àndhas , nf: àndhia, àndhias, àndia, àndua Definizione genia de aparatu a pigare is santos chi bogant in crufessone: duos murales aunios de unu retàulu, chi andhet bene a dhu pigare in bàtoro (prus che àteru a codhu) Sinonimi e contrari letera, létia, peàngela, piàngia, prana 1 / panteus Modi di dire csn: èssere o pònnere in àndhia = portai in panteus, coment'e candu si portant is santus in prucissioni, allirgus, cument'e in festa; leare in àndhias = manera de leare a unu in duos faghíndhelu sere subra de sas manos intradas apare (cun d-una manu si aferrat s'àteru brussu, cun s'àtera unu brussu de su cumpanzu) Frasi Gesús iat nau a su màrtiru: Pesadindi, piga s'àndia e torra a domu tua! (Ev)◊ dh'iant betiu is malàidus in àndias ◊ in portessione leant su santu in s'àndhia 2. su binu niedhu de tiu Bustianu los ponzeit in àndhias ◊ est in àndhias, de sa cuntentesa! Etimo spn. andas, andias Traduzioni Francese chaise à porteurs Inglese sedan (chair) Spagnolo silla de manos Italiano portantina, barèlla Tedesco Tragbahre.

cadíra , nf: carida, carira Definizione genia de mobbília po cicire, artighina, a bàtoro peis e cun is palas Sinonimi e contrari cadrea Modi di dire csn: sètziri a c. = sere in cradea; sèdere in punta de cadira = a orighedhu, in s'ata; bènniri (o andai, èssiri) a c. sétzia = pònneresi deretu a manigare (o àteru), chentza fàghere nudha pro ndhe ammanitzare, andhare a faina fata; pigai a unu a cadiredha santa, a (o in) pala cadira, o a pala cardiga = zúchere a càtara, sétidu subra de sas manos intradas apare de àteros duos; c. de bratzus = a bratzos (pro arrumbare sos bratzos); aturai che Annica chentz'e c. = furcadu, ingannadu; cadiredhas = una creze de cambaredha minuda chi impreant fintzas pro aesca sos piscadores Frasi pícadi sa cadira e sede! ◊ at postu is cadiras totu a ingíriu de sa mesa ◊ parit cadira de paraímpiu, totu iscosciada!◊ is pipias furint giogandho cun is cosas chi si faent in domo, a pículas, cun is pipias de tzàpulu e faiant is telàrgios cun is cadiras po giogare a tèssere 2. est chi dèu apu portau ciorbedhu, si no iast fatu su chi boliast prima de ti cojai e femu aturara che Annica sentza de carira! ◊ séditi bene, che in domo tua, chi ses sétia in punta de cadira! 3. cussa est genti chi est a cadira sétzia! Terminologia scientifica mbl Etimo ctl. cadira Traduzioni Francese chaise Inglese chair Spagnolo silla Italiano sèdia Tedesco Stuhl.

cadrèa , nf: catrea, cradea, cradera, cratea Definizione trastu, genia de mobbília po cicire, artighina, a bàtoro peis e cun is palas / min. cadreedha, cadreighedha, craderedha; genias de c.: fissa, a fórtighe (cun is peis intraos apare a scéscia cun assaedhu e su paris de artzare apalas, pertitindho deosi de dha serrare e chistire in pagu logu)/ portare a unu a palagadrea, a càtara, a catra = pigai a unu a cadiredha santa, a (o in) pala cadira (o a pala cardiga, a cadir’e oro), sétidu subra de sas manos de àteros duos intradas apare Sinonimi e contrari cadira Frasi lèadi sa cadrea a ti sere! ◊ so andhadu a domo sua ma no mi at porridu mancu sa cadrea! ◊ si nche pesat dae sa cratea inuve est séitu 2. mi so ammaculiadu in sa cadrea a tretos de ndhe rúere! Terminologia scientifica mbl Etimo ltn. cathedra Traduzioni Francese chaise Inglese chair Spagnolo silla Italiano sèdia Tedesco Stuhl.

cadreòne , nm: cadregone Definizione cradea manna, mescamente de unu logu comente est una crésia, unu tribbunale, inue cicit un'autoridade Sinonimi e contrari cadirone, cadreatu, cadreolu Traduzioni Francese chaise haute Inglese big chair Spagnolo silla grande Italiano seggiolóne Tedesco Lehnstuhl.

cadrigòni , nm Sinonimi e contrari cadirone, cadreatu Traduzioni Francese chaise haute Inglese big chair Spagnolo silla grande Italiano seggiolóne Tedesco Lehnstuhl.

