Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbarigàu , avb Definitzione a logos dhu narant po sa die de oe a duas, àteros po duas dies a oe o dinnanteriseru, e fintzes po de oe a tres dies Sinònimos e contràrios daretu, pusticràs / barigadu 2. candu si bieus, cras, pusti cras o abbarigau? Terminologia iscientìfica tpc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après-demain Ingresu the day after tomorrow Ispagnolu pasado mañana Italianu dopodomani Tedescu übermorgen.

abbidamènte , avb: abbididamente, abbididarmente Definitzione coment’e biendho (craru) su chi s'est faendho o chi si bolet fàere, apostadamente, ischindho e bolendho su chi si faet (ctr. de malascigura) Sinònimos e contràrios abbidentemente, abbiduduidu, apostadamente Frases cussa fit mancàntzia fata abbididamente e la depiat pagare ◊ chi si fetat male in fadhina, pro no ischire, si podet cumprèndhere, ma abbididarmente nono! ◊ cussu est dannu fatu abbididarmente, no est irmarru! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu en connaissance de cause Ingresu after due consideration, deliberately Ispagnolu con conocimiento de causa Italianu a ragion veduta, deliberataménte Tedescu nach reiflicher Überlegung.

acòa , avb, prep: agò, agoa, agou Definitzione a coa, tempus apustis, pustis de…; in daesegus, apalas / torrare agoa = itl. indietreggiare; torrare agoa sa lughe = itl. riflettere Sinònimos e contràrios addaesegus, aissegus, apabas, afatu / abosca, addaboi, apoi, apusti | ctr. innantis Maneras de nàrrere csn: acoa meu, tuo, suo = apustis meu, tou, sou; a s'acoa = assassegus; su martis de agoa = martis de carrasegare; su prat'e agoa = in isposonzu, zenia de brulla chi si faghet a su cojadu nou (piatu cun corza, ossos e àteru de frundhire chi li presentant cuguzadu che a… sa menzus cosa) Frases a arrí agoa, a sa scuada de is ballus! ◊ chiscellu, a su cane: miret chi acoa murrunzamus nois! ◊ immou papai e agou andais! ◊ issu abbarrat agoa ca depit èssi s'úrtimu ◊ su de agou pigadhu in cou! ◊ a s'acoa at pentzau in su malu 2. recuint acoa de s'iscurigada ◊ sa maista dhu poniat agò de sa lavagna candu fadiat a mau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après Ingresu after Ispagnolu atrás, trás Italianu indiètro, addiètro, dópo Tedescu zurück, nachher, dann.

afàtu , avb, prep: aifatu, ainfatu, avatu Definitzione apustis, cun su significau siat de tempus e siat de logu / torrare aifatu = torrare issegus Sinònimos e contràrios acoa, devatu, ifatu | ctr. innanti Frases dogna tanti su celu dh'assurcant is lampus e avatu avatu s'intendit su carru de nannai…◊ depet sighire avatu sentza faedhare ◊ si coru bat sordau dèu avatu sorigu! ◊ portu is gatus avatu coment'e carancas! 2. àrtziat is peis unu avatu de s'àteru ◊ in tzitadi funt is féminas chi andant avatu de is óminis… 3. curriant avatu cosa sua coment'e dus canis ◊ fiat sempri avatu nostru: innui andiaus nosu beniat issa! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après, ensuite Ingresu after Ispagnolu después, tras Italianu dópo, diètro Tedescu hinten.

apústi , avb, prep: apustis, postis Definitzione tempus chi benit aifatu, fatante a calecuna cosa o a un’àteru tempus Sinònimos e contràrios abosca, acoa, addaboi, apoi, deboschindhe, otonni | ctr. aprimu, innantis Frases apustis torra e presenta su donu tuu! ◊ apustis non mi nd'incuru prus 2. apustis de custu no iscieus nudha de issu ◊ apo a vènnere apustis vostru ◊ apusti de una mesoredha ndi fuant essius ◊ apusti mortu comunigaidhu! ◊ apustis chi at fatu una poriga de passus est torrau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après Ingresu after Ispagnolu después Italianu dópo, pòi Tedescu nachher, nach.

