àba 2 , avb, nm: abè, abí, abua, abue, abui, abundi, anue, auba, aube, aubi, aui, aundi, ebua, ibua, unde Definizione a + ue: avérbiu po inditare su logu inue s'istat o a ue si andhat (averguandho o domandhandho); cun àtera prep., àteru logu Sinonimi e contrari acantu 3, aunca, dianca, innoi, inuba, uba Frasi immoi aba si agataus? ◊ su tempus est comenti a un'iscala: su chi contat est su gradinu aba si tenint is peis ◊ si fut incrubau aundi de issa ◊ abí est s'òru? ◊ aporrimí cussus paperis ca bollu bí abí seus arribbaus cun is ofertas! ◊ abundi trabballu seu respirendi velenu ◊ bivis auba totu parit fàcili e berus ◊ òlgiu a m'interrai auba dhu'est su soli ◊ abui est sorri tua? ◊ abue ses annanne? ◊ c'est imbàtiu a sa barraca abui tenenta su bestiàmini ◊ ti apu circau e no ti apu agatau: abí fusti? 2. fui peri pensandu de andai auba de issu ◊ no scit abí andai ◊ su piciochedhu fut portandudeci sa craba auba de su crabu ◊ aundi de mei no ti depis presentai! ◊ anue cheres chi andhet? ◊ dhoi fiat su cani de tziu Mundicu puntau abí fia dèu ◊ de sa dí cussu no acostàt prus abí fiaus trabballendi 3. de aundi podiat èssi essia cussa boxixedha? 4. su aundi no dhu iscieus Traduzioni Francese Inglese where Spagnolo donde, adonde Italiano dóve (in logu, a logu) Tedesco wo, wohin.

acollózu , nm: acullozu Definizione logu inue istare a crocare Sinonimi e contrari pasada / acasàgiu, ospedàgiu 2. un'ateruna die su pedulianu torrat e dimannat limússina e acullozu Traduzioni Francese hospice Inglese lodging, hospice Spagnolo refugio donde dormir Italiano ospitalità, ospìzio Tedesco unterbringen, Gastfreundschaft gewähren.

ànca 3 , avb: anche, anchi 2 Definizione anch'e… = a nchi de… aundi est (seu, ses), acanta de…, sa ’e…; a s'anca de… = a sa parte de… Sinonimi e contrari ainche, anta 2, aundi Frasi a isse l'ant postu anca essiat s'ómine chin su dinare ◊ pariat benendi anca fuia dèu ◊ est punnendi a su logu de anca nemus torrat ◊ bentu, sula is nuis anca seu dèu! ◊ andai anche funt is tiaus! ◊ tui no iscís anche acabidai su dinai ◊ andhamus a bufare anca Fiore ◊ est andau anca de un'ómini ch'iscít cosa meda ◊ sedha su burricu ca andas de anca est babbu tuo! ◊ de anca tue ses annanno deo seo torranno! 2. tocat a nci artziari in d-un'iscalera de anca si bit sa bidha ◊ nascit apalas de su monti de anca nascit su soli ◊ de anca ses benendu? 3. dèu bandu anch'e su síndigu ◊ est anch'e tziu miu ◊ Maria si acatat anch'est Gesús Etimo srd. Traduzioni Francese , chez Inglese near Spagnolo donde Italiano dóve, prèsso Tedesco wo, bei.

cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu, chenadorju, chenadorza, chenadorzu, chenadroxu, chenatòglia, chenatógliu, chenatòrgia Definizione s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote Modi di dire csn: istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu Frasi sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas 2. dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia Terminologia scientifica sdi Etimo srd. Traduzioni Francese heure du dîner, lieu du dîner Inglese time and place of the supper Spagnolo la hora y el lugar donde se cena Italiano l'óra e il luògo della céna Tedesco Uhrzeit und Ort des Abendessens.

coilàrza, coilàtza , nf, nm: cubilarja, cuilàglia, cuilàrgia, cuilarza, cuilarzu, cuilarxa, cuilarxu, cuilatza, cuilaxa, curiatza Definizione tretu, logu inue totu a fúrriu si dhue faet o ant fatu acorru po bestiàmene, passiale, cuile, e fintzes sa mindha ue si ponet su cuile; logu alladamingiau, grassu ca dhue fut su cuile; coilarza est fintzes sa tana de su lèpere / fàghere cuilarza = pònnere bestiàmene a pàschere, a crocare, po ingrassare sa terra Sinonimi e contrari coibi, pastoritzale Frasi cue est logu de pastoriu e de cuilarzos ◊ nche colaiat su tempus pulindhe sa cubilarja ◊ no t'ispundas atesu de cuilarxa ca cussu ti bolit ispitzulai! ◊ eus fatu s'abbisita de is cuilarxus de sa cussòrgia Terminologia scientifica pst Etimo srd. Traduzioni Francese terrain où il y a des enceintes pour les animaux Inglese corral Spagnolo terreno donde hay apriscos Italiano terréno dóve insistono i recinti per il bestiame Tedesco Viehpferch.

