ingalenàda , nf: inghelenada Definizione su s'ingalenare; dormidedha de pagu contu Sinonimi e contrari ghilimada, ingalinzu, mélinu 1, trúturu / ttrs. ingarinada Frasi fit cassidu de sonnu: comente si est corcadu petzi at fatu s'ingalenada ◊ za bi apo drommidu, ma gai, apenas un'ingalenada Etimo srd. Traduzioni Francese petit somme Inglese nap Spagnolo siesta Italiano pìsolo, assopiménto Tedesco Schläfchen, Einschläferung.

iscàmpiu , nm Definizione pagu pagu de tempus, su tanti de si fàere a bíere, coment'e una lampada / fàghere ccs. a s'i. = apenas chi fait Sinonimi e contrari àchiu, fria, iscuta, paterefíliu, ratu 2 Frasi aiseto sa note pro un'iscàmpiu de vida (L.Mele)◊ àpiu s'iscàmpiu, curriat a graminare pacos frochedhos ◊ si apo iscàmpiu benzo a ti agatare ◊ no apo iscàmpiu de nudha! ◊ cussu trabballu no mi lassat atzicu de iscàmpiu Etimo srd. Traduzioni Francese petit moment Inglese bit Spagnolo ratito, instante Italiano attimino Tedesco kleiner Augenblick.

iscartzúdhu , agt, nm Definizione chi est, o chie o cosa chi est de valore iscassu, de pagu balia, de pagu abbilesa, de pagas capacidades Sinonimi e contrari cartzulla, iscartzafinu / ttrs. iscatzépuru Traduzioni Francese nullité, petit bonhomme (vilain) Inglese duffer, little nobody Spagnolo nulidad, homúnculo Italiano schiappa, omiciàttolo Tedesco Stümper, Knirps.

iscúta , nf Definizione pagu pagu de tempus, pag'ora / min. iscutighedha; un'i. manna = ora meda Sinonimi e contrari àchiu, fria, gradixedhu, iscalancu, iscàmpiu, iscurta 1, mamentu, pódhixi, tanchixedhu Modi di dire csn: èssere a iscutas = a iscampiadas, a bicuacas, a bortas goi a bortas gai, a tretus (nadu de zente pro sa muta, su saludu, sos atuamentos, nadu de su tempus pro comente càmbiat de un’ora a s’àtera); a s'iscuta = assora, tandho, in cussu mamentu; da'inoghe a un'iscuta = de immoi a pagu Frasi so un'iscuta manna isetendhe a tie! ◊ notas de focu mandho allutas: gai passo sas iscutas ◊ pensamentos, pasu no mi dades un'iscuta! ◊ Bonolvesos esside dae gianna pro iscultare a Gavinu un'iscuta! ◊ totu s'ammíschiat in pacas iscutas ◊ teniat gana de s'isvrasiare un'iscuta de ora ◊ apustis de un'iscutixedha cust'ómini s'est mortu po su spítzulu de una píbera 2. custu tempus no tenet frimmesa: a iscutas bogat su sole e a iscutas proet ◊ depet èssere macu: a iscutas riet e a iscutas pranghet! ◊ a iscutas est, su malàidu: a candho istat male meda, a candho paret unu pagu! ◊ pro sos grodhes faghimis sa tenta a iscutas cadunu 3. Giuanne, a s’iscuta, si presentat cun sa conca de mortu in pianta de manos e bínchida s'iscummissa! Etimo srd. Traduzioni Francese petit moment Inglese little moment Spagnolo ratito Italiano momentino Tedesco Weilchen.

isperàglia, isperàgliu , nf, nm: isperàllia, isperallu Definizione apertura fata po giare isfogu a itesisiat, fintzes in is teuladas; apertura in sa genna po intrare lughe e ària, genia de crobecu in is fentanas de apèrrere po intrare lughe e tupare is imbidros; si narat fintzes po sa cosa (lughe) chi intrat Sinonimi e contrari importoglitu, ispera 2, isperada, isperaxolu, isportellitu, poltellitu, polteta, portedhu, spiraderu Frasi dai s'isperàllia de su bracone su batu no podiat intrare ◊ in domo sua sa lughe fit atzesa: si bidiat dae sos isperàglios a s'imboe ◊ sa lughe chi intrat in cuss'isperàgliu mi est intzeghendhe! ◊ mezus fàghedi lughe in s'isperàgliu già chi tancada as chérfidu sa gianna (G.A.Cossu)◊ fia averiguendhe dae s'isperàglia iscanzada 2. bi at galu carchi isperallu de luche o no bi at prus remédiu perunu? Etimo itl. spiraglio Traduzioni Francese petit volet, lucarne Inglese shutter, dormer (window) Spagnolo claraboya, postigo Italiano scurétto, abbaino Tedesco Dachfenster.

isprichédhu , nm Definizione min. de ispricu, isprigu piticu Sinonimi e contrari isprighighedhu, isprighitu Traduzioni Francese petit miroir Inglese small mirror Spagnolo espejo Italiano specchiétto Tedesco Spieglein.

