ammurratzàre , vrb Definizione cambiare colore a murru, nau de sa die candho est cumenciandho a iscurigare Sinonimi e contrari ilmurinare, incrinare, interighinare, interinare, murinai Etimo srd. Traduzioni Francese faire nuit Inglese to get dark Spagnolo anochecer Italiano imbrunire, farsi nòtte Tedesco dunkel werden.

denòte, denòti , nm, avb Definizione sa parte de sa die chi istat a s'iscuru, iscurigada / a d. = candu est iscurigau Sinonimi e contrari note | ctr. die Frasi est denote mannu ◊ male a didie e pejus a denote semus continu in irgherramatzina ◊ est torrau a su denoti tardu ◊ cantu buscaias su denote in giru? ◊ sa luna est a denote Etimo srd. Traduzioni Francese nuit Inglese night Spagnolo noche Italiano nòtte Tedesco Nacht, nachts.

ilmurinàre , vrb: immurinare, immurrinare, irmurinare, irmurrinare Definizione cambiare, mudare, essire murru de colore, nau pruschetotu de sa die candho benit sa mudantza de sa lughe a iscuru Sinonimi e contrari ammurriai 1, ammurratzare, incrinare, interighinare, interinare, irmurrighinare, irmurruinare, murinai Frasi una manzana, ancora ilmurinendhe apena apena s'aera a levante, bidesi un'upa manna ◊ mi peso tambidambi a su pudhile candho est s'aera apena ilmurinendhe ◊ est immurrinandho e no faet prus a cricare s'arrastu de su bestiàmene! 2. che prendha lughent élighes e chessas in s'aera chi immúrinat sonnida (G.Fiori)◊ un'àtera nue fut comintzendhe a immurinare su chelu: sa nue de una gherra (P.Pillonca) Etimo srd. Traduzioni Francese faire nuit Inglese to brown, to darken Spagnolo anochecer Italiano imbrunire Tedesco dunkel werden.

interinàre , vrb: intirinare, intrinai, intrinare Definizione nau de sa die, fàere note, cumenciare a iscurigare; nau de s'aera, essire iscurosa po is nues / a intirinadu = iscurighendi Sinonimi e contrari ilmurinare, incrinare, interighinare*, intrinire, murinai / annuai 1 Frasi fit interinendhe e sos primos istedhos lughiant in s'aera ◊ a s'intrinare de su die, daghi su sole iscumparit, tandho piús trista mi aparit sa disdícia infatu a mie 2. s'aera est interinada ma no proet! Terminologia scientifica sdi Traduzioni Francese noircir, faire nuit Inglese nightfall Spagnolo anochecer Italiano imbrunire, farsi nòtte Tedesco sich verdunkeln, dunkeln.

iscorigài, iscorigàre , vrb: iscuriai, iscuriare, iscuricare, iscurigai, iscurigare, scurigai Definizione essire o fàere iscuru, nau de sa die, apustis chi si ch’est intrau su sole Sinonimi e contrari imbugiare, indenotire, iscurèssere, murinai | ctr. abbrèschere, illuchèschere Modi di dire csn: avb.: iscúriga no iscúriga = cumentzendi a iscurigai; iscurighendhe = s'ora chi est faghíndhesi iscuru, itl. all'imbrunire Frasi mi parit chi s'iscorighit sa luxi e no nci siat àturu che prantu (B.Lobina)◊ inue si l'iscúrigat si corcat ◊ parentes istimados e amigos, cudhos chi lughiant che isprigos, mi ant cussos su logu iscuriadu! (B.Sulis)◊ de sos tres annos chi si est atzegadu, pro issu su logu si est iscuriadu ◊ toca, càstia cummente istat nonna tua e torra a innoje prima de iscorigare!◊ abarra cun nosu, ca est iscurighendu, aspeta ca cenaus! 2. candu at cumpréndiu ca su distinu de custu fillu fut malu si dhi est iscorigau su coru 3. in foras fiat giai iscorigau mortu 4. semus assupridos a bidha iscurighendhe Terminologia scientifica sdi Etimo srd. Traduzioni Francese faire nuit Inglese to darken Spagnolo anochecer Italiano farsi nòtte, annottare Tedesco Nacht werden.

iscuricàda , nf: iscuricata, iscurigada Definizione su iscurigare; s'ora chi est iscurigandho Sinonimi e contrari inchinadorzu, interighinada, interinada, intríchinu, iscurigadolzu, iscurigantina, murriadrosu, oscuressida | ctr. abbréschida Frasi ch'essiat prima de fàghere die e torraiat a s'iscurigada ◊ tribagliaiat dae candho illughintinaiat a s'iscurigada ◊ dai candho faghet die finas a s'iscurigada istat a s'andhalitorra Terminologia scientifica sdi Etimo srd. Traduzioni Francese noircir, faire nuit Inglese nightfall Spagnolo anochecer Italiano imbrunire Tedesco sich verdunkeln.

iscurigadólzu, iscurigadórgiu, iscurigadòrza, iscurigadórzu , nm, nf: scorigadroxu Definizione s'ora chi est iscurigandho, faendhosi note Sinonimi e contrari inchinadorzu, interinada, interighinadorzu, interrighinu, intríchinu, irmurinada, iscuricada, iscurigantina, issuriadorzu, murriadroxu | ctr. abbréschida, arborinu Frasi a s'iscurigadolzu fit ancora in campusantu ◊ sas dies colant chena si frimmare in avréschidas e iscurigadorzas chena contu Etimo srd. Traduzioni Francese noircir, faire nuit Inglese dusk Spagnolo anochecer Italiano imbrunire Tedesco sich verdunkeln.

