Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

degógliu , nm: dególliu, degollu, degorju, degullu, digógliu, tagollu Definitzione istrópiu, dannu mannu meda fatu a gente, animales o cosas; moida, sonu forte Sinònimos e contràrios bisestru, dannu, destrossa, idegollu, istralia, istrópiu, macedhu, sdegógliu / abbasatu, fracassu Frases a fortza de degógliu e de fracassu crent chi si rimédiet s'errore (D.Mele)◊ fàcia de ghimisone isreguladu, cheres fàghere de àrias degógliu candho de ària as solu su respiru! ◊ chentu bardaneris falant a cadhu e intrant in bidha a fàghere bardana: unu degógliu, unu disacatu! ◊ za ndhe at fatu de degullu cussu bentu, in binza: che at betadu totu sa bide noa! ◊ sos fogos fuidos faghent degollu inue passant 2. s'intendhet degullu: abbàida no siant canes! ◊ mi ndhe at ischidadu su degógliu de sas undhas ◊ timiat su degógliu de sos isparos ◊ s'intenniat su degógliu de una sirena ◊ pro fàere essire is sibrones faiat meda degollu: pariat betandhoche a Deus de s'assétiu! ◊ s'intendhet unu degorju de abba de rivu ufratu 3. in domo si ndhe tzacat chentza falta e bi pesat degógliu Sambenados e Provèrbios smb: Degogliu, Digogliu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu massacre Ingresu massacre Ispagnolu masacre (f), degüello Italianu strage, scémpio, massacro Tedescu Massaker, Blutbad.

destròssa , nf, nm: destrossu, distròscia, distrossa Definitzione su distrúere o arruinare totu de mala manera / pròiri a distrossa = a dellúbbiu, a mala istropiadura Sinònimos e contràrios arruinu 1, degógliu, derruta, desacatu, istralia, istròscia, macedhu, sderrocu, sderrota, sderruimentu Frases is domínius ant fatu destrossu insulendi chi sa língua sarda est nemiga de su progressu! (G.Lilliu) Ètimu ctl. destrossa Tradutziones Frantzesu massacre Ingresu slaughter Ispagnolu destrucción Italianu eccídio, scémpio Tedescu Blutbad, Katastrophe, Verunstaltung.

destrossài, destrossàre , vrb Definitzione fàere destrossa, fàere a orrugos, arruinare totu Sinònimos e contràrios agigotare, degogliai, ifasciare, isciasciai, iscruncassare, secare, truncai Frases destrossada est sa cadena de s'ómine cautivadu Ètimu ctl., spn. destrossar Tradutziones Frantzesu mettre en pièces, massacre, endommager Ingresu to brake to pieces (to tear), to damage heavily Ispagnolu destrozar Italianu fare a pezzi, scémpio, disastrare Tedescu niedermetzeln.

isémpiu , nm Definitzione dannu mannu, isfrégiu Sinònimos e contràrios biseltru, iscréntiu, istrópiu / disacatu Frases si passades de su rú afaca, mih ch'isémpiu mannu bos faghides! ◊ cumpresu azis su disacatu, cun cale manera ant tratadu sa Terra e s'isémpiu chi ant fatu de su mundhu? ◊ Bainzu aiat isarchiladu s’urtimunu de sos pegos e no de si che fuire si fit postu a abbaidare cuss’isémpiu! (Q.Falchi) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu massacre Ingresu havoc Ispagnolu lisiadura, tullimiento Italianu scémpio, storpiatura Tedescu Gemetzel, Verunstaltung.

istralía , nf Sinònimos e contràrios destrossa, isperdimenta, macedhu, istragu, strossa Frases totu nachi istant a su gherra gherra, bochendhe zente e fatendhe istralias Tradutziones Frantzesu massacre, carnage Ingresu massacre, slaughter Ispagnolu masacre Italianu massacro, stermínio Tedescu Gemetzel.

