Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

antiànnu , avb: antziannu Definition como duos annos, s'annu innanti de s'úrtimu annu passau Scientific Terminology tpc Etymon ltn. anteannum Translations French il y a deux ans English two years ago Spanish hace dos años, anteantaño Italian due anni fa German vor zwei Jahren.

bísonas , nf pl: bísunas, písonas Definition genia de launedhas a duas cannitas, chentza su tumbu Synonyms e antonyms bisones, bísosas, launedhas Scientific Terminology sjl Etymon ltn. bisonus Translations French cornemuse a deus tuyaux sonores English double reed-pipe Spanish gaita de dos tubos Italian zampógna rùstica a due canne German eine Panflötesorte mit zwei Pfeifen.

dúas , agt, nf Definition agt. chi acumpàngiat is númenes fémina, siat in sensu precisu (una e una) e siat in su sensu de unas cantu; nau de tempus e cun s'art. det., sa de duas oras passau mesudie o passau mesunote: cun e chentza art. faet de pron. puru / a.c.: in su cumpostu cun mila/miza che bogat sa /s/; pònnere o fàghere duas a unu = ammisturai, pònniri totu a unu duas cosas diferentis Sentences apo lézidu duas pàzines ebbia ◊ amus manigadu duas olias cun pane 2. si che sunt fatas sas duas e arrimamus su triballu ◊ a is duas torrant is piciochedhus a iscola ◊ fint duas ma duas, mih, bellas che simai ndhe apas bidu! ◊ chini funt cussas duas chi biu passendi? 3. at leadu sa birra e sa gazosa e ndh'at fatu duas a unu (G.Ruju) Etymon ltn. duas Translations French deux English two Spanish dos Italian due (agt. f.) German zwei, zwo, Zwei, zwei Uhr.

dúos , agt, nm: dus, duus Definition foedhu chi acumpàngiat unu númene mascu po inditare sa cantidade precisa (unu e unu: in números àrabbos 2, in números romanos II): candho est nm. cun art. inditat própriu custa cantidade e podet fàere de pron. puru; nau a sa bona, unos cantu Synonyms e antonyms croba, pàgia 1, pariga Sentences custus funta dus fradis e una sorri ◊ duos e duos faghet bàtoro ◊ su duos cun su zero avatu si liget "binti" 2. fatuvatu si bint in sa passillara dus chi si creint abborsadoris ◊ tue e s'àinu… duos! ◊ tue e su cocoi… duos: lampu ca est abberu chi ses irmasionadu! 3. si los at manigados duos corniolos…, azummai no bi ndhe lassat! ◊ manigamus duas olias cun pane e casu ◊ a prandi feus dus cruguxonis Surnames and Proverbs prb: prus bident duos chi no unu Etymon ltn. duos Translations French deux English two Spanish dos Italian due German zwei, zwo, Zwei, bißchen.

fenúciu , nm: fenucru, fenúgiu, fenugu, fenuju, fenungu, finúciu, finucru, finugu, frenucu, frenugu, frinucu Definition duas calidades de erba: una chi faet desesi (fenugu aresti o fenuxedhu, frinucu de sartu, a tupighedha, a mola), a fundhighedhos fines chi essint in atóngiu de s’arraighina chi abbarrat bia annu cun annu (e fintzes in is nodos de su frenuganis o canna de fenugu de s'annu innanti), bonu mescamente po ebrúgiu, cotu, de sabore forte; s'àtera (fenuju tataresu, druche, o frinucu de ortu o furisteri), chi si prantat po birdura e faet a conca manna, cun is fògias ingrussadas acanta a s’arraighina a paris a terra o fintzes unu pagu carragiau: ambas calidades chimint e faent su frore ispratu a paracu / genias de erba assimbigiadas a su fenugu areste: fenugu forti, argu o marigosu = Foeniculum vulgare ssp. piperitum; fenugu de mari o erba de santu Perdu = Chrithmum maritimum; fenugu de àcua = erba velenosa de fàere mòrrere, turgusone 1 (Oenanthe crocata); fenugu de margiani = sichiria (Ridolfia segetum) Idioms csn: fàghere, fai a ferru fenugu = a sa biscaina, acomenti essit essit, arrogai, distrúiri totu; cricare a ferru fenugu = chircare a perda furriada, totu bene a s'atenta; frenugu de còscia = infetu a sas ràndhulas de ímbenas Sentences sas féminas ant batidu unu mànigu de frenugu ◊ si fustus cenaus cun pani, casu martzu e fenugu ◊ su minestrone chin su finucru agreste fit una cosa de drillíriu 2. cussus funt fendi a ferru fenugu: no lassant ne bidri e ne sicau Scientific Terminology rbz, rbzc, Foeniculum vulgare, F. vulgare ssp. vulgare var. dulce Etymon ltn. fenuc(u)lu(m) Translations French fenouil English fennel Spanish hinojo Italian finòcchio German zwei verschiedene Arten von Fenchel.

