afufài , vrb: afufare Definitzione cuare sa cosa, furare; fintzes afundhare in s'abba, ammodhigare Sinònimos e contràrios atrabentare, frànghere, intuvedhare, intuzare, istichire, istumponai, tudai / arpiai, arrapagnare, aungrare, furai, sdorrobbai Frases issu si afufat asuta de sa terra ◊ in su matedu est afufadu su puzonedhu nudu! ◊ cada passu est una suferéntzia: s'istrachitúdine si fachet intèndhere sèmpere de prus e cumintzant a si afufare (N.Nieddu) Ètimu spn. afufar Tradutziones Frantzesu cacher, soustraire Ingresu to hide, to steal Ispagnolu substraer, robar Italianu nascóndere, trafugare Tedescu verbergen, entwenden.

ciapài , vrb: aciapai*, ciapare Definitzione agatare (ccn. cosa) deasi comente podet capitare o cricandho; leare o cassare calecuna cosa cun is manos o àteru, nau fintzes in su sensu de furare / ciapai sa brutesa prughendi su trigu = tènnere e bogare sa malesa purghendhe Sinònimos e contràrios acatare, aciocai, apaciapai, cassai, furai, segudare, tènnere / abbrancai, acafai, afarrancae aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, collire | ctr. lassai Frases andhadu est e ciapat su preíderu a colore a fogu lezindhe 2. ciapeint unu cadhitu chi si lasseit carrigare ma apustis si deit a iscumbarare 3. apo ciapadu unu lèpere a latzu ◊ sa dí chi t'imparu s'arti de ciapai (L.Matta) Tradutziones Frantzesu attraper, saisir, voler Ingresu to catch, to steal Ispagnolu coger, atrapar, robar Italianu acchiappare, rubare Tedescu fassen, stehlen.

furài , vrb: furare Definitzione pigare a trassa o a prepoténtzia sa cosa angena po si ndhe fàere meres; su essire mancante de una cosa in sa mannària o in su pesu Sinònimos e contràrios aciapai, afarrancae, afufai, arpiai, arrapare 2, arrelantzai, aungrare, craspuare, frunciare, inghitai, irrobbare, runtzinare, sdorrobbai Maneras de nàrrere csn: fàghere a su fura fura (furavura) = furàresi sa cosa s'unu cun s'àteru; betàresi a furare = atrivíresi a furare, donaisí a sa fura; furare a ogros bidentes = furai ananti de totus, a faci manna Frases pro furare, sete làcanas! ◊ est in mancamentu ca che li ant furadu su bestiàmine ◊ tue puru ti ses betadu a furare?!◊ sa piús arte mala est su furare!◊ chi ti bolint induiri a furai, no indullast! 2. medi zustu ca sinono in mesu a meda furat! ◊ pesendhe sa cosa posta in isterzu, o fintzas imboligada in pabilu, a su pesu li furat Sambenados e Provèrbios prb: chie furat ou furat pudha ◊ furat chie venit dae su mare Ètimu ltn. furare Tradutziones Frantzesu voler, dérober Ingresu to steal Ispagnolu robar Italianu rubare Tedescu stehlen, rauben.

irrobbàre , vrb Definitzione furare, leare a s'àteru s'orrobba chi tenet o portat (prus che àteru in domo, in pitzu), nau mescamente candho si faet cun sa fortza, a poderiu, cun is armas, a gherra Sinònimos e contràrios acrassare, afufai, arpiai, arrapagnare, arrapare 2, aungrare, craspuare, furai, inghitai, iscabeciare, isorrobbare, sdorrobbai Frases sos bandhidos ant irrobbadu sa zente de unu purma ◊ lis ant irrobbadu sa domo unu note chi sos meres sunt mancados 2. irrobbada mi sento e traita dae custu mudare de sas cosas Tradutziones Frantzesu voler, cambrioler Ingresu to rob Ispagnolu robar, depredar Italianu derubare, depredare, rapinare Tedescu bestehlen, berauben.

