achè , avb, nm: achelu Definitzione foedhu chi narant po ammostare una cosa; cositedha de pagu contu, fintzes iscusa, iscórtziga / no cumprèndhere un'achè = no cumprendi una cibudha Sinònimos e contràrios acodhu, addeallu, ajallu, allodhu, midhu / arraghèscia, bóciga Frases mih sa luna, achè su chelu cun su mare adhae adhae chi si basant! ◊ achela, in su giardinu anzenu annidada che columba ferida, che umbra de manos réndhidas! (L.Massa) 2. si agato un'achè ti che bogo dae sas terras mias! ◊ devo dare su contu a su sótziu meu e no cherzo chi bi nascat unu achè Tradutziones Frantzesu voilà!, rien, prétexte Ingresu here it is!, trifle, excuse Ispagnolu he aquíahí, aquíahí tienes Italianu ècco!, nonnulla, pretèsto Tedescu hier, nichts.

arrevenícu , nm Definitzione cosighedha de pagu contu [Spano, Proverbi 288: ventagli] Sinònimos e contràrios bóciga, gnagneria, pimpirimpau Frases no teneus dinai po pani e comporaus arrevenicus! Tradutziones Frantzesu rien Ingresu trifle Ispagnolu nonada Italianu nonnulla Tedescu Kleinigkeit.

bragnócula , nm Tradutziones Frantzesu un bon à rien Ingresu a nobody Ispagnolu hombre de nada Italianu uòmo da nulla Tedescu Null.

inghiriagràstos , agt, nm Definitzione chi o chie s'istentat inghiriandho chentza ndhe fàere fine de una cosa o chistione, perdendho tempus in debbadas, unu chi est bonu solu a pèrdere tempus Sinònimos e contràrios cagallente, immajonadu | ctr. coidadosu, contipizosu, lestru Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu barguigneur, bon à rien Ingresu ineffectual (person) Ispagnolu irresoluto Italianu tenténna, cincischióne, inconcludènte Tedescu wankelmütiger Mensch, der nichts fertigbringt.

néssiu , agt, nm Definitzione nau de ccn., chi o chie no est bonu a nudha, fatu e lassau, de pagu abbilidade Sinònimos e contràrios acinnessi, bovo, cartzellete, casticau, dissalliu, iltrudhadu, innangaradu Ètimu spn. necio Tradutziones Frantzesu de rien, incapable Ingresu unfit, incompetent Ispagnolu incapaz, inepto Italianu dappòco, inètto Tedescu untüchtig, nichtsnutzig, Nichtskönner, Stümper.

níchis , nm Sinònimos e contràrios nudha Frases cussa cosa no serbit a nichis Ètimu deut. nix Tradutziones Frantzesu rien Ingresu nothing Ispagnolu nada Italianu niente Tedescu nichts.