irmesàu , pps, agt Definition de irmesare; chi est o chi dh'ant torrau a sa metade Synonyms e antonyms ammesau, ilmesisciadu Translations French divisé en deux, coupé en deux, réduit de moitié English halved Spanish demediado Italian dimezzato German in zwei Hälften geteilt.

pàltza , nf: parta, partza, peatza, piata, piatza, plassa, platza, pràcia, prassa, prata, pratza Definition logu largu meda e in paris fatu apostadamente in bidhas e citades; logu larghitu, fintzes su tretu tra un'órdine e àteru de sa bide in bíngia (pratza de sarmentu), fintzes giuale, órdine de bide, su tretu o cortiledhu ananti de sa genna de una domo (fintzes in s'orruga), tretu ananti de unu barracu, totu su tretu asuta de una mata; dhu narant a s'argiola puru; postu / min. partzighedha, pratzita, prassigedha Synonyms e antonyms bàlliu, cortile, cortina Idioms csn: fai pratza = fàghere sa piatza, ammanitzare, ordiminzare sa chistione a manera chi, candho unu dimandhat, sa zente siat pronta a nàrrere chi ei; pònnere una cosa in pratza = pònnere in craru una chistione; in pratza de Fulanu = in sa carrela inue istat Fulanu, in dainanti de domo sua; letu de piatza e mesa, a duas piatzas = letu mannu pro duus, a duus tantis de su letu po unu; pratza de letu = su tretu in dainanti de su letu; sa landhe falat a sa prata (in cobertantza)= sos benes de unu tocant a sos parentes; èssere a piata franca (nadu de chie pagat pro istare in carchi logu)= àere postu o allozu in donu; una pratza de pudhas = chedha de pudhas (tentas in cortile) Sentences mesanote est tocada, onzi piata est deserta ◊ in sa pratza de bidha is piciocas e piciocus fiant giai isciampitendi ◊ sa piata sentza pisedhina paret beranu sentza rúndhines ◊ in donzi parta in ube si est firmadu pro totus est istadu un'iscarmentu ◊ giogao semper in partza o in caminu ◊ sa gente est in sa pratza: a chie chistionat, a chie est ciciu 2. cada massaja mundhabat sa prata sua e sos caminos abbarrabant netos ◊ ndi sutzedint de cosas in sa platza mia!…◊ depio carrare linna a prata de pinnetu ◊ apu agatau una bella pràcia de corrorinu ◊ sas pratas sunt semenadas de uliba ◊ e aundi dhu bis, tui, passendi, in pratza de letu?! ◊ una borta iant fatu su triatu in prassa de Bennardu ◊ duas pratzas ainnantis de domu de bosatrus ant bociu a Bissenti! 3. in sa prata pulida cun apentu s'isparghent sos mannugros e manadas, poi sos boes cun pedras ligadas tríulant su laore in bonu assentu (Z.Piludu) Surnames and Proverbs prb: bixina bona, funtana in pratza Scientific Terminology bdh Etymon itl. Translations French place, esplanade, allée English square, open space, walk Spanish plaza, claro, senda Italian piazza, spiazzo, andana German Platz, offener Platz, freier Streifen zwischen zwei Baumreihen.

zúnta , nf: giunta* Definition is manos postas impare cun is pódhighes bene acostios apare coment'e a fàere una conchedha o cíchera a pigare cosa; sa cosa chi cabet in is manos postas deasi Synonyms e antonyms farrancada Sentences dàemi una zunta de méndhula, de olia, de cariasa ◊ leare sa cosa a zuntas ◊ in sa funtana at bufadu s'abba a zuntas ca no bi aiat isterzu a umprire Translations French creux de mains English double-handful Spanish hueco de la mano, almorzada Italian giumèlla German zwei Handvoll.