agruòe , nm: oguoe Definizione genia de pigionedhu, topi de mata Terminologia scientifica pzn, sylvia sarda Traduzioni Francese fauvette sarde Inglese dartford warbler Spagnolo curruca sarda Italiano magnanina sarda Tedesco Sardengrasmücke.

cassí , nm: cassibi, cassile, cassili, cassívile Definizione genia de animaledhu, gatagreste o cane de serra, pagu prus mannu de s'annaemele o bíurru, a pilu in colore de castàngia, in colore de aràngiu in su gúturu e in petorras, coa longa e grussa, pilosa: unu tempus in Sardigna si ndhe agataiat medas e como ch'est agiummai ispérdiu; papat sórighes, pigiones, bobbois, conillos: est amparau cun lei po no dh'ispèrdere deunudotu Sinonimi e contrari ansile*, assíbile, bassili, grassíbile, ibbirru, ischirru, màrcia 3, vrassívile Cognomi e Proverbi smb: Cassili, Cascili Terminologia scientifica anra, martes martes latinorum Traduzioni Francese martre des pins, martre sarde Inglese pine marten, sardinian marten Spagnolo marta Italiano màrtora comune, màrtora sarda Tedesco Baummarder, Edelmarder.

craculèu , nm: crucueu, cruculeu, cruculleu, crunculleu, curculeu, curculleo Definizione s'arratza sarda de su pigione trinu, de turra o de palatu, pigione múrinu o murinatzu: una calidade (passer montanus) faet abbitu mescamente in sa parte prus a mesudie; persona pitichedha / min. crucuelledhu, cruculededhu; fémina crucullea = conchilébia Sinonimi e contrari afuràrgiu, brufulàgiu, crucúciu, fruferarzu, frufurinu, mamegherisi, muntonarjari, murinàgiu, pibischirra, poforinu, trinedha, tziria Frasi is crucuelledhus si funt papendi sa farra chi mi est arruta foras ◊ ndhe at bistu de crunculleos e de isturros cuss'úmbulu!…◊ is crucueus pesendisindi de terra ant fatu una frusialla cun is alas 2. no mi fiat partu berus chi unu curculeuedhu diaici comenti e giaja portàt in corpus totu cuss'aragoni! Terminologia scientifica pzn, passer hispaniolensis Traduzioni Francese moineau Inglese sparrow Spagnolo gorrión Italiano pàssera sarda Tedesco Weidensperling.

crucúciu , nm Definizione s'arratza sarda de su puzone trinu, de turra, de palatu, pigione múrinu o murinatzu Sinonimi e contrari afuràrgiu, brufulàgiu, craculeu, frufurinu, muntonarjari, pibischirra, poforinu, trinedha, tziria Frasi dhoi fiat unu gherrígiu de crucúcius acujendisí ◊ chi dhu cassat, su crucúciu, ndi dhi segat sa conca a límpiu Terminologia scientifica pzn, passer hispaniolensis Traduzioni Francese moineau Inglese sparrow Spagnolo gorrión Italiano pàssera sarda Tedesco Weidensperling.

frégua, freguèdha, frégula , nf: frélua, freuledha, frígula Definizione ispétzia de fianda po usu de minestra: macarrones a farinedhos chi si faent istidhigandho abba a sa símbula e girandho a lébiu sa punta de is pódhighes apitzu, aintru de su tianu: sa símbula essit totu aranedhada, a farinedhos minudos che gràndhine e si faet sicare po durare / a./c. a logos narant freguledha a su frutu de su samucu / f. incasada = cundhida cun bagna e casu ratadu; frégula istufada, istuvada = sucu cotu a budhidu, cundhidu che a sos macarrones, postu in lama cun ozu budhidu betadu subra e postu in su furru fintzas a fàghere sa crosta cun casu ratadu subra puru Sinonimi e contrari ambu, pistizone, sucu Frasi beniat a bidha a portai sa frégua manna de incasai ◊ custu botixedhu est prenu de freguedha ◊ sa frégula si fait de símbula, a pibionedhus Cognomi e Proverbi smb: Fregula Etimo itl. frégolo Traduzioni Francese pâtes alimentaires granulées pour soupe Inglese typical sardinian pasta for soups Spagnolo pastas sardas para sopas Italiano tipo di pasta sarda per minèstre Tedesco sardische Suppennudeln (Pl.).

frufurínu , nm: fulferinu, fulfurinu, furfurinu Definizione s’arratza sarda de su puzone trinu, de turra, de palatu, pigione múrinu o murinatzu; in cobertantza nau de ccn., feminari (furfurinu, paga vida!) Sinonimi e contrari afuràrgiu, brufulàgiu, craculeu, crucúciu, fruferarzu, mamegherisi, muntonarjari, murinàgiu, pibischirra, poforinu, trinedha, tziria Frasi sos furfurinos pienant un'àrvere manna de alas e de càntigos ◊ sos furfurinos si mànigant su laorzu ◊ e finidemindhela, o fulfurinos, custu ciulamentu! ◊ sos fulferinos chirchendhe asséliu punnant a trumadas a sa solzaga Terminologia scientifica pzn, passer hispaniolensis, p. montanus Etimo srd. Traduzioni Francese moineau Inglese sparrow Spagnolo gorrión moruno, gorrión molinero Italiano pàssera sarda Tedesco eine Sperlingssorte, Feldsperling, Feldspatz.