istanòte, istanòti , avb Definizione custa note, sa note chi est prus acanta a s'ora chi unu est foedhandho (deosi, segundhu s'ora si precisat puru cun passada, chi benit) Sinonimi e contrari nontesta Frasi istanote nonnu ti contat sa paristória de Bachisedhu ◊ Elias fit chin nois istanote colada cumbatendhe sa dirgràssia de sa nibera ◊ istanote ite sónnios che ponzo in su giógulu caldu? ◊ istanote, a pudhiles mi che so ingalenadu ◊ foltzis naschet istanote o cras! Terminologia scientifica tpc Traduzioni Francese cette nuit Inglese tonight Spagnolo esta noche (pres.), anoche (pass.) Italiano stanòtte Tedesco heute nacht.

mamúdu , agt, nm: mamutu, mumutu Definizione nau de s'iscuru meda, candho no si biet nudha; iscuru meda, iscurigore Sinonimi e contrari mamucu, mútiu Frasi in s'iscuru mumutu un'ómine s'at pérdiu custa note…◊ custu nche intrat in s'iscuru mamutu de s'irménticu 2. semmus a mumutu a no si biet mancu a irrocare! Etimo srd. Traduzioni Francese nuit noire, noir comme dans un four, noir comme dans la gueule d'un loup Inglese pitch dark Spagnolo obscuro como boca de lobo Italiano bùio pésto Tedesco stockdunkel.

nontèsta , avb: notesta Definizione custa note, su note chi est prus acanta a s'ora chi unu est foedhandho / noti de notesta = istanote (ma fintzes su matessi note de àterun'annu) Sinonimi e contrari istanote Frasi in su sonnu notesta dh'apu bia sétzida acanta mia ◊ càstiu su celu: notesta no si bit unu strallu de istellas ◊ notesta a is seti dh'aspetat innòi ◊ bufai, piciocus, e cantai comenti eus cantau àtaras notis in noti de notesta! ◊ nontesta sestu e cosu su bistiri a sa pipia…◊ nontesta in custu bichinau sutzedet cosa manna! Terminologia scientifica tpc Etimo ltn. nocte ista Traduzioni Francese cette nuit Inglese tonight Spagnolo esta noche (pres), anoche (pass) Italiano stanòtte Tedesco heute nacht.

notàda , nf Definizione totu s'ora de sa note, mescamente pentzada po sa genia de tempus chi faet Sinonimi e contrari | ctr. diada Frasi su pastore bizat a pesa e corca in sa notada ◊ arratza de notada istanote: bentu forte pariat chi che fit lendhe totu! ◊ s'ispíritu chi a totu lughe dada est pro sos Sardos guida sigura che faru luminosu in sa notada ◊ como l'isco inue che passat sa notada! Terminologia scientifica tpc Traduzioni Francese nuit Inglese night (period of a) Spagnolo noche Italiano nottata Tedesco Nacht, Nachtzeit.

nòte , nm, nf: noti Definizione parte de sa die de s'iscurigada a s'abbréschia, totu is oras de iscuru (in srd. est foedhu de genia mascu, ma si faet meda a fémina puru) Sinonimi e contrari | ctr. die Modi di dire csn: avb. note note, n. cun n. = tota note, a totu noti, a note intrea; note e die = a note e a die, a denote e a dedie; passade bona note! = itl. buòna nòtte!; a primu noti, a primu notedhu = comente iscúrigat, sas primas oras de su note; intremesu de noti, in corfu de note = intro de note, a note russa, a noti incrófia, a pizas de denote, a note manna, a tardu de noti, a tardu mannu de note; badhau noti = a manzanu; note manna = longa, chi durat meda (coment'e in zerru); tristu chei sa note = tristu meda; pònnere o leare su die po su note = abarrai a totu noti o fintzas tropu a trigadiu ispassiendisí, in giru, e abarrai crocaus drommius a dedí; passare sa note = itl. pernottare Frasi colorida mariposa, solu a note pasas ◊ candu babbu tuu fut trabballendi, dèu abarrai a totu noti sola ◊ bi at una sirena chi cantat note e die ◊ Deus ti dongat bona noti a passai! ◊ passade bona note! ◊ pro custu note no bi at diferéntzia (Zizi)◊ est una noti maba ◊ su note lis paret die e recuint a s'ora de ch'essire ◊ custa pregadoria est po su noti 2. tandho note note mi drommia ◊ ant ballau note cun note ◊ e tui permitis a filla tua de abarrai a tant'oras de noti foras de domu?! ◊ a primu note fio andhau a dommo sua e mi fio frimmau a tradu mannu Terminologia scientifica sdi Etimo ltn. nocte(m) Traduzioni Francese nuit Inglese night Spagnolo noche Italiano nòtte Tedesco Nacht.

oscurèssere , vrb: oscurèssiri Definizione fàere o essire iscuru, note, iscurigare Sinonimi e contrari iscurèssere, oscuressire, iscorigai | ctr. abbrèschere Frasi altzat su sole divinu sos astros oscuressendhe Etimo spn. Traduzioni Francese faire nuit, quand la nuit commence à tomber Inglese to darken Spagnolo obscurecer, anochecer Italiano oscurare, farsi bùio Tedesco dunkeln, dunkel werden.

«« Cerca di nuovo