arrabbiài , vrb: arrabbiare, arraviare Definizione su si pigare arrennegu, tzacu meda, pèrdere sa passiéntzia de mala manera Sinonimi e contrari abbetiae, achibberare, acroconai, afutare, airai, allulluriai, aorcare, arragiolire, arrannegai, collobbiare, inchibberare, inchietae, inchimerai, infelai, infuterare, insutzuligai, renignai Frasi no ti arràbbies pro ti nàrrere sa cosa! ◊ no ndi ballit sa pena de si arrabbiai! Etimo itl. Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to rage Spagnolo enfadarse Italiano adirare, arrabbiare Tedesco sich erzürnen.

arragiolíre , vrb: arrajolire, arrazolire, arrejolire Definizione ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare che cane arrajoladu Sinonimi e contrari arragiolare* / achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai, insutzuligai, intziminire, renignai Frasi dae atentu ca cussu cane est arrejolidu! 2. candho li at nadu sa veridade si est arrazolidu Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to rage Spagnolo padecer la rabia, encolerizarse Italiano contrarre la ràbbia, arrabbiarsi Tedesco sich die Tollwut zuziehen, zornig werden.

arrannegài , vrb: arrennegai, arrennegare Definizione pigare (o fintzes giare) arrennegu, afuta, tzacu po cosas chi andhant in contràriu Sinonimi e contrari abruncudhí, airai, allulluriai, inchestiare, inchietae, infrascai / abbetiae, acroconai, afutare, aorcare, arrabbiai, arragiolire, collobbiare, inchimerai, infelai, infuterare, insutzuligai, renignai Frasi Luisicu si arrennegàt cun cudhu chi ci dh'iat iscutu in presoni e ndi dh'iat pigau is fillus ◊ no lu subéries ca si arrennegat! ◊ m'imputais unu dannu e mi narais a no mi arrennegai!…◊ su mere si fit arrennegadu cun sos teracos pro cosa chi non deviant fàghere Etimo spn. renegar Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to flare up Spagnolo encolerizarse Italiano infuriarsi, sdegnarsi Tedesco wütend werden.

arringàre , vrb Definizione fàere arrennegu, crepu, tzacu / arringa! arringa! = arrennega! arrennega! Sinonimi e contrari arranzare 1, arraunzare, arrinzare, grujai, morrugnare, raganzare, ranzidare | ctr. allegrare, cuntentai Traduzioni Francese se mettre en colère, faire mal au cœur Inglese to make angry, to madden Spagnolo irritarse Italiano adirare, far ràbbia Tedesco zum Zorn reizen.

artzisàre , vrb Definizione su si arrennegare, su si ofèndhere Sinonimi e contrari alvurare, inchietae Frasi issu, solu a intèndhere cussu zistru, artzisau si est deretu Etimo srd. Traduzioni Francese se mettre en colère, se fâcher Inglese to lose one's temper Spagnolo enfadarse Italiano inalberarsi Tedesco sich aufbäumen.

assantàe, assantài , vrb: assentai, assentare, assentari Definizione pònnere in assentu, cuncordare, pònnere bene; istare in assentu, cicios a s'assentada, firmos, pònnere sa conca apostu; nau de abba avolotada, pausare; fintzes iscríere, pònnere cosa iscrita in su paperi, passare a libbru, registrare / èssere pagu assentadu (nau de fémina, de ómine) = portai pagu giudítziu Sinonimi e contrari acabidae, acampaniare, acodomai, acollocare, adaretzai, assebiai, assentulae, assetiai, insabiai / arresentare, firmai, iscríere, pònnere / pasare | ctr. isordulare, avalotai Frasi in bratzos tuos mi assento che pitzinnu ◊ su pitzinnu sonnidu si ndh'est assentadu in coa mia ◊ assentare linna in su linnarzu, isterzu in sa piatera, imbóligos in s'iscàtula ◊ assento s'àinu a una preda pro mi che sere a cadhu ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu ◊ comenti est crésciu si est assentau, ma a piciochedhu fut unu dimóniu! 2. assentadí ingunis! ◊ bufadí una limonada, si ti podit assentai s'istògumu ◊ brutu animale, ti fatzo bogare fogu dea nàrigas, chi no ti assentas! ◊ sant'Antoni at tocau su porcedhu e su porcedhu s'est assantau, ca fut faendho travessuras 3. depit assentai is ungas de is manus ◊ Deus bos si dhu paghet: boso m'eis assentau sa famíglia! (R.Sardella) 4. piga sa pinna e assentaidhoi "cincuanta"! ◊ so bénnidu pro dare cuerela: assentet die e mese! ◊ picinnas chi ascurtais, assentai custa lei! ◊ mi cheria assentare cudhas peràulas 5. su binu in sa carrada si est assentau ◊ s'àcua trúvula boit posta a assentai Etimo ctl., spn. assentar, asentar Traduzioni Francese mettre en ordre Inglese to tidy up Spagnolo arreglar, asentar Italiano méttere in órdine, sistemare, incolonnare Tedesco ordnen, in Kolonnen schreiben.