gianchèto, gianchètu , nm Definizione genia de anciova (upm), de no prus de bíndhighi centímetros de longària; su pischighedhu minudu de naschidórgiu de sa sardina e de s'anciova Frasi est totu ogus coment'e unu gianchetu ◊ cóciula e buconis tengu a lavamanus e duus tianus de gianchetu Terminologia scientifica psc, sprattus sprattus Etimo itl.l gianchetti Traduzioni Francese sprat, harenguet Inglese sprat Spagnolo espadín Italiano sarda Tedesco Sprotte, Breitling.

grassíbile, grassíle, grassímene, grassímile , nm Definizione genia de animaledhu, gatagreste o cane de serra, pagu prus mannu de s'annaemele (o can’e linna), a pilu in colore de castàngia, in colore de aràngiu in su gúturu e in petorras, coa longa e grussa, pilosa: unu tempus in Sardigna si ndhe agataiat medas e como ch'est agiummai ispérdiu; papat sórighes, pigiones, arresias, conillos: sa lei dhu badrat po no che dh'ispèrdere deunudotu Sinonimi e contrari ansile, assíbile, bassili, cassí, ibbirru, ischirru, màrcia 3 Frasi naschint crapitos, grassiles e mela de lidone ◊ bae, tue, cara de grassímile!◊ sont parandhe cropos po lèpores, marzanes e grassiles Terminologia scientifica anra, martes martes, m. m. latinorum Etimo srd. Traduzioni Francese martre des pins Inglese pine marten Spagnolo marta Italiano màrtora comune, m. sarda Tedesco Baummarder, Edelmarder, eine Edelmardersorte.

ibbírru , nm: ibirru, ilbirru, irbirru, isbirru, sbirru Definizione genia de animaledhu, gatagreste o cane de serra, pagu prus mannu de s’annaemele o bíurru, a pilu in colore de castàngia, in colore de aràngiu in su gúturu e in petorras, coa longa e grussa, pilosa: unu tempus in Sardigna si ndhe agataiat medas e como ch'est belle e ispérdiu; papat sórighes, pigiones, bobbois, conillos: po sa lei est amparau po chi no si che isperdat Sinonimi e contrari ansile, assíbile, bassili, birru, cassí, grassíbile, ischirru*, màrcia 3 Frasi is pedhes de irbirru unu tempus fiant cricadas Terminologia scientifica anar, martes martes latinorum Traduzioni Francese martre commune Inglese pine marten Spagnolo marta Italiano màrtora comune, m. sarda Tedesco Baummarder, Edelmarder.

istrúmpa , nf: strumpa Definizione genia de gherra chi si faet in duos, prus che àteru a giogu o balentia, aferrandhosi s'unu cun s'àteru a chintzu a bratzos fadhios e cricandho de fàere orrúere s'àteru a terra iscutulandhodhu, parandhodhi sa camba o àteru: binchet chie, po fortza o abbilesa, betat a terra s’àteru ponendhodhu asuta / genias de i. segundhu comente si leat s'àteru: i. a totu chitu, i. a chitu partidu Sinonimi e contrari chintada, istrampada Frasi sunt zocandhe un'istrumpa trissinada, a chitu partidu ◊ in Ollolai faghent su campionadu de s'istrumpa ◊ a pitzocu, zogandhe a s'istrumpa no ch'est arrennéssiu mai nessunu a dhi pònnere s'ischina in terra Terminologia scientifica ggs Etimo srd. Traduzioni Francese lutte sarde libre Inglese sardinian catch-as catch can Spagnolo lucha libre sarda Italiano lòtta lìbera sarda Tedesco sardisches Freistilringen.

launèdhas , nf pl: leonedhas, leunedhas, lionedhas, liunedhas Definizione genia de aina antiga meda a tres cannas po sonare a suladura; in cobertantza, genia de idea mala, cosa chi si timet, mémula / partes de is l.: tumbu, mancosa, mancosedha, cabitzinu (croba, loba: tumbu + mancosa); cuntzertu (su c.) = unu giogu, totu is tres cannas; launedha de forrani = pipiriolu de fenu Sinonimi e contrari bísonas, bisones, bísosas, cannas, trubedhas / grima Frasi sos pitzinnos andhabant a fàchere leonedhas a una tanca de trídicu ◊ su danesu Bentzon at fatu istúdiu abberu mannu subra de sas launedhas! ◊ tiu Frori fut su mellus sonadori de launedhas 2. zeo fia contrària po cudha leonedha chi mi aiat intrau in conca sa biada Terminologia scientifica sjl Etimo ltn. ligulella Traduzioni Francese instrument de musique à vent sard, à trois tuyau en roseau et la bouche comme réservoir d’air Inglese launedhas (typical reed-pipe of Sardinia) Spagnolo instrumento músico de trés tubos típico de Cerdeña Italiano spècie di zampógna tìpica sarda Tedesco sardische Hirtenflöte.

saldína , nf: sardina Definizione genia de pischighedhu in colore asulu in totu s'ischina, biancu in bentre, a iscata matuca, fragosu meda orrostiu po s'ógiu chi portat: una calidade prus pitica, sardinedha = sprattus sprattus; in cobertantza, frincu, segadedha chi capitat de si fàere segandho sa braba Frasi eus arrustiu una cardigada de sardina a prandi ◊ sa sardina dha piscant in mari artu Terminologia scientifica psc, clupea pilchardus Etimo ltn. sardina Traduzioni Francese sardine Inglese sardine Spagnolo sardina Italiano sarda, sardina Tedesco Sardine.

«« Cerca di nuovo