núdha , prn, nm, avb Definitzione nesciuna cosa, mancu una cosa e mancu unu farinedhu de cosa: prn. sèmpere impreau foedhandho de cosa, ccn. borta si ponet coment'e nm. in su sensu de pagu pagu, de cosa de perunu contu, piticu meda (fintzes de tempus), o coment'e avb. puru Sinònimos e contràrios paghitzedhedhu | ctr. totu Maneras de nàrrere csn: cussu e su n. est su matessi, unu n. = paghitzedhedhu; n. mi ses nendhe!…, n. mi naras!…, tantu za est nudha!… = gi est pagu!…, est meda, tropu (ma segundu de ita si narat bollit nàrriri própiu nudha etotu!); no ti ndhe naro n.!… = funti cosas de ispantu; èssere totu n. = èssiri in debbadas, sentza de profetu perunu; de su pagu paghedhu, de su totu… nudha! = tocat a si acuntentare de su chi ti daent, de su chi est, menzus pagu chi no nudha; no est bellu n., no est mannu própiu n., in n. = no tenet nudha de bellesa, no est mannu própiu, itl. "per niènte"; fàghere, andhare pro nudha = in debbadas, itl. "invano" (ctr. pro cosa); ne pagu e ne n. = própiu nudha; no bi at ne (+nm) e ne n. = no bi at ne (+nm) e ne àteru (calesisiat cosa); no… (nm., agt., vrb.) e ne nudha = ne… (nm., agt., vrb.) e ne àteru (chi potat èssere cussideradu che a nm., agt., vrb.); su n. no at picadorzu = no fait a dhu pigai!; fàghere una cosa che n. = coment'e cosa lestra e fàcili fàcili, coment'e chi no bi cherfat ne fortza e ne pelea; torrare a n. (nau de unu mali) = sanai, isparèssiri; bogàrendhe a ccn. cun nudha = pagai, donai a ccn tropu pagu; nudha est s'istrégiu chi portat!…= (nau de fémina), titimanna meda; no est n. = no at importu, no faghet diferéssia, no b'at dificurtade, itl. non c'è problema; nau de ccn., èssere (+ nm) de nudha = nau a disprétziu, chi no balet (de capacidades o fintzes de calidades), nau cun aprétziu, chi cun totu chi est piticu est àbbile meda Frases tui no depis pentzai a nudha! ◊ no cherzo nudha ◊ oe no apo fatu nudha ◊ sunt pòveros in terra: no tenent nudha ◊ - E ite tenes, chi pares pessamentosu? - Nudha, nudha! - Si no tenis nudha, poita essis e intras fatuvatu? ◊ li apo pedidu su dépidu, ma mi ndhe at catzadu chentza nudha! 2. pro unu nudha iscudiat sos fizos ◊ manigadu nachi at… unu nudha, cantu su puzone! ◊ no ndhe semus comporendhe de nudha ◊ cussos resessiant a fàchere sa dommo chin nudha ◊ de unu nudha ndhe at fatu una chistione manna ◊ est unu biculedhu de nudha, minudedhu! ◊ citudí a sa muda, tui, ca no ses narendu nudha! (A.Melas)◊ su babbu fit mortu pitzinnu de nudha in sa gherra ◊ est unu nudha a che orrúghere ◊ pro su nudha menzus su pacu 3. chi no surrúschiat ne nudha, comenti fàciu a cumprendi chi est drommiu e no mortu? ◊ custa cosa no andhat bene nudha ◊ sa fantasia tua est solu cudha: no bi at ne sustàntzia e ne nudha! 4. ih, za est nudha a pagare totu cussu donzi mese!…◊ nudha mi ses nendhe, a fàghere totu custu in pag'ora!…◊ gi est nudha su trabballu chi ses fadendu: lah chi depiast andai a tirai fà o cíxiri!…◊ za est nudha a che pigare a montes a pè cun custu sole!…◊ nudha est, a fai a pei totu cussu tretu!…◊ nudha est s'istódhicu!… 5. no fatzas che Masciocu: o nudha o tropu! ◊ est annuadu, ma si no proet est totu nudha! ◊ toca, làssala istare gai, cussa cosa, no est nudha! ◊ - Iscusa, fertu ti apo? – No est nudha! 6. cussu zòvanu si ponet a codhu mesu cuintale de tzimentu che nudha ◊ cussa fut gente chi de onestade no ndhe teniant ne pagu e ne nudha ◊ cussus paperis funt chen'e logu ni nudha ◊ bae a su cumandhu, za no est proindhe e ne nudha ◊ custa cosa no est tosta e ne nudha ◊ m'abbàida unu pisedhu de nudha a fàghere totu cussu triballu a sa sola!… Sambenados e Provèrbios smb: Nudda / prb: s'abantaxeri est ómini de nudha Ètimu ltn. nulla Tradutziones Frantzesu rien Ingresu nothing Ispagnolu nada Italianu niènte, nulla Tedescu nichts.

pimpirimpàu , nm Definitzione una cosighedha de nudha, de perunu valore Sinònimos e contràrios arrevenicu, bóciga, nennaria Frases no balit unu pimpirimpau Tradutziones Frantzesu rien Ingresu trifle Ispagnolu noneria Italianu nonnulla Tedescu Kleinigkeit.

«« Torra a chircare