deaúndi , avb: deundi Definizione de a undi, dae ue Etimo srd. Traduzioni Francese d'où Inglese whence Spagnolo de donde Italiano dónde Tedesco woher.

imbàru , nm: immaru Definizione logu inue si firmare a pausare, po si aprigare, istare, e fintzes impedimentu, cosa chi faet firmare; logu o cosa inue s’imbarare, si pònnere o acostire e agguantare; su imbarare, ora, iscuta, tempus chi s’istat firmos coment’e ibertandho Sinonimi e contrari arrambu, imbaradorju / arressa, firmada, stentu / atostonu Frasi no azis perunu imbaru a sa bostra bramosia: sas benénnidas siedas, rúndhines, a domo mia! (P.Mossa)◊ restas sola chentza imbaros in su mundhu corazosa ◊ sempre isto pessighindhe cussu paru pro chi nisciunu mi faghet imbaru (A.M.Iscanu) 2. torraiat a sa capella, fichiat sos cuidos in s'imbaru de s'imbenujadolzu e s'imbenujaiat 3. sentza perunu imbaru Pilatu lis intregat a Gesús pro lu crutzificare Etimo srd. Traduzioni Francese appui, abri Inglese support, refuge Spagnolo posada, lugar donde descansar, pausa Italiano appòggio, rifùgio Tedesco Schutz.

ingurtidórgiu , nm: ingurtidorju, ingurtidroxu, ungutidroxu, ingurtitorju Definizione sa canna de su gúturu inue passat su chi si papat o bufat de buca a s'istògomo; gruta manna, buidu mannu chi che calat a fundhu in is orrocas Sinonimi e contrari aghentolu, bilguzu, gaigastolu, gorguzu, ingollidosu, ingrastolu, ingullidorzu, ugrullu, valgastolu / alguena, garguena / gorovoju, imberghidorju, impercadorzu Terminologia scientifica crn, slg Etimo srd. Traduzioni Francese œsophage, gouffre Inglese esophagus, pothole Spagnolo esófago, donde afluyen las aguas Italiano esòfago, inghiottitóio Tedesco Speiseröhre, Schlund.

inúba, inúbe , avb: inumbe, inuve Definizione in uba: avb. relativu de logu, impreau in is dimandhas puru, po inditare ue s'istat o, cun prep., a ue si andhat Sinonimi e contrari aba 2, innoi, uba Frasi inumbe no s'intendhet de sa gherra sas tràchidas de fogu totu in tundhu ◊ S'Ischíglia est una rivista inube donzi versu est misuradu (A.Serra)◊ ghira a inumbe ti sunt ispetendhe! ◊ su locu diferente m'ischitat e m'atraet: tanno, pessu, mi giro a intunnu pro bídere inumbe so ◊ a inumbe andhas? Etimo srd. Traduzioni Francese Inglese where Spagnolo donde, adónde Italiano dóve, óve Tedesco wo.

úba , avb: ube, ubi, ue, uve Definizione avb. relativu de logu, impreau in is dimandhas puru, po inditare inue si est o s'istat (chentza prep.): si est impreau inditandho movimentu s'impreat sèmpere cun prep. Sinonimi e contrari aba 3, anca, innoi, inuba, umbe Modi di dire csn: uba = in uba, inue, aundi; a ube (+ nm.), a ue de… = anch'e… Frasi uba dh'as posta sa crai? ◊ làssalu istare uve l'amos vistu! ◊ ue che fizis? ◊ ue semus? ◊ ue ses? ◊ a ue ses dada? 2. fit torrau a ube Mallena ◊ candho essis dae iscola ti che andhas a ube zaja tua ◊ no ischiat a ube si dare ◊ fit torrau a ube pride Porchedhu ◊ pompiae a ube andhant frades brostos! ◊ a ue, nachi, mi apo a dare sa conca?! ◊ andha a ue de Fulanu gai imparas calchi cosa! 3. de uba ses benendu? ◊ de ubi dimóniu nd'as bogau cussa bestimenta?! Etimo ltn. ube per ubi Traduzioni Francese Inglese where Spagnolo donde Italiano dóve Tedesco wo.

«« Cerca di nuovo