Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

addóbbu , nm Definitzione su acropare, is cropos Sinònimos e contràrios banzu, bultzonada, colpu, dobbe, irdóbbiu Frases at inténdiu un'addobbu légiu a s'enna de ndi fai assustrai povintzas su prus abbistu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup Ingresu blow Ispagnolu golpe Italianu percòssa Tedescu Hieb.

alenàre , vrb: alinare Definitzione mandhare a fora su respiru, arrespirare Sinònimos e contràrios abidai, anidare Frases aleno ervosas dulcuras furadas dae sa catassa fumosa de s'últimu tortu 2. intendho su bentu alinendhe acurtzu meu Ètimu ltn. alenare Tradutziones Frantzesu respirer, souffler Ingresu to breathe, to blow Ispagnolu respirar, soplar Italianu respirare, soffiare Tedescu atmen, blasen.

alénu, àlenu , nm Definitzione s'ària chi intrat a o essit de is prumones portandho s'ossígenu a su sàmbene e leandhondhe s'anidride carbónica, sinónimu fintzes de fortza Sinònimos e contràrios àbidu, alentu, àlinu 1, isalenu / foltza / alore Maneras de nàrrere csn: bogare, leare, torrare a. = bogare, leare, torrare àlidu, respirare; in d-un'à. = in d-unu sinnu; èssere de sete alenos, o àere sete alenos = èssiri forti meda, corriatzu; èssere a s'a. = morindhe (nadu de malàidu, betzu), finindhe, iscutinendhe (nadu de provista) Frases fit faedhendhe asciuconada e cun s'alenu curtzu ◊ li est manchendhe s'alenu: est morzendhe! ◊ benindhe fia mancu, un'istante s'alenu mi est mancadu! (A.Dettori)◊ lu giamant e no faedhat, tantu li mancat s'alenu ◊ fut tocadu de partire dae sas iscolas po dare alenu a sa poesia a bolu! 2. sa domo sua est unu porchile: si b'intrades bos leat s'alenu ◊ no fit cosa de resístere cristianu: leaiat s'alenu su pudore 3. su "Chi eja!" a Zuanne nche li est essidu in d-un'àlenu 4. za morit cras, tziu Batore: est de sete alenos!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffle, haleine Ingresu blow, breathe Ispagnolu aliento, soplo Italianu sóffio, àlito, respiro Tedescu Blasen, Atem.

anchiàda , nf: Definitzione cropu de camba (anca), de pei (de ananti), nau de animales Sinònimos e contràrios anchionada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de patte Ingresu blow with a paw Ispagnolu patada Italianu zampata Tedescu Pfotenhieb.

corfichédhu , nm Definitzione min. de corfu, cropighedhu Tradutziones Frantzesu petit coup Ingresu small blow Ispagnolu golpecito Italianu pìccolo cólpo Tedescu kleiner Schlag.

dòbbe , nm: dobbo Definitzione su cropu o sonu surdu chi faet una cosa orruendho a terra; cropos a meda iscudendho a ccn. po calecuna cosa chi at fatu / dare, leare, buscare, collire d. Sinònimos e contràrios addobbu, apiossa, arropu, banzu 1, cabossa, carda, mazadina, piritzofu, pista, surra 2. che unu macu est essidu bochindhe a dobbes de fuste anades e dindos ◊ oe che leas dobbe, si no l'agabbas! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coups, rossées Ingresu blow, stroke Ispagnolu choque, paliza Italianu percòssa, bòtta Tedescu Schlag.

farrancàda, farrancàra , nf: afrancada, farruncada, francada, franchiada Definitzione cropu de farranca; tanti de cosa chi istat in d-una o fintzes duas manos unias; unu tanti pagu precisu / francada de agiudu = betada de manu azuendhe Sinònimos e contràrios apuinada, brancada, frascada, manada / giunta / farranca 2. custa mi paret una francada de macos,sarvamentu! ◊ at ghiradu una bella francada de linna a su fogu ◊ pongat sa pingiada de s'àcua e ghetidinci una farrancada de sali! ◊ totu cudha cosa mi l'aggantzaia a franchiadas ◊ dèu a fusteti custa cosa si dha pagu cun su dinai totu a una farrancara 3. sunt andhados pro li dare una francada de agiudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de patte, poignée Ingresu blow with a paw, handful Ispagnolu patada, puñado Italianu zampata, manciata Tedescu Tatzenhieb, Handvoll.

illinnarjàda , nf Definitzione cropu giau cun nae de linna Sinònimos e contràrios colpu, ilbarriada, irbirroncu, irrugada, irruncada, irzarriada Frases illinnarjada de fuste Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de bâton Ingresu blow (with a cudgel) Ispagnolu paliza, varapalo Italianu legnata Tedescu Stockschlag.

incrivíre , vrb Definitzione calare unu cropu, giare su cropu abbaidandho bene innanti comente iscúdere, pigandho sa mira Sinònimos e contràrios isciúdere, tzacai Tradutziones Frantzesu frapper Ingresu to deal a blow Ispagnolu asestar un golpe Italianu assestare un cólpo Tedescu einen Schlag versetzen.