avalorài , vrb: avalorare Definizione betare o pònnere su prétziu, giare prus valore, importu, càrculu, pigare prus valore, prus capacidades Sinonimi e contrari | ctr. ibbalorie Modi di dire csn: a. is dannus = perissiare; avalorai sa fidi = crèschere, afortire sa fide (in Deus) Frasi cantu dh'ant avalorada cussa domu noa? ◊ su trabballu chi fait sa fémina in domu no est avalorau ◊ pitzinnu de virtude e de talentu, podiat sa famíglia avalorare ◊ sos poetas avalorant de onore sa Saldigna ◊ sa vena poética sua istesit avalorada dae s'ischire de pinna e de líteras Traduzioni Francese mettre en valeur Inglese to appreciate Spagnolo valorar Italiano valutare, valorizzare Tedesco schätzen, aufwerten.

campaniàre 1 , vrb: acampaniare, acampionare, campianare, campionare Definizione pònnere bene, assentare sa cosa a manera de torrare totu giusta cun àteras, agiustare, istesiare o apartare po no giare ifadu o no tènnere dannu; nau de ccn., essire deghile, bellu, creschendho; pònnere de acórdiu Sinonimi e contrari adaretzai, arremonire, assantai, cumpòniri, frànghere | ctr. isordulare Modi di dire csn: campiànadi! = trocidindi!, istrizi!; beni s'à… no campionas, no?! = (nendhe a s'àinu) a ti adderetas o nono?!, assèntadi, adderètadi!; campianàresi apare = pònneresi de acordu, arranzare una chistione; campianàreche a ccn. = collirechelu, bogarechelu dae su mundhu, bochírelu; campianare a ccn. = atèndiri, contivigiare; campiò!… = atentu, aundi ses passendi!; campaniare un'ofesa = chircare de si fàghere perdonare faghindhe carchi cosa de bonu, pònnere rimédiu a un'ofesa; no bi n'at unu chi campàniat su logu! = funt unu peus de s'àteru, no dhoi nd'at unu bonu Frasi apo campionadu sa linna pro la prèndhere a fasche ◊ si podent campaniare sas fadhinas cun sa tinta, in custa faina ◊ no campionat, no cudha màchina, ancora in s'àtera corsia bidindhe màchinas beníndheli de fronte?! 2. campiònadi, cantu chi ses cun sas ancas istérridas chi no lassas logu! ◊ nos semus campaniados apare ◊ campiana cussa pedra ca nos betat! ◊ campiànadi, chi sunt currendhe sos cadhos! ◊ bi at piantas chi si las tocas paret chi ti timant e chi campionent e chi si doghent (M.Pira)◊ su mortu fit campionadu in su baule 3. cussa zòvana si ch'est campaniada ◊ custu boe est bonu meda e campionat s'àteru ◊ custu zòvanu campionat sa famíllia: sos àteros no ndhe balent a nudha ◊ su pitzinnu paret feutzu: isperamos chi creschindhe campàniet! 4. cantandhe bisonzat de ischire picare su filu, de ischire campianare candho s'arréjonu si cheret imbèrghere pro lu ghirare a tretos suos Etimo srd. Traduzioni Francese mettre en ordre Inglese to arrange, to tidy up, to reconcile Spagnolo ordenar, arreglar, poner en orden Italiano ordinare, méttere bène in órdine Tedesco aufräumen.