isorrobbàre , vrb: issorrobbare Definitzione leare, furare s'orrobba, sa cosa, a s'àteru a poderiu, cun sa fortza, a gherra: si narat fintzes in su sensu de imbuidare, fàere buidu Sinònimos e contràrios acrassare, afufai, arrapagnare, aungrare, furai, inghitai, irrobbare, sdorrobbai Frases si lu cheriant isorrobbare, totugantos ischiant a s'ora chi arribbaiat ◊ andhant a issorrobbare una dommo e cadaunu teniat sa posta de mantènnere 2. fit note manna candho mi che corchei cun sos ossos pistaos e sa conca isorrobbada de onzi alenu (B.Mazzone) Tradutziones Frantzesu voler, dérober Ingresu to rob Ispagnolu robar, hurtar Italianu derubare Tedescu berauben.

picàre , vrb: pigae, pigai, pigare 1, pigari, pigiare, pijare, pixare Definitzione betare sa manu a ccn. cosa po dh'aferrare; ingòllere e portare cosa a un'àteru logu (fintzes a furadura, a iscrufidura, a béndhua), fintzas in su sensu de menguare, bogare, fàere o lassare bènnere impare a ccn. a unu logu; foedhandho de cójuas, bòllere e fàere a pobidhu, a pobidha; foedhandho de matas chi si prantant o chi s'innestant, andhare in bonu de sighire a crèschere bogandho cambu nou de sa linna de s'iferta, betare arraighinas; foedhandho pruschetotu de su papare, digirire e suspire s'alimentu e fàere s'efetu de fàere crèschere sa carena (ma dhu narant fintzes de is foedhos e de àteru candho in chie ascurtat faent s'efetu chi depent coment'e cambiamentu de su cumportamentu); nau de istrégiu po sa mannària chi tenet, càbere, agguantare unu tanti de cosa chi si ponet; cunsiderare sa cosa de calecuna manera, mescamente cun su significau de dha fàere o carculare che un'àtera / cong. 2ˆ p. pl pighetzas Sinònimos e contràrios acafai, aferrai, agganciai, aggantinare, aggarrai, agguantai, furai, leai / imbucare / aggrighidhí, tènnere | ctr. donai, lassai, pònnere Maneras de nàrrere csn: pigaisí apari = betàresi sas manos a subra a si mazare s'unu cun s'àteru; pigat e… (+ vrb.) = tocat e…, leat e…, comintzat a…; pigare a…(+ vrb.) = leare su métidu, pònnere s'abbitúdine; no mi nci pigat = no mi andhat, no mi piaghet; pigai su sonnu, su fàmine, a scimingiadura = bènnere bene su sonnu, su fàmine, s'irbadhinamentu; pigai mexina = bufare, ingullire meighina; pigai fragu = abbizare fragu; pigai a dónnia logu, a s'ànima = segare sa passiéntzia, coloviare a fortza de istrobbu; pigaisidha in Nàpoli, in cudhu logu = manera de nàrrere candho no si cheret adduire a su fàghere de s'àteru; pigai a unu po un'àteru, pigai allu po cibudha = fadhire sa pessone, pessare chi est unu candho est un'àteru (fintzas apostadamente), cufúndhere una cosa cun àtera; pigai pampa = abbruxai, tènnere; pigai sa mira = abbaidare e puntare pro isparare, pro fèrrere iscudindhe e gai; pigai is nodas de ccn. = chircare de assemizare a ccn.; pigai àrviu de ccn. cosa = leare oru, chircare de ndhe ischire; pigai gelosia = essire zelosu; pigaisidha cun ccn. = atacare a brigare, leàresi arrennegu contra a ccn.; pigai scófia = innamoràresi de ccn. Frases pica su libbru e istúdia! ◊ at bólliu ammarolla a mi pigai cust'arregalu! ◊ pigat sa scifedha e isbuidat su sacu ◊ chi dhu pigu dh'arrogu! ◊ sa prima mela chi ruet, tue pixadila! 