innàdu , nm Definitzione cropu de ischina, móvia de sa carena coment'e nadandho / avb.: a innadu = cun unu corpu de ischina, móida a incannadas Sinònimos e contràrios ischinada Tradutziones Frantzesu coup de reins Ingresu blow with one's back Ispagnolu espaldazo Italianu schienata Tedescu Rückenstoß.

inniscíre , vrb: innisie, innisire, innixire Definitzione sonare su nasu po ndhe bogare su mucu Sinònimos e contràrios ischisciare, ischiscire, mucai, nesire, sinire Frases innisíresi, nisire su mucu ◊ s'innisiant in su manigotu! ◊ est a istúrridos e innisíndhero Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se moucher Ingresu to blow one's nose Ispagnolu sonarse Italianu soffiarsi il naso Tedescu sich die Nase putzen.

irbrenugàda , nf: irbrinucada, isbenujada Definitzione cropu de benugu Sinònimos e contràrios ilgrenucata Frases si l'at cotadu suta e leadu a irbrenugadas ◊ peta de anzone arrustu… manigade, no sunt mancu irbrenugadas, no! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de genou Ingresu blow with the knee Ispagnolu rodillazo Italianu ginocchiata Tedescu Kniestoß.

ischinàda , nf Definitzione cropu de ischina, genia de móvia lestra Sinònimos e contràrios innadu, ischitzinada, sédhidu Frases iscúdere un'ischinada pro sere a cadhu ◊ s'àinu cun duas ischinadas sàrtiat concas de perda e prantones ◊ in pagas ischinadas ch'est pigadu a s'àrbure Tradutziones Frantzesu coup de reins, frétillement Ingresu blow with one's back Ispagnolu golpe de riñones, esguince Italianu schienata, guizzo Tedescu Rückenstoß, Ruck.

ischisciàre , vrb Definitzione innisire su mucu e illimpiare su nasu Sinònimos e contràrios inniscire, ischiscire, nesire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se moucher Ingresu to blow one's nose Ispagnolu sonarse Italianu soffiarsi il naso Tedescu sich schneuzen.

isprammetàda , nf: spalmetada Definitzione cropu de isprammeta giau a sa pranta de sa manu Sinònimos e contràrios palmetada 2. ite nos restat candho isprammetadas de ingannia lódhurant faedhos e mentes e no lis dant pasu? (G.Maieli) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de baguette Ingresu blow (with a stich) Ispagnolu palmetazo Italianu bacchettata Tedescu Gertenhieb.

issannàda, issanniàda , nf Definitzione su issannare; cropu de sanna, fintzes aungada, iscarràfiu / issannada de porcu, de rú Sinònimos e contràrios assannigada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de défense Ingresu blow with the tusk Ispagnolu colmillazo Italianu zannata Tedescu Hieb mit den Hauern.

istrudhàda , nf Definitzione cropu de terudha; su tanti de cosa chi leat una terudha Sinònimos e contràrios istrudhonada, terudhada / palte, partzida 2. za la zughet una bella istrudhada de machine, cussu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de louche Ingresu blow with a ladle Ispagnolu cacillo Italianu mestolata Tedescu Schlag mit der Schöpfkelle, Schöpfkellevoll.

marràda , nf: marrara Definitzione su marrare, su trebballare a marra; su cropu de pei (de ananti) chi giaent is animales a terra, coment'e a arrasigadura (e fintzes crache) Sinònimos e contràrios tzapada / immarrargiada / càrcini Maneras de nàrrere csn: andai o cúrriri a marradas = andhare a brincos, crabiolare, atapendhe a forte sos pes a terra, nadu de cadhu (e fintzas de zente) a tota fua; pesaisí a marradas = pesàresi a cumeradas, a brincos; pèrdiri sa m. = pèrdere sa fortza, sa balia Frases a Paschixedha sa primu marrada de sa faixedha depiat èssiri acabbada 2. su cuadhu si ndi est pesau a marradas candu si est agatau cun sa funi in su tzugu! ◊ s'ebba daiat marradas in s'impedradu ◊ su cuadhu at giau tres marradas a piturras a su meri 3. custu mengianu apu biu in su celu una cosa mai bia, coment'e un'istella, currendi a marraras ◊ is molentis andant a marradas ◊ frarixedhu miu comenti at biu su coró c’iscudit su fàsciu a terra e atacat a curri a marraras, a cérrius Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu piochage, coup de patte, coup de griffe Ingresu blow with a paw Ispagnolu azadazo, coz Italianu rampata Tedescu Scharren.

nesíre , vrb: niscire, nisire, nisiri, nissire Definitzione sonare su nare, su nasu, innisire su mucu Sinònimos e contràrios inniscire, ischisciare, ischiscire, mucai, sinire Frases nesíresi su nasu ◊ sos mucadoredhos sunt fatos pro nisire ◊ nísidi su mucu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se moucher Ingresu to blow one's nose Ispagnolu sonarse, limpiarse las narices Italianu soffiarsi il naso Tedescu sich schneuzen, sich die Nase putzen.

pedràda , nf Definitzione pedra pitica iscuta atesu, cropu de pedra / leare a pedradas, giogàresi a sa p. = iscúdere a pedra Frases si sunt giogados a sa pedrada e a isse li at essidu unu biaconcu in chizos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de pierre Ingresu blow with a stone Ispagnolu pedrada Italianu sassata Tedescu Steinwurf.