Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arnài , vrb: arniai Definition pònnere s'arna, pàschere de s'arna Synonyms e antonyms abbrumai, imbremigai, infarraciai, pipionire, pubujonare Sentences su pruini arnat sa robba de lana ◊ su tempus at arniau su comodinu Etymon srd. Translations French se vermouler English to get worm-eaten Spanish apolillar, carcomer Italian tarlare German von Motten zerfressen sein.

arrazonàre , vrb: arrazonare Definition dhu narant de is cuadhos: impurdedhiri, insuai, èssere in calore Synonyms e antonyms arrazonire Etymon srd. Translations French échauffer English to excite Spanish estar en celo Italian incalorire (andare in amóre) German brünstig sein.

arregonàre , vrb Synonyms e antonyