àbidu , nm: àidu 2, àlidu, àliru Definitzione s'ària chi intrat a o chi essit de is prumones: si narat fintzes in su sensu de agiudu, cumpangia de un’àtera persona Sinònimos e contràrios alentu, alenu, alidore, àlinu 1, ànidu, fiadu 1 / calore Maneras de nàrrere csn: torrare à. = alidai; segare s'à. = firmai de alidai; mobadia de s'àidu impressi o de s'àidu crutzu = maladia a prummones chi faghet a bàtima, a bémida, itl. asma Frases ojamomia, s'àbidu mi est manchendi, innòi nci at àcua meda! ◊ lassamí torrai àbidu, assumancus! ◊ est assupandho ca est àlidi curtzu 2. est unu bentu budhidu, unu pudidore, chi segat s'àlidu 3. candu su forru est brandu si alluit flaca in sa buca po fai cresci s'àlidu aintru 4. sa pessone sola istat male: un'àteru àlidu bi cheret, fintzas pro un'apretu! Ètimu ltn. halitus Tradutziones Frantzesu souffle Ingresu breath Ispagnolu aliento Italianu respiro Tedescu Atem.

alenàda , nf Definitzione una torrada de àlidu Sinònimos e contràrios alentada, alidada Frases bíere, bufare a un'alenada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu haleine, souffle Ingresu breath Ispagnolu aliento Italianu alitata, fiato Tedescu Atem.

aléntu , nm: alientu, allentu 1 Definitzione fortza prus che àteru de s'ànimu; s'ària chi andhat a e torrat de is prumones / pèrdiri s'alientu = isalidare pro currera, tropu pelea leada impresse, ma fintzas pèrdere su tinu Sinònimos e contràrios àbidu, alenu, àlinu 1, coragi, foltza, piogu 1 / sentidu Frases li est torrau s'alentu ◊ sa limba zuchet sos alentos de sos mannos ◊ su disprexeri mi ndi at pigau is alientus ◊ un'iscarrociada de cosa a conca, bis ca dhi torrat is allentus, a su macu! ◊ cuss'abba at torrau s'alientu a is massajos e a is pastores 2. no currit ispera ne alientu de bentu, no s'intendit súlidu 3. a s'ómini mellus de su mundu puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ dhu naras po mi fai inchietai o ses perdendi is allentus? Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu esprit, cœur, souffle Ingresu hearh, courage, breath Ispagnolu aliento Italianu ànimo, respiro Tedescu Mut, Atem.

alénu, àlenu , nm Definitzione s'ària chi intrat a o essit de is prumones portandho s'ossígenu a su sàmbene e leandhondhe s'anidride carbónica, sinónimu fintzes de fortza Sinònimos e contràrios àbidu, alentu, àlinu 1, isalenu / foltza / alore Maneras de nàrrere csn: bogare, leare, torrare a. = bogare, leare, torrare àlidu, respirare; in d-un'à. = in d-unu sinnu; èssere de sete alenos, o àere sete alenos = èssiri forti meda, corriatzu; èssere a s'a. = morindhe (nadu de malàidu, betzu), finindhe, iscutinendhe (nadu de provista) Frases fit faedhendhe asciuconada e cun s'alenu curtzu ◊ li est manchendhe s'alenu: est morzendhe! ◊ benindhe fia mancu, un'istante s'alenu mi est mancadu! (A.Dettori)◊ lu giamant e no faedhat, tantu li mancat s'alenu ◊ fut tocadu de partire dae sas iscolas po dare alenu a sa poesia a bolu! 2. sa domo sua est unu porchile: si b'intrades bos leat s'alenu ◊ no fit cosa de resístere cristianu: leaiat s'alenu su pudore 3. su "Chi eja!" a Zuanne nche li est essidu in d-un'àlenu 4. za morit cras, tziu Batore: est de sete alenos!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffle, haleine Ingresu blow, breathe Ispagnolu aliento, soplo Italianu sóffio, àlito, respiro Tedescu Blasen, Atem.

súbidu , nm: súlidu, súliru Definitzione s'ària chi si bogat de prumones torrandho àlidu, mescamente fatu a forte, fintzes su surbare de su bentu: a bortas, súrbiu, suspidura bufandho cosa Sinònimos e contràrios àbidu, alenu, isúfiu, suidu, sulu, tzúfiu / bentu Maneras de nàrrere csn: èssiri unu s. (nadu de tempus/durada) = unu sinnu, una furriada de ogus; pigai o torrai súlidu = torrare àlidu, respirare coment'e pasendhe unu pagu faghindhe cosa; aspetai a súlidu tentu = azummai chentza torrare àlidu pro istare atentos Frases at pérdiu su súlidu tzerriendi meda ◊ candu passu ingunis mi tocat de aguantai súliru, po no mi allupai de fragu de bassa 2. sa temporada mala est infruschendhe cun súlidos de bentu bidhiarzu ◊ su súbidu de su bentu 3. cussas dexi dis fiant istétias unu súlidu 4. cun d-unu súlidu nci at ingúrtiu unu pisu de préssiu… (F.Carlini) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffle Ingresu breath Ispagnolu aliento, soplo Italianu fiato, respiro, sóffio Tedescu Atem, Atemzug, Blasen.

suídu, súidu , nm: suiru Definitzione s'ària chi intrat o essit de prumones arrespirandho Sinònimos e contràrios àbidu, alenu, isúfiu, súbidu Maneras de nàrrere csn: torrai suidu = torrare àlidu; portai suidu crutzu = èssere a bàtima, a sufrata; súidu mau = umbra mala, carchi cosa chi faghet efetu malu, chi batit dannu Frases nci abbrincat afannendu a suidu crutzu ◊ in s'aposentu s'intendit unu suiru cansau ◊ sa morti isfollat sa vida, contat is dis, is oras, is minutus, s'úrtimu suidu ◊ is animalis connoscint su meri a su súidu ◊ it'est mancau, su suidu a totus, chi no cantais prus?! ◊ lassamí setzi ca est mellus, ca seu giai assupendi a suidus longus! 2. in cussa bidha nci depit èssi calincunu súidu mau, totu cussa genti chi morit! ◊ fadeidhi giai sa beneditzioni po nci dhi andai su súidu mau! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffle Ingresu breath Ispagnolu aliento, respiración Italianu àlito, fiato, respiro Tedescu Atem, Atemzug.

súlida , nf Definitzione súlidu bogau unu pagu a forte, coment'e po dispraxere o pentzamentu, impudu o àteru / bogare o betare súlidas, èssere a súlidas Sinònimos e contràrios múschiu, píliu, pisintzu, tzíliu / ispíscidu, sútidu Frases su pisedhu est a súlidas, comente fit pranghindhe ◊ debberone súlida, at torradu, s'àinu, comente l'amus irbarriadu! ◊ oe no est in dare: no li essit súlida! ◊ za ndhe tenes de ufas e afas: ite b'at, chi ses a súlidas?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu halètement, souffle, soupir Ingresu pant, breath, sigh Ispagnolu jadeo, aliento, suspiro Italianu ànsimo, fiato, sospiro Tedescu Atembeschwerde, Atem, Seufzer.

«« Torra a chircare