2. cudh'ómini ndi at pigau su piciochedhu ◊ ndi dh'ant pigau su fusili ◊ ndi dhis ant pigau sa terra ◊ bandant a funtana a pigai àcua ◊ su dimóniu si ndi at pigau a Treichinedhu ◊ su carru che lis depet zúchere s'isterzu e at prointu de che picare peri a issos ◊ candho pioet, ti cres riu e cantu ògias ti pígias (V.Sanna)◊ custu bentu che pijat sas portas de s'inferru ◊ de centu ndi pigu otanta e ndi abarrat binti ◊ pigasindedha cussa cosa a su pipiu, ca s'ingollit! 3. a nai sa beridadi, cussu piciocu no fiat cosa de pigai! 4. custus froris, chi dhus prantas, pigant a fragu ca est tempus, immoi 5. candu est fatu bèni, su binu no pigat a conca ◊ de su mànigu a isse no ndhe li pigat nudha mancari mànighet meda ◊ de sas cosas chi li naras no ndhe li pigat: est totu nudha! ◊ custas abbas faghent bene a s'erba e ndhe pigat a sas àrbures puru ◊ si l'arrodas cun sa preda, sa lepa, li pigat de prus ◊ de su mare bos ndhe pigat pagu pro bi andhare pag'ora ◊ no as a assortie candho ti at a pigae fàmene? ◊ a sètzi ingunis no mi nci pigat: stau mellus innòi ◊ gei nci pigat in su dinai…: dhi praxit a pinnigai! ◊ candu pigat a proi, dèu perdu totu is sentidus! ◊ mi depis arrangiai cust'interrutori ca s'atra dí mi est pigada sa currenti ◊ candu no fumu mi nci pigat su sonnu ◊ anchi dhu pighit sa pibida! ◊ cussa est mexina de pigai a istídhius ◊ ge no si dh'eis a bolli pigai cun nosu?! 6. custa carrada pigat trexentus litrus ◊ su bastimentu mannu pigat meda 7. pigat issa e ndi essit de asuta de su letu! ◊ pigat s'orcu e si bufat totu s'àcua 8. aiat pigadu a falare a bidha candho no candho (Z.F.Pintore) 9. ma po iscimpru mi pigas, chi mi naras custas cosas?! ◊ cussu acostumat a pigai dexi mesis po un'annu! ◊ bosatrus pigais sa dí po su noti ◊ ma po chini mi at pigau?!… Ètimu ltn. picare Tradutziones Frantzesu prendre, soustraire Ingresu to take, to subtract Ispagnolu coger, substraer, robar Italianu prèndere, pigliare, prelevare, sottrarre Tedescu nehmen, ergreifen, fassen, stehlen.

sbertài , vrb Definitzione furare a unu su chi portat in busciaca, in pitzu, comente faent is manilestros in passada, mescamente a fura prana chi mancu si ndhe sapint Tradutziones Frantzesu voler (le sac a main) Ingresu to pick someone's pocket Ispagnolu robar Italianu borseggiare Tedescu stehlen.

sdorrobbài , vrb: idorrobbai* Definitzione pigare sa cosa angena, s'orrobba, a fortza, a furadura Sinònimos e contràrios acrassare, afufai, arrapagnare, arrapare 2, aungrare, furai, inghitai, irrobbare, runtzinare, torrobbai Frases no tengu nudha, dèu, ni òru ni marengus, no tenint prus nudha mancu is santus: innòi sa crésia est istétia giai sdorrobbada ◊ cun ogus de disígiu sdorrobbamus imbirdieras Tradutziones Frantzesu voler, dérober Ingresu to rob Ispagnolu robar Italianu derubare Tedescu ausraubern.

«« Torra a chircare