chirchinàre , vrb: crichinare Definizione segare una parte pitica de is cosas in su sensu de sa largària faendhodhas prus curtzas Sinonimi e contrari acurtzai, cercinae, chertzinare, ilmutzare, incruciai, secare | ctr. aciungi, illonghiare Frasi su ferreri críchinat e aggualat sas ungras de sos boes, ferrèndhelos ◊ su póberu no at àteru aficu si no sa miserina zoronada e sempre chi la servit a su ricu benit sas piús boltas chirchinada (M.Murenu) 2. intra a ballare coi chirchinada, como chi zughes sa munnedha noa! Etimo ltn. circinare Traduzioni Francese raccourcir, mettre en lambeaux Inglese to tear to pieces, to shorten Spagnolo acortar Italiano raccorciare, sbrindellare Tedesco verkürzen, zerfetzen.

collobbiàre , vrb Definizione pigare o giare collóbbia, arrennegu, tzacu Sinonimi e contrari acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frasi no mi collóbbies! Etimo srd. Traduzioni Francese s'indigner, se mettre en colère Inglese to anger Spagnolo irritarse, enfadarse Italiano sdegnarsi, adirare Tedesco sich entrüsten, sich erzürnen.

cumbinài, cumbinàre , vrb: cumminai, cumminare Definizione bènnere s'ocasione; andhare de acórdiu, èssere o pònnere de acórdiu in sa matessi idea, cuncordare cuntratandho po comporare e bèndhere; cuncordare una cosa cun s'àtera, fàere / ind. pres. cumbinat, cúmbinat Sinonimi e contrari acadessi, acontèssere, capitai, costare 1, cuncordai, incapitae, sucèdere / cuncodrai, fàchere | ctr. iscumbinare, iscuncordai Frasi est cumbinadu chi sa die at próidu ◊ si unu si bestit de billutu e gambales, est unu pastore, ateretantu cumbinat a chie est vestitu de pannu: est unu cusinu ◊ si bos cúmbinat de colare in carrela, intrade a domo!◊ est cumbinau totu apari coment'e s'amen pustis de su Babbunostu 2. si cumbinamus bi lu còmporo! ◊ si nos cumbinamus, restamus unidos finas a morte ◊ e cumbinadu azis, pro cussu cómporu? ◊ goi no lu sighimus su cumone, tantu no cumbinamus prus ◊ si no cumbinant in su naturale, oe duos divórtziant! 3. comente ti cumbinat issa pares una mammarosa! ◊ custas cosas tristas inue bi at festa no cumbinant! (Màsala)◊ ite ses cumminanno? Etimo itl. Traduzioni Francese combiner, arranger, se mettre d'accord Inglese to combine, to agree Spagnolo combinar Italiano combinare Tedesco zusammenstellen.

cumproàre, cumprobài, cumprobàre , vrb: cumprovai Definizione iscumbatare, provare a bíere si una cosa est o coment'est, si est abberu, si arresurtat Sinonimi e contrari controbbare, iscumproare, proare Frasi lu cherzo cumproare a bídere si est abberu su chi narat! ◊ a sa banca bi sunt lómpidos sos cummissàrios pro cumproare sos contos ◊ già chi cumproadu ti apo, est finidu s'istimare! (G.L.Salis)◊ Gesugristu torrendi a biu at cumprobau sa Divinidadi sua Etimo spn., ctl. comprobar, comprovar Traduzioni Francese mettre à l'épreuve Inglese to put s.o. to the test Spagnolo poner a prueba, demostrar Italiano méttere alla pròva, dimostrare Tedesco auf die Probe stellen.

destrossài, destrossàre , vrb Definizione fàere destrossa, fàere a orrugos, arruinare totu Sinonimi e contrari agigotare, degogliai, ifasciare, isciasciai, iscruncassare, secare, truncai Frasi destrossada est sa cadena de s'ómine cautivadu Etimo ctl., spn. destrossar Traduzioni Francese mettre en pièces, massacre, endommager Inglese to brake to pieces (to tear), to damage heavily Spagnolo destrozar Italiano fare a pezzi, scémpio, disastrare Tedesco niedermetzeln.