letixédhu , nm Definizione min. de letu, letu minore e fintzes brasciolu Sinonimi e contrari letinu Traduzioni Francese petit lit, lit d'enfant Inglese small bed, cradle Spagnolo cama pequeña Italiano lettino, lettùccio Tedesco Bettchen.

minòre , agt, nm: minori Definizione de duas o prus cosas, personas o àteru, sa chi tenet in calecunu piessignu prus pagu mannària; de cosas chi creschent, sa chi tenet prus pagu tempus; nau solu de gente, chi no est in tempus de tènnere totu su càrrigu de diritos, doveres, responsabbilidade, chi no at lómpiu is degheoto annos / a/c. custu foedhu, candho est impreau po distínghere númenes chi inditant su èssere piticu de una cosa, in DitzLcs. est incurtzau a min. e númenes deosi agiummai sèmpere acabbant in -edhu, -edha (es.: ómine, omin-edhu, fémina, femin-edha), ma podent acabbare in -ichedhu, -ixedhu e var. (is agt. po impiticare de prus sa calidade in méngua podent fàere in -edhedhu, -edhutzu, che a minore: minoredhu, minoredhedhu, minoredhutzu, e bolendho inditare custa calidade ancora prus in méngua si arrepitit -edh cantu si bolet faendho unu superlativu microscópicu…); sa méngua in -edhu, -ichedhu si faet no solu cun is númenes ma fintzes cun is agetivos e pps. po giare a cumprèndhere chi sa cosa o sa calidade no dhu'est própriu o fintzes chi funt esageraos (es. un'apretixedhu a bessí cun cussu frius po bagamundai!…◊ informadedhus funt, in custu logu…, no t'iscínt narri mancu s'oràriu de unu trenu! ◊ bellixedhu, tui, andendi a passillai a pantalonis segaus!…)/ sos minores = is fillus, s'úrtima generatzioni Sinonimi e contrari acocoadu, bassu, minorache, minudu / giòvanu, piciocu, pisedhu 3 | ctr. mannu Frasi est pisedhu minore e no podet zúghere su cabu de sa pessone manna ◊ coment'e ómine ghetabat pacu pupa, ma cantu fit minore de carena fit mannu de coro ◊ sa frommiga est un'animaledhu minore ◊ deo no apo a èssere mannu mannu ma no so mancu minore minore! (Mura)◊ abarra aundi t'ant biu de minori crescendi! 2. at modos de unu carriarzu, no rispetat ne minores e ne mannos ◊ a su minore za bi cheret pagu a che lu conchinare! ◊ su prus minore tenet bisonzu de su prus mannu ◊ depides dare auditu a su minore comente a su mannu (Deut.)◊ Luisi est su minore de fizos meos 3. sos minores no votant Cognomi e Proverbi smb: Minore / prb: abba minore no girat molinu Etimo ltn. minore(m) Traduzioni Francese petit, mineur Inglese small Spagnolo pequeño, menor de edad Italiano pìccolo, minorènne Tedesco klein, niedrig, jung, Kleine.

minoredhédhu , agt Sinonimi e contrari minoredhutzu, pirrichininiu Traduzioni Francese très petit Inglese very small Spagnolo muy pequeño, minúsculo Italiano piccolíssimo Tedesco sehr klein.

minudedhédhu , agt Definizione min. de minudu, chi est piticu meda Sinonimi e contrari pichininiu, pirrichininiu | ctr. debberone, maduru, mannu Traduzioni Francese tout petit, minuscule Inglese tiny Spagnolo minúsculo Italiano piccolino, minùscolo Tedesco sehr klein.

minúdu , agt, nm: minúgiu, minuju, minutu Definizione chi tenet pagu mannària, piticu meda, chi si biet pagu; foedhandho de dinare (e nau prus che àteru pl.), muneda de petzadura pitica Sinonimi e contrari minore, minuncu, pitichedhu / franchitu | ctr. debberone, maduru, mannu Modi di dire csn: bestiàmini m. = berbeghes, porcos, crabas; suore m. = sinnale malu de maladia, suore fine fine comente ndhe ponet sa frebba o àtera maladia (su de sa pelea essit fintzas a butios maduros); fàghere a m. = arrogai o segai a piticu, fai sa cosa pitichedhedha, a arrogus piticus; comporare, bèndhere sa cosa a sa minuja, a sa minuda = in cantidade minore, a pagu a pagu; zúghere dinari in minudos = portai dinai scapu Frasi sa criatura bibet a súrbias minutedhas ◊ in sa conchedha sua tropu minuta bi ventulaiant arriscos de iscontzare totu ◊ ses minujedha e bella ◊ animales minúgios bivent in su ortigu ◊ sa gardanera est unu puzone minuju ◊ giuches ocredhos tunnos e minutos ◊ ajaja est minuja e lépia che foza 2. pro comporare cosa paga bi cheret dinari in minudos ◊ a francu francu, tantos minudos frommant sos maduros! 3. sa peta fàghela a minudu, gai l'agatant pronta a leare ◊ no cumbenit a bèndhere su casu a sa minuda: menzus béndhidu totu a una borta ◊ su suore minudu mintet pore, ca est s'imbassada de sos males Cognomi e Proverbi smb: Minudu Etimo ltn. minutus Traduzioni Francese minuscule, petit, menu, monnaie Inglese minute Spagnolo menudo, moneda menuda Italiano minùscolo, minuto, spìcciolo Tedesco sehr klein.

mucadorédhu , nm: mucaloredhu, muncadoredhu, muncaloredhu Definizione orrugu cuadrau de orrobba de portare in busciaca po innisire su nasu, limpiare is murros, o àteru; est fintzes muncadore piticu Sinonimi e contrari pannigioledhu, pannutzedhu Frasi cust'ómine comintzat a pránghede a borrighinos e si che at tirau su mucadoredhu de buzaca ◊ pònedi mucadoredhu in busaca, no ti bisonzet! 2. maridu e mulleri fiant a murrúngiu ca issa boliat pigai unu mucadoredhu de seda Traduzioni Francese petit mouchoir Inglese small hanky Spagnolo pañuelo de bolsillo Italiano fazzolettino Tedesco Taschentuch (kleines).

murédhu , nm Definizione min. de muru, muru bàsciu, fine, ma fintzes muredha / pònnere a muredhinu = a zisa de muredhu, de muru (ammurendhe a sa bona) Sinonimi e contrari murichedhu Frasi fit brinchiandhe su muredhu de su cubile 2. n'apo pesadu cussa foga de muru a muredhinu Cognomi e Proverbi smb: Mureddu Traduzioni Francese petit mur Inglese little wall Spagnolo muro bajo Italiano murétto Tedesco kleine Mauer.

murichèdha , nf Definizione unu tanti pagu pagu (de cosa de papare, de bufare, de àteru) Sinonimi e contrari arroghedhu, pibinida, pimpirida, piticada, ticu, tzuniedhu Traduzioni Francese petit peu, petit bout, une goutte de vin Inglese tiny bit Spagnolo pellizco, gota Italiano zinzino Tedesco Stückchen (mangiare), Schlückchen (bere).

murriòne , nm Definizione bruncu de linna, mescamente unu crispione; sa punta de s'iscala de su carru Sinonimi e contrari arrasolu, barasone, ghirrisone, raspisone, tupisone Etimo srd. Traduzioni Francese rejet, rejeton, brindille, petit bois, ronce Inglese knotty branch Spagnolo tocón Italiano brónco Tedesco Klotz.

mustalóru , nm: mustarolu, mustatzolu, mustitzolu Definizione binighedhu lenu, mescamente su chi si faet aciunghendho abba a sa binatza chentza prentzada, apustis bogau su mustu Sinonimi e contrari binitolu, piriciolu Frasi custu mustarolu consolat sa genti sidia! ◊ unu màtulu de cosa apicadu signalaiat chi b'aiat mustatzolu a bufare ◊ a s'ómine chi est veru imbreagone deghet custu castigu: dae primu de pasare mustitzolu retiradu a presone! (F.Santoru) Terminologia scientifica bfg Etimo srd. Traduzioni Francese petit vin, piquette Inglese light wine Spagnolo vinillo, aguapié Italiano vinèllo Tedesco leichter Wein.

naiscólu , nm Definizione nae pitica, cambighedhu Sinonimi e contrari allixedha, naighedha, naissola Frasi che puzonedhu chi leat su bolu pro si poder sustentu procurare cantat e tremet in su naiscolu ◊ unu fiore friscu, un'allizadu si bident in su matessi naiscolu Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese petit rameau Inglese twig Spagnolo ramita Italiano ramoscèllo Tedesco Ästchen.

obighédhu , nm: opighedhu, pighedhu Definizione min de óbiga: genia de arretza pitica, intéssia craca, intrada in d-una frochidha de ferru posta in màniga Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese petit filet de pêche Inglese small creel with a handle Spagnolo red pequeña Italiano cóppo Tedesco Kescher.

ofédhu , nm Definizione min. de ofu: nodighedhu chi si faet in sa lana filada (mescamente candho no est bona) Sinonimi e contrari budhuca, burroni 1, murutuledhu, nodichedhu, tzurunga Cognomi e Proverbi smb: Offeddu Traduzioni Francese petit nœud Inglese small knot Spagnolo nudo pequeño Italiano nodétto Tedesco Knötchen.

pabarítu , nm: poberitu 1, pibiritu Definizione genia de calagasu pitichedhu / fàghere cosa a pibiritu = bene meda Sinonimi e contrari bellacasu, carravarina, lepilepi, maniposa, pabaredhu*, pabedha, pibirinu, seisei 2. andhaiat su ballu a pibiritu Terminologia scientifica crp Traduzioni Francese petit papillon Inglese little butterfly Spagnolo mariposita Italiano farfallina Tedesco kleiner Schmetterling.

«« Cerca di nuovo