Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aciuvàu , pps, agt Definitzione de aciuvai; chi ch'est afundhau, intrau a mesu, abbasciau, chi faet a cofu Sinònimos e contràrios infossau 2. portat is cantrexus aciuvaus, is ogus aciuvaus Tradutziones Frantzesu enfoncé, coulé, creux, enfoncé Ingresu ditched, embedded, hollowed out Ispagnolu hundido, ahuecado Italianu affondato, infossato, incavato Tedescu versunken, eingesunken.

agionedhàdu , pps, agt: ajonedhadu Definitzione de agionedhare; chi est giumburudu che agionedha Sinònimos e contràrios abbajonadu, allachedhadu, atortiau | ctr. ladu, ténneru Tradutziones Frantzesu creusé (p.p.), creux (adj.), bossu, tordu Ingresu humpbacked, sunken, crooked Ispagnolu ahuecado Italianu incavato, gòbbo Tedescu ausgehölt, buckelig.

cafúdu , agt: cofudu, cufudu Definitzione chi est a tuvu, imbuidau, istuvonau, nau mescamente de truncos mannos de matas / àlbure cafudu, mata cafuda; terudha cofuda = terudha tupada Sinònimos e contràrios acogalzadu, burgutu, caudu, copudu, fungudu, putudu, tufudu | ctr. prenu Frases custu est unu pratu cofudu de ferru martau ◊ ant fatu unu tofu cufudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creux, profond Ingresu sunken Ispagnolu hueco Italianu incavato, profóndo Tedescu hohl, tief.

caúdu , nm, agt Definitzione buidu de una mata; chi est buidu / una dente cauda = dente mantzada, buida, tuvuda, guasta; monte caudu, élighe cauda = chi dhue at buidos mannos, grutas Sinònimos e contràrios bódiu, tuva / cafudu, tufudu | ctr. pienu 2. in domo de tiu Sanna bidei sos fizos manighendhe a caudu, a mossos mannos ◊ su tempus impressadu manighendhe a caudu colat deretu ◊ a caudu a caudu su tempus si mànigat a tie! Ètimu ltn. cavus Tradutziones Frantzesu creux, vide Ingresu hollow Ispagnolu hueco Italianu vuòto, incavato Tedescu leer, hohl.

incànsciu , nm: incàscinu, incàsciu, incàssiu Definitzione genia de buidu fatu apostadamente (in linna, pedra, metallos o àteru) o naturale (de un’arremu de sa carena) inue intrat apare un’àtera parte fata a cunforma a su buidu, cosas diferentes chi portant s’una su chi mancat a s’àtera a manera de allobare bene impare Sinònimos e contràrios incartu 1, incastru, intassu, mortisa / amadura, apigiadura, incasciadura Maneras de nàrrere csn: i. de sos ossos = innujadolzu; i. de sas dentes = càncara, su boidedhu, in s'ossu de sa barra, ue est ficada sa dente; i. de s'ogu = chea o calanca de s'ógiu; èssere a i. = intrare bene apare, torrare zustos; a l'as s'incàsciu!… = ses diaderus cumbintu chi…, tenis s'idea fissa chi… Frases in coru fai un'incàsciu e poniminci su coru! 2. su mare si altzat e si falat e torrat a s'incànsciu sou 3. a l'as s'incàsciu, tue, chi cussa fémina est bella!… Ètimu ctl., spn. encaix Tradutziones Frantzesu assemblage, emboîture, creux Ingresu dap Ispagnolu encaje Italianu incastro, incavo Tedescu Einschnitt, Vertiefung.

incheàdu , pps, agt Definitzione de incheare; fatu a chea, coment'e fatu a fossu Sinònimos e contràrios ischeadu / incolonconau 2. gighet sos ojos incheados Tradutziones Frantzesu creux Ingresu hollowed out, hollow Ispagnolu hundido Italianu incavato Tedescu ausgehöhlt.

isaminaméntu , nm: isanimamentu Definitzione ischinnitzu de istògomo de chie est arrefinau de su fàmene, genia de fàmene, de apititu forte o chi s'intendhet forte Sinònimos e contràrios afinamentu, afinu, fàmene, francusina, isanimadura, sfinighimentu Frases sa mammaluca mi gustabat ma apustis mi picabat a isanimamentu ◊ zuto su coro andhendhemindhe de s'isanimamentu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creux à l'estomac Ingresu pangs of hunger Ispagnolu languidez de estómago Italianu languóre di stòmaco Tedescu Gefühl der Leere im Magen.

issilicàre , vrb Definitzione sentire o àere coment'e fàmene, isanimamentu, afinamentu de ànima Sinònimos e contràrios schinitzai Tradutziones Frantzesu avoir l'estomac creux Ingresu to feel hungry Ispagnolu tener hambre Italianu sentire languóre, fame Tedescu Hunger haben.