sèdha , nf Definizione genia de trastu chi, cun isterrimentu modhe asuta, si ponet in pitzu de s'ischina de molentes e cuadhos po dhue pòdere cicire ccn. o fintzes pònnere càrrigu; genia de iscannu fatu cun d-unu truncu, pedra ue si ponet su casidhu; tretu unu pagu in paris in cúcuru de monte, sa parte prus arta de unu logu; in cobertantza, pesu grae o chistione mala a padire / min. sedhitola / partes de sa sedha: s'arcu de ananti, s'arcu de asegus, sa conca (su tretu prus artu de s'arcu), sa coberta (pígiu de pedhe o àteru chi ammontat is travedhas e andhat de un'arcu a s'àteru), su petorali, sa cingra (po firmare sa s. a su dossu de s'animale, in bentre acanta a is cambas de ananti), sa retranga (de s'arcu de daisegus a suta de sa coa), s'istafa (a una parte e àtera), is trantzilleris (genia de codriolas po apicare calecuna cosa), is coscinus / itl. dòsso (di strada) = sedha Sinonimi e contrari sedhatza, sedhone / cúcuru, frunchizolu, monticru, sedhile Modi di dire csn: pòniri sa s. = issedhare, sedhai; pigai sa s. a un'animali = catzare, falare, leàreli sa sedha; s. de càrrigu = sedhone, sedhatzu; non baliai sa s. = no baliare brullas, ofesas; non si dha podit pigai cun su cuadhu e si dha pigat cun sa s. = (pro un'ofesa o unu dispiaghere) no podet fàghere nudha a chie ndhe tenet curpa e si ndhe pagat cun àtere, cun chie podet; falare che sedha (nadu de frastimu, irrocu) = andhare bene meda de fàghere efetu; falare una sedha a ccn. = tènnere dannu, malasorte; sas sedhas de su carru = su letu o fundhu de su carru; sedhedha = creze de temperedha; drommire sedha sedha = in campu abbertu, chentza acotu perunu Frasi chei sos àteros cadheris, curriat su poledhu a sa nuda, chene sedha ◊ si pinnigànt otu o dexi giòvunus a cuadhu, sedha e istafas curtzas ◊ calicunu de sos cadhos at segadu sa cringa e pérdidu sa sedha 3. sa robba si ch'est corcada in sa sedha ca bi tocat bentighedhu friscu ◊ a sos pisedhos de iscola che los pigaiant a ispassu a sa sedha de cunventu ◊ fiat coranta annus ingunis, in cussa sedha de monti 4. bai ca cussa sedha dèu no mi dha lassu pònniri! ◊ si nos falat cussa sedha, de nos cumandhare sos mandrones, istamus friscos, mih!…◊ candho fut betada cussa sedha gei dhi costàt a si che dha tirare!…(A.Barra) 5. sa maledissione chi li ant iscutu li est falada che sedha ◊ ca no binchet su cabadhu matzucat sa sedha! Cognomi e Proverbi smb: Sedda / prb: a cuadhu friau sa sedha dhi pítziat Etimo ltn. sella Traduzioni Francese selle, colline Inglese saddle Spagnolo silla, colina Italiano sèlla, còlle, collina Tedesco Sattel, Hügel.

sedhòne, sedhòni , nm Definizione genia de trastu chi, cun isterrimentu modhe asuta, si ponet in pitzu de s'ischina de molentes e cuadhos po dhue pòdere cicire ccn. o fintzes po dhis pòdere pònnere càrrigu: est prus mannu de sa sedha e prus che àteru sedha de càrrigu (po cosa)/ partes de su s.: arcos (de ananti e de apalas), tàulas o travedhas (incasciadas e punciadas in is arcos), trotzas (genia de cannedhos intraos unu a cad'ala in is arcos); s. a ferros: genia de s. cun d-unu ferru a U a cad'ala, cun is puntas intradas in sa parte prus bàscia de is arcos, de pòdere apèrrere e carriare cosa (is puntas de su ferru, bullonadas a s'arcu, arreschent in sa travedha prus bàscia) Sinonimi e contrari issedhone, sedha, sedhatza, sedhinu Frasi falare o catzare su sedhone a s'àinu Cognomi e Proverbi smb: Seddone Etimo srd. Traduzioni Francese bât, selle Inglese saddle (pack-) Spagnolo silla, basto Italiano basto, sèlla Tedesco Packsattel, Sattel.

«« Cerca di nuovo