn:
si no est gai, fata! = si no est gai ite li faghet?, chi no est aici no fait nudha, no importat; dare una fata = cumentzai unu trabballu ma sentza de dh'acabbai, lassare a mesincumentu, a rugos, fatu in parte; a sa fata de sa die = obrescendi
Frases
morint sos sonnos a fata de die! ◊ est una rosa atraente e de valore, de númene e de fata ◊ cussa fémina est Allegria de nòmene e de fatas ◊ deo ndhe tenzo sa lumenada, àtere sas fatas ◊ su babbu li at dadu su sestu de sas bonas fatas, a su fizu ◊ li ant dadu una fata, a sa faina, e si che sunt andhados ◊ meda bi cheret a bodhire figu a ue no lompes… leas un'unchinu e fata!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
action
Ingresu
act,
action
Ispagnolu
acción,
acto
Italianu
azióne,
atto
Tedescu
Tat,
Handlung.
fatúra 1 , nf Definitzione
su fàere, mescamente nau de sa manera, e fintzes su àere o su èssere fatu
Sinònimos e contràrios
acioni,
faghidura,
fata,
fatesa
/
faitzioni
Frases
custas sunt faturas de macu: putzidha, no si faghet gai, no! ◊ de custas faturas no ndhe fatat, ca un'ómine che a isse, fatu a síndhigu, iscumparet pro cantu si agatat! ◊ po is malas òperas nostas, po is faturas e pentzamentus nostus Cristus est mortu in cruxi
2.
chie naschet cuadru, morrer tundhu no podet, ca est àtera fatura! (A.Serra)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
action,
traits
Ingresu
action,
features
Ispagnolu
acción,
facción,
rasgo
Italianu
azióne,
fattézza
Tedescu
Handlung,
Zug.
isconchinàda , nf: isconchinata Definitzione
isconchiada, móvia de conca coment'e abbasciandhodha o incrubandhodha a una parte; decisione pagu cunsiderada, cosa fata comente benit a conca
Sinònimos e contràrios
conchinada,
conchizada,
iscónchiu,
sconchiada
/
aconcada,
acucada
Frases
sa mamma, comente videt sos pitzinnos a isconchinatas, che los mandhat a letu
2.
isconchinadas ndhe aiat fatu prus de una e su babbu no fit meda cuntentu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
action hasardée,
inconsidérée
Ingresu
rash action
Ispagnolu
el mover la cabeza,
chifladura
Italianu
cólpo di tèsta,
azióne avventata
Tedescu
Kopfstoß,
unbesonnene Handlung.