Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aferradórzu, aferradróxu , nm Definitzione tretu a ue si leat una cosa; aina po aferrare e istrínghere calecuna cosa Sinònimos e contràrios picadorzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poignée Ingresu handle Ispagnolu agarradero Italianu impugnatura, struménto per afferrare Tedescu Handgriff.

agiòne , nf: ajona, ajone, ajoni Definitzione genia de lóriga de corria o de pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue fàere intrare e arrèschere sa punta de sa timona de su carru o de s'arau / furriaisí a un'ajoni = fàgheresi a unu gantzu Sinònimos e contràrios alasoni, bagione 1, cajone 1, fatzolu 1, giussòrgia, sesúgia Frases nosu festis is ajonis cun pedhi de marxani 2. s'espi si fúrriat a un'ajoni candu cracat, ca pungit e mússiat Tradutziones Frantzesu anneau d'un joug Ingresu strip of leather joining the top flail to the handle Ispagnolu mediana, barzón Italianu gombina Tedescu Lederriemen im Pflugbaum.

ammanutzàre, ammanuzàre , vrb: manuzare Definitzione pigare cun is manos cun pagu crabbu; aprapudhare, ammanucai, istare totu tocandho cun is manos Sinònimos e contràrios afarrancae, ammangiucai, ammanucai, apodhicare, cariedhare 2. bae ca a cussa zòvana no l'at ammanutzada mai neune! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu manier, palper Ingresu to handle Ispagnolu manosear, toquetear Italianu maneggiare, palpare Tedescu bearbeiten, betasten.

àsa , nf Definitzione genia de màniga crutza a ue si aferrat un’istrégiu (padedha, sartàina, cadhàrgiu, broca, brúnia, umpuale, tatzone, e àteru): est sèmpere crutza e a bortas est apenas unu bichighedhu de pigare cun sa punta de is pódhighes, a bortas a bisura de lóriga manna, a bortas andhat de una parte a s’àtera contrària de s’oru de s'istrégiu / min. asedha Sinònimos e contràrios brotzuitu, oriciola, manècia, mànica / annunta, créschida Maneras de nàrrere csn: leare isterzu a. apare = pigaidhu in duus, unu a un'asa, s'àteru a s'àtera; pònnere s'a. a una chistione, a unu contu = aciúngiri cosas chi no funt, nàrriri prus de su chi est Frases sa padedha, sa broca, su labiolu sunt isterzos a duas asas ◊ sa sartàina, sa murghiola, s'umpedhu, s'umpuale sunt a un'asa 2. cudhu ti at contadu sa chistione de una manera e tue li as postu s'asa! Ètimu ltn. ansa Tradutziones Frantzesu anse Ingresu handle Ispagnolu asa Italianu ansa Tedescu Henkel.

maínga , nf, nm: mànica, mangu, màniga, mànighe, mànigu 1 Definitzione parte de unu bestimentu ue s'intrat su bratzu, longa cantu o prus curtza de su bratzu; orrugu de linna trebballau tundhu, lisu, po intrare in s'ogu de una ferramenta po dha pigare de dha pòdere manigiare: longa o curtza segundhu sa ferramenta, segundhu chi si depat pigare a duas o a una manu, grussa o fine segundhu sa fortza chi depet fàere, e po ainas piticas podet èssere totu a unu cun s'aina etotu (si est a ue si pigat un'istrégiu, asa)/ min. manighedha Sinònimos e contràrios màghia 1 Maneras de nàrrere csn: pònnere in màniga una forramenta = pònniri sa mainga a sa forramenta; forramenta fora ’e màniga = chentza de mainga; èssere totu de una màniga = andai de acórdiu, èssiri totus de sa própiu idea, tènniri su própiu cumportamentu; po dogna màniga ’e candela = pro donzi bonu bisonzu, a bortas no potat bisonzare; mànigus de arresoja = una creze de gragallu; màniga indiaulada = màniga forte, nadu de médiu a carchi male o dificurtade; èssiri iscroxau che una màniga de marra = fintzas lísiu a fortza de l'impreare, cossumidu meda Frases est abbarrau in mànigas de camisa ◊ zughet una camisa a mànigas curtzas 2. sa màniga de su picu cheret forte, sa de su rastrellu cheret fine ◊ sa mànighe de sa lepa la cherio pintada (M.Ladu) 3. no bi andhes a cussos a ti cossizare, ca sunt totu de una màniga! ◊ mastros de muru, negussiantes e mecànicos sunt totu de una màniga (G.Ruju)◊ po dogna màniga ’e candela, faimindi duas cópias de cussu paperi! ◊ a ferru dortu màniga indiaulada! Sambenados e Provèrbios smb: Maniga, Manigas Ètimu ltn. manica, manico Tradutziones Frantzesu manche Ingresu sleeve, handle Ispagnolu manga, mango, astil, cacha Italianu mànica, mànico Tedescu Ärmel, Handgriff, Griff.

manaxíli , nm: manighile 1, manixili, maxili Definitzione guardabbratzu, genia de màniga de tela o pedhe chi s'imbestit in bratzos fintzes a su cuidu messandho a manu; manighile est fintzes sa màniga a ue si leat s'arau arandho Sinònimos e contràrios manghitu, manile Frases po messai tocat a si ponni sa pedhi de ananti e a s'istichiri in bratzus is manixilis ◊ sos messajos faghiant sa messera bene assupridos de pedhes de nanti e de manighiles Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu parement, mancheron, poignée Ingresu mitten, handle Ispagnolu manopla Italianu manòpola Tedescu Ärmelaufschlag, Griff.

manècia , nf Definitzione parte de unu trastu, de un'apertura, fata adata po dha pigare cun sa manu; nau in cobertantza, iscusa po nàrrere o fàere su chi unu bolet / tatza a m. = tatzone, tatza manna cun s'asa Sinònimos e contràrios asa / maníglia Frases leat sa fodhe a sa manècia 2. tue ses transosu e a donzi corve agatas sa manècia sua! Ètimu itl. manecchia Tradutziones Frantzesu poignée Ingresu handle Ispagnolu manivela Italianu manìglia Tedescu Handgriff, Vorwand.

obighédhu , nm: opighedhu, pighedhu Definitzione min de óbiga: genia de arretza pitica, intéssia craca, intrada in d-una frochidha de ferru posta in màniga Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu petit filet de pêche Ingresu small creel with a handle Ispagnolu red pequeña Italianu cóppo Tedescu Kescher.

sesúgia, sesúja , nf, nm: sisuja, sisuju, susúgia, susuja, susuza Definitzione est una genia de lóriga de loru o pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue intrare sa punta de sa timona de su carru o sa canna de s'arau / pinnicare o fortzicare sa cosa, sa zente che susuja = fàere a unu gànciu, atrotigare, acancarronare Sinònimos e contràrios agione, alasoni, bagione 1, cajone 1, fatzolu 1, giussòrgia Terminologia iscientìfica msg Ètimu ltn. subjugia (lora) Tradutziones Frantzesu anneau d'un joug Ingresu strip of leather joining the top flail to the handle Ispagnolu barzón Italianu gombina Tedescu Lederriemen im Pflugbaum.