dipaciàre , vrb: dispaciai, dispaciare, dispatzare Definizione fàereche andhare o bogare sa gente; rfl. andharesindhe Sinonimi e contrari caciare, disgagiai, disocupai, lissentziare / dispedire | ctr. acasagiai, arrecire, coglire Frasi dae cussu logu a tie ti ndhe dipàciant! ◊ serrat sa gianna e mi dispàciat ◊ che l'at dispaciadu ca no lu cheriat prus ◊ isse retzit a totugantos, no che dispàciat mai a nisciunus ◊ no dhos chelzo e che dhos dispatzo 2. a sos operajos che los ant dispaciados dae sa fràbbica ca nachi la deviant serrare 3. apenas si est dispatzau dae su parde est andhau cara a sa domo de sa fémina Etimo ctl., spn. despatxar, despachar Traduzioni Francese expulser, mettre (dehors) Inglese to drive away Spagnolo alejar Italiano scacciare, mandar via Tedesco verjagen, vertreiben.

escecutàre , vrb: esecutai, esecutare, scecutai Definizione fàere o pònnere in pràtiga un'órdine, nau mescamente in su sensu de su chi faet sa giustítzia candho a unu ndhe dhi leat sa cosa; pònnere a tréulu, burdellare su logu Sinonimi e contrari aprensionai, imbargai, issucutare, istajire, preare Frasi tocat a esecutai sa voluntadi de Deus ◊ faghe esecutare luego sa senténtzia! Etimo ctl., spn. executar Traduzioni Francese mettre sous séquestre Inglese to seize Spagnolo ejecutar Italiano staggire Tedesco beschlagnahmen.

imbargài, imbargàre , vrb: imbragai Definizione leare sa cosa a unu comente faet sa giustítzia; impedire, no lassare fàere calecuna cosa, custrínghere cun sa fortza a fàere una cosa, a óbbrigu o fintzes èssere de istrobbu, pigare logu chi serbit po àteru Sinonimi e contrari aprensionai, escecutare, issucutare, istajire, preare / imbarratzare, impiciai Frasi sa giustítzia dh'imbraghit! ◊ ant imbargau is alàscias a unu depidori ◊ "Si nd'ant imbargau is sacus de sa patata!" - tzerriàt una fémina, prangendi a sa disisperada 2. imbragandedhus a innòi, cussus giòvunus, ca s'agiudant 3. custos barduletes petzi nos imbargant su logu chentza cabu Etimo spn. Traduzioni Francese mettre sous séquestre, mettre l'embargo Inglese to seize, to impose an embargo Spagnolo embargar Italiano sequestrare, staggire, pórre l'embargo Tedesco beschlagnahmen.

imbotàre , vrb: impotai Definizione pònnere in is botos sa cosa de chistire Etimo ctl. empotar Traduzioni Francese mettre dans un pot Inglese to pot Spagnolo envasar Italiano méttere in vaso, in baràttolo Tedesco in ein Gefäß tun.

incalancàre , vrb Definizione pònnere in calecuna calanca; foedhandho de animales (sórighes, margianes, bobbois), cuare in sa cala, in sa calanca Sinonimi e contrari impelciare, imprecolare, incalare, incolonconare, ingarghilare, intergare / abbuare, atanai | ctr. essire, bocare 2. in catza at bidu pegos incalancados Etimo srd. Traduzioni Francese mettre quelque chose dans une fissure Inglese to slip in Spagnolo meter algo en un agujero, encavarse Italiano métter qlcs. déntro una fessura Tedesco etw. in einen Spalt stecken.

incalchetàre , vrb: incaschetare Definizione incasciare o pònnere un’idea firma in conca, fintzes chentza de motivu Sinonimi e contrari incasciae Frasi si che l'at incaschetadu, como, ca depet fàghere gai, e no lu fúrrias prus dae s'idea sua! Traduzioni Francese se mettre en tête Inglese to be fixed Spagnolo obstinarse Italiano fissarsi, inculcare Tedesco eine fixe Idee haben.

incarrutzài , vrb rfl: incurrutzai Definizione agiummai coment'e pònnere in su carru: pònnere, imbarare a pitzu de calecuna cosa Sinonimi e contrari acotzai, arrambare, arremai 1, asubai, imbarrigare Frasi dh'at incurrutzau a su muru ◊ no abarris sempri incarrutzau a mei: bai e gioga! ◊ incurrutzat sa conca apitzus de su coscinu, ma sonnu nudha ◊ at incurrutzau sa conca asuba de su codhu de s'amigu Etimo srd. Traduzioni Francese mettre un objet sur qqch Inglese to lay down Spagnolo poner encima de algo Italiano adagiare sópra Tedesco niederlegen.

«« Cerca di nuovo