macédhu , nm, agt: machedhu 1, maghedhu, masellu Definitzione logu adatu a bochíere bestiàmene de fàere a petza a bèndhere (e fintzes su macellare etotu); butega inue bendhent petza; su maghedhare, bochíere, fàere a petza, a bisera Sinònimos e contràrios bochidorju, caitza, carnatzeria, mocidórgiu / cdh. macedhu, ttrs. matzedhu / degógliu, destrossa, istralia Maneras de nàrrere csn: musca macedha = animale fatu a pessamentu, zenia de musca mala e manna meda, unu mostre de timire chi nachi punghet e bochit su cristianu…; mòrrere de musca maghedha = m. de apesta, de maladia apitzigadita; musca maghedha b'at!… = no dhui at própriu nudha! Frases medas, a tallus che bestiàmini po su macellu, funt partius in guerra e no funt mai torraus ◊ a comporare petza a su macellu in cussu tempus pagu si andhaiat! 2. su martis fit die de masellu e de minuzos e de chentupuzones de bitellu chi los daiant agiummai a s’indonu 3. Neroni prenu de arrogantza in Roma fiat unu macellu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu abattoir, boucherie, massacre Ingresu abattoir, massacre Ispagnolu matadero, masacre (f) Italianu macèllo, massacro Tedescu Schlachthof, Schlachthaus, Gemetzel.

sagràstu , nm: sagrestu, seghestu, segrestu Definitzione su segrestare, distrutzione de una cosa, dannu mannu fatu mescamente a segadura; catzigamentu meda chi faent animales mannos in logu de fàere dannu Sinònimos e contràrios degógliu, destrossa, istralia, macedhu Frases ite sagrastu chi ant fatu, cussos animales, in s'ortu! ◊ pòvera partorza ite sagrastu: barantaduos fizos in d-unu partu!…◊ sos binzateris, bidendhe su segrestu chi lis ant fatu duos burricos in binza, che los giughent a sa mandra comunale Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu massacre, destruction Ingresu massacre Ispagnolu masacre Italianu massacro, distruzióne Tedescu Massaker, Zerstörung.

santacída , nf: santatzida Definitzione dannu mannu a su bestiàmene, mortu a bochidura o fintzes de maladia mala; carraxu, burdellu mannu cun boghes e tzérrios Sinònimos e contràrios degógliu, mortalidade / abbatúliu, biuldu, budrellu, carralzu, chimentu, intatzida* 2. candho andhaimus a iscola, isetendhe a intrare bi fit sa santatzida: bi naschiat murrunzos, istrampadas, punzos e àteru Tradutziones Frantzesu massacre d'animaux par vengeance, mortalité Ingresu beasts slaughter by revenge or murrain Ispagnolu mortandad de reses Italianu strage di béstie per vendétta o moría Tedescu Tiermassaker (aus Rache oder Seuche).

stràgu , nm: istragu* Definitzione dannu mannu de bochíere gente o animales, distrúere totu; fastídiu mannu, pena forte, dispraxere Sinònimos e contràrios distrubbu, dolore, matratamentu, pena / dannu, degógliu, desacatu Frases is màrigas, a su biri custu stragu, atumbant apari e segaras si funt ◊ billas totu sa noti timendi chi margiani iscumpudiu ti fatzat stragu mannu ◊ sa morti ti at fatu stragu mannu in corti Tradutziones Frantzesu massacre Ingresu massacre Ispagnolu masacre Italianu strage Tedescu Blutbad.

stròssa , nf: istrònscia* Definitzione dannu, male mannu chi distruet totu / pròiri a s., fàiri s. = a dellúbbiu, a malistropiadura Sinònimos e contràrios arruinu, degógliu, derruta, desacatu, destrossa, istralia, sderrocu, sderrota, sderruimentu / ildeoltu, ilgrabbuladu, istramu Frases incarrerat a proi… e a s'acabbu at fatu una strossa ◊ anchi tèngasa strossa! ◊ ant fatu una strossa de genti 2. seu atzopiendi ca cussa strossa de sabbateri mi at fatu unu taconi artu e unu bàsciu! Tradutziones Frantzesu massacre Ingresu slaughter Ispagnolu masacre Italianu strage Tedescu Blutbad.