colpàdu , pps, agt, nm: corpadu, corpau Definitzione de colpare; guastu po calecuna maladia, nau mescamente de frutuàriu chi s'intostat e sicat in calecunu tretu de su pígiu de fora, a marcu, coment'e chi apat leau cropu; nau solu de ccn., chi no est tanti giustu de conca Sinònimos e contràrios arropau, scutu / feltu, gastu 1 Maneras de nàrrere csn: corpadu a mortu = de ndhe mòrrere; corpadu dai sos mortos = tocadu, chi lu at curpidu carchi mortu, chi lu at tocadu zente morta; èssere corpadu a… (cragu, sèmene, machine, àteru) = chi bi ndhe ant postu tropu, tantu meda de nòghere 2. custa pira, ocannu, est totu corpada ◊ sa néspula de s'ortu meu est totu corpada, no bi ndh'at una bella ◊ de cantu ses colpadu ses ridículu! (Piras) 3. custu laore est corpadu a sèmene: tropu carcu e no bi faghet bonu! ◊ già che ndh'at colpados, legos e mandrones! Tradutziones Frantzesu frappé, tavelé Ingresu rotten Ispagnolu golpeado, podrido Italianu colpito, guasto, ticchiolato Tedescu geschlagen, verdorben, fleckig.

focàle , nm: fogale, fogali Definitzione genia de maladia chi leat a is gràndhulas a is procos e faet a ufradura e tupamentu a su gúturu Sinònimos e contràrios focone 1, guturones, ischinéntzia Frases anchi dhu pighit su fogali a chini mi at fatu arrui! ◊ sos porcos moriant de fogale Terminologia iscientìfica mld. Ètimu ltn. focale Tradutziones Frantzesu angine, adénite épidémique qui frappe les cochons Ingresu angina, swine adenitis Ispagnolu angina Italianu angina, adenite epidèmica suina Tedescu eine Drüsenentzündungssorte.

imprènta , nf Definitzione genia de marcu o singiale chi abbarrat ponendho calecuna cosa mescamente a incracadura; machinàrios e istabbilimentu po iscríere líbberos, giornales e àteru e fintzes s'iscritura de òperas a machinàriu / s'i. de sa muneda = zenia de mógliu pro imprentare dinari Sinònimos e contràrios arrastu, sémida / assempru, assimitzu, bisura / istamperia Frases preparo un'abbarzu cun s'intentu de dare a sa natura s'imprenta de sas manos mias ◊ at lassadu s'imprenta de su pè 2. isse cheriat assemitzare a sos cusinos e chircaiat de si dare imprentas e maneras de ómine vonu ◊ già giuches imprentas vonas!… 3. no eus pótziu passai a s'imprenta totus cudhas òperas dignas de èssiri pubblicadas Ètimu spn. emprenta Tradutziones Frantzesu empreinte, frappe, cachet, typographie Ingresu imprint, mint mark, seal, printing works Ispagnolu huella, imprenta, cuño Italianu imprónta, cònio, sigillo, tipografìa, stampa Tedescu Abdruck, Prägestempel, Siegel, Druckerei, Druck.

iscútu , pps, agt: scutu Definitzione de iscúdere; chi dh'ant iscutu, atripau; chi dh'ant iscutulau, imbolau, fuliau atesu; nau de fémina (fintzes de animale), chi ndhe at fatu su fedu, chi at angiau Sinònimos e contràrios iscútitu, mazadu, surratu / iscutinadu Maneras de nàrrere csn: èssere iscutu = no tènniri prus nudha, de dinai, de cosa; andhare a manos iscutas = sentza de portai nudha de su chi podit serbiri; iscuta e piena = (nadu a baghiana pro l'abbirgonzare) illierada e torra ràida; fàere bona cara a coro iscutu = mustrare de èssere cuntentos fintzas candho bi at males, itl. fare buon viso a cattiva sorte Frases dhi at iscutu una bella surra cun sa màniga de su marroni, a burrincu ◊ che l'at iscutu in mare ◊ trint'annos innossente mi ant iscutu in sa corte de Assise nuoresa 2. calat is ogus a terra che calledhu iscutu 3. no si nche colabat a manos iscutas: cada tantu carrabat carchi cosa ◊ ses bénnidu a manos iscutas: ite cres, chi est a passare ora?! 4. mi apo ispesu totu a sa festa e como so iscutu ◊ oe so iscutu e no ti poto dare nudha Tradutziones Frantzesu battu, frappé Ingresu beaten Ispagnolu golpeado Italianu battuto, percòsso Tedescu geschlagen.

istochitzatòre , nm Definitzione chie giaet (o at giau) s'istocada Sinònimos e contràrios stochidhadore Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui frappe de la pointe, d'estoc Ingresu stabber Ispagnolu estoqueador Italianu stoccatóre Tedescu wer Degenstöße versetzt.

mazàdu , pps, agt, nm Definitzione de mazare; chi dh'ant magiau, atripau Sinònimos e contràrios cordomau, iscutu Frases su pisedhu est pranghindhe ca l'ant mazadu 3. petza de mazadu màsciu vene cota e fata a brodu Tradutziones Frantzesu battu, frappé Ingresu beaten Ispagnolu golpeado Italianu percòsso Tedescu geschlagen.

«« Torra a chircare