mortísa , nf Definitzione istuvonadura in su linnàmene po nche incasciare àteru orrugu de linnàmene trebballau Sinònimos e contràrios incàsciu, incastru, intassu, stuvioni Frases seu cument'e mortisa de granitu a s'incàsciu Ètimu itl. mortisa Tradutziones Frantzesu creux, cavité, emboîture Ingresu dap, cavity Ispagnolu encaje, mortaja Italianu incavo, incastro Tedescu Aushöhlung, Vertiefung.

presète, presétu , nm Definitzione buidu aintru de is montes, in is orrocas, inue apaulat s'abba; logu serrau Sinònimos e contràrios alabatu 1, lutone 1, prodessu Frases sos presetos s'iscontzant in códulas istérrias a lecucu in su riu ◊ bi at presetes mannos chi b'istat mizas de metros cubbos de abba ◊ bos lavates in sos presetos Tradutziones Frantzesu cuvette, creux Ingresu basin Ispagnolu cuenca Italianu cónca rocciósa Tedescu felsige Mulde, felsiger Kessel.

stubíu , agt: stuviu Sinònimos e contràrios bódiu, tuvu / aciuvau, cafudu | ctr. pienu Tradutziones Frantzesu creux Ingresu hollow Ispagnolu hueco Italianu cavo Tedescu hohl.

trevúcu , agt: truvucu, tuvucu Definitzione chi calat a fundhu, nau mescamente de su buidu de un'istrégiu, de pratu, de putzos e àteru Sinònimos e contràrios devucu, fosciudu, fungudu, preputu, tofuncu, truvudu Maneras de nàrrere csn: putu tuvucu, raighinas tuvucas = fungudu, fungudas, chi falant a fundhu meda; drommire a tuvucu = a sonnu surtu; terra t. = a pizu russu Frases su putu est truvucu ◊ su putu est tuvucu deghe metros ◊ custa est una córvula tuvuca ◊ as fatu surcos tropu truvucos 2. su sou est unu dolore trevucu 3. no li servit frensada e ne brenusu e dormit a tuvucu, a bentre in susu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creux, profond Ingresu deep Ispagnolu hondo Italianu fóndo, profóndo Tedescu tief.

tufúdu , agt: tuvudu, tuvutu Definitzione chi est totu a tuvas, a tuvu, a buidedhos o fintzes a buidu mannu (nau de ebrúgiu, es. fenugu de ortu, chi at pérdiu abba, béciu, passau); nau de istrégiu, chi che portat su fundhu in bàsciu, chi est a costaos artos; nau de fémina, chi no impríngiat, chi no faet fígios Sinònimos e contràrios acogalzadu, cafudu, copudu, putudu / mantzadu / bóidu, cambarau, stuvau, túvaru, tuvatu, tuvonadu, tuvonatu, tuvu / cdh. pulciosu / bíciu | ctr. pienu Frases cust'arraiga est tuvuda ◊ zughet una dente tufuda ◊ dhoi at una mata manna totu tuvuda ◊ un'istrasura de abba dh'at custrinta a si aprigare in d-unu crecu tuvudu 3. cun totu is féminas chi at praticau no at tentu unu fillu: mi narat s'idea ca fiat povintzas tuvudu! ◊ totus pentzànt chi femu tuvuda, e invècias immoi seu príngia! 4. cussu at a portai fintzas su ciorbedhu tuvudu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creux, filandreux, fibreux Ingresu hollow, stringy, thready Ispagnolu hueco, fibroso Italianu cavo, stoppóso, fibróso Tedescu ausgehöhlt, faserig.

túvu , nm, agt Definitzione logu o tretu buidu, prus che àteru aintru de calecuna cosa ma no fatu apostadamente; sa càscia de su petus ue, in sa carena, dhue funt is prumones e su coro; chi est fatu a buidu, a buidedhos; nau de logu, afallamentu abbasciamentu mannu in su terrenu / bardu t. = cardu cun sa parte de mesu buida, a bisura de canna Sinònimos e contràrios tuva / bóidu, stuviu, tufudu, túvinu, tuvonadu, tuvonatu Frases tuvu de saucu ◊ apo chircadu in matas, tuvos e carrarzos 2. bi at àlvures tuvas ◊ deo in sa terra tuva beto sa vena e olzu in terra sútile e renalza Ètimu ltn. *tufus Tradutziones Frantzesu creux, cavité Ingresu hollow Ispagnolu hueco Italianu cavo, cavità Tedescu ausgehöhlt, Höhlung.

zúnta , nf: giunta* Definitzione is manos postas impare cun is pódhighes bene acostios apare coment'e a fàere una conchedha o cíchera a pigare cosa; sa cosa chi cabet in is manos postas deasi Sinònimos e contràrios farrancada Frases dàemi una zunta de méndhula, de olia, de cariasa ◊ leare sa cosa a zuntas ◊ in sa funtana at bufadu s'abba a zuntas ca no bi aiat isterzu a umprire Tradutziones Frantzesu creux de mains Ingresu double-handful Ispagnolu hueco de la mano, almorzada Italianu giumèlla Tedescu zwei Handvoll.