atèndhere , vrb: atendi, atèndiri, atènnere Definitzione tènnere contu, giare atentzione a unu trebballu, a una faina, a una persona po su chi dhi podet serbire, fàere faina; fintzes serbire, abbàlere de fàere fortza / pps. aténdhidu / atèndiri de… = sassiare de…, cun…; atendhe!, atendhide! = bai, baxei, faghe, faghide su chi azis de fàghere, no irbies/irbiedas pro me, itl. prego! Sinònimos e contràrios achistiri, contifizare, oloire | ctr. irbandhonare, lassai Frases sas sorres la fint atendhendhe ca aiat tentu unu fizu ◊ bellu grassu cuss'animali: bai ca si atendit! ◊ no podeus atendi mancu custus duus fillus piticus ◊ bazi, atendhide si azis de fàghere! ◊ sos pitzochedhos depent atèndhere in famíllia, puru! ◊ donzunu devet atènnere a sas fainas suas ◊ mi ndi andu ca tengu cosa de atendi 2. cun s'artrosi chi tengu mancu is brutzus mi atendint prus, e is didus a su própiu! 3. is matas po crèsciri de prus tocat a dhas atendi de àcua Ètimu itl. attendere Tradutziones Frantzesu prendre soin, s'occuper de qqn, qqch. Ingresu to attend, to look after Ispagnolu atender Italianu accudire, dedicarsi, badare a qlcs., a qlc Tedescu versorgen, pflegen.

dabòscas , avb: daeposca, deposca Sinònimos e contràrios acoa, addaboi, apusti, daboschindhe, otonni, posca* Frases comintzadu passu passu, coladu soe a trotighedhu e daeposca lómpidu soe a fua manna Tradutziones Frantzesu après Ingresu after Ispagnolu después Italianu dópo Tedescu dann, danach.

disòra , avb Definitzione fora de s'ora adata o giusta, a trigadiora, in ora chi no andhat bene: s'impreat sèmpere cun sa prep. a e si narat mescamente in su sensu de apustis de s'ora sua / a oras e a disoras = in calesisiat ora Frases torro a domo a disora: sa lughe insegus lasso cun amigos in festa (G.M.Cherchi)◊ su pudhu est cantandhe a disoras ◊ no andhes a disora ca no ti lassant intrare ◊ no torres a disora ca manzanu depimus pesare chito! ◊ sos istranzos sunt bénnidos a disora Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu horaire inopportun Ingresu out of time, after hours Ispagnolu deshora Italianu fuòri oràrio Tedescu außer der Zeit.

incràs , avb: uncràs Definitzione sa die apustis de una die calesiògiat, difatu Sinònimos e contràrios cras Frases sa die nono, ma s'incràs fint andhados ◊ Micheledhu est arrenésciu a biri su mari isceti s’incràs ◊ s'incràs dh'at fuedhada ◊ s'incràs est andhadu pro faedhare cun s'inzenieri Terminologia iscientìfica tpc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu le lendemain Ingresu the day after Ispagnolu el día siguiente Italianu indomani Tedescu Morgen.

perseghíre , vrb: persighire, persighiri, pessechire, pesseghire, pessichire, pessighire, pissichire, pissighire, pressighire, pressighiri, pussighire Definitzione cúrrere aifatu po iscúdere, fàere male, cracare, po aferrare, po giagarare, fàere fuire (ma fintzes a giogu)/ pps. pessighidu, pressíghidu Sinònimos e contràrios currellai, cúrrere, inchisiri, pissíghere / fèrrere Frases bi aiat duos pitzinnos pessighíndhesi ◊ su destinu mi pessighit fintzas in su reposu ◊ mi dispiaghet ca ses giagaradu e pessighidu ◊ azutóriu, mi sunt pissichindhe! ◊ sas pudhas si ponzeint a carcarare coment'e pissighidas ◊ pessighidu mi at s'ira fintzas a sa morte ◊ sas àbbiles, cun s'oju fichidu a lantzitare, pussighint su pizu de su sentidu (G.Orgolesu)◊ su malannu dh'at a pressighiri Ètimu ctl., spn. perseguir Tradutziones Frantzesu poursuivre Ingresu to run after, to persecute Ispagnolu perseguir, perseguir, acosar Italianu rincórrere, inseguire, perseguitare Tedescu nachsetzen, verfolgen.

pesadamènti , avb Definitzione in manera pentzada bene, cunsiderandho bene is cosas Tradutziones Frantzesu avec pondération Ingresu after careful reflection Ispagnolu ponderadamente Italianu ponderataménte Tedescu besonnen.

pòsca, pòscas, pòsche, pòsches , avb, prep: abosca Definitzione su tempus apustis de un'àteru / su como posca = sa cosa de un'iscutighedha como, de un'iscutighedha innantis; èssere de como a posca a… = de unu mamentu a s'àteru (ma tirendi acò) Sinònimos e contràrios acoa, addaboi, apoi, apusti, daboscas, otonni | ctr. innantis Frases si cheres brunúsciu e paghe, prima pensa e posca faghe! ◊ no neres como "Emmo" e posca "No"◊ pagu poscas apo pérdidu s'isperàntzia ◊ si coghent coment'e una cugutza e posca nachi fundhant un'imperu!… 2. posca de àere illuminadu sa terra, su sole che est colcadu dae ora ◊ píghidas nues posca de sa traschia dannu e dolu in bidhas e cussorzas ant lassadu (G.A.Salis)◊ est unu chi at a bènnere posca de a mie ◊ a bidha torreit posche de pagas chidas 3. dea merie lassandho a mengianu, dea mengianu lassandho a merie, de como a posca a dhi betare manu! ◊ medas betzos no si ammentant de como a poscas! ◊ rimbambíndhedi ses, chi no ti arregodas su como posca! Sambenados e Provèrbios prb: iscuru a chie costat bene innanti e male posca! Ètimu ltn. *pos(t)+ca Tradutziones Frantzesu après Ingresu after Ispagnolu después Italianu dópo, pòi Tedescu nachher, nach.

postigràs , avb: pusticràs, pustigràs Definitzione sa die chi benit aifatu de cras, duas dies apustis de oe Sinònimos e contràrios impusticràs, postis Frases oi est su 23, cras su 24 e pustigràs est Paschixedha! ◊ oje in iscola chèglio imparare deretu a lèghere, cras imparo a iscríere e pusticràs sos lúmeros Terminologia iscientìfica tpc Ètimu ltn. post cras Tradutziones Frantzesu après demain Ingresu the day after tomorrow Ispagnolu pasado mañana Italianu dopodomani Tedescu übermorgen.

scrèiri , vrb: iscrèdere*, screri Definitzione lassare o acabbare de crèdere, no crèdere in su sensu de no ibertare prus sa cosa chi unu fut ibertandho / pps. scrétiu Sinònimos e contràrios disaprensionai, discrèiri / storrai Maneras de nàrrere csn: screi a unu = fàghere a manera chi no pesset prus a sa cosa chi fit ispetendhe, fàghere passare s’idea; screisí de una cosa, de unu = ispònnere, no pessare prus a una cosa, a unu Frases no si screat, ca comenti cuberu su dinai ciai apu a èssi puntuali! ◊ pobidha mia depit èssi giai scrétia candu no mi at biu torrendi 2. at cunvintu e scrétiu genti meda ◊ benemindi de prexu, ca fiat seguru de nd'ai scrétiu is bandidus! ◊ no mi ndi potzu screi, de tui: ti portu iscritu in su coru! ◊ mi femu apuntau, a salias longas, ananti de is liconerias, ma giaja mi nd'iat scrétiu Tradutziones Frantzesu ne plus attendre Ingresu to give up after a vain waiting Ispagnolu resignarse Italianu sméttere di aspettare dópo aver attéso invano Tedescu vergebliches Warten abrechnen.

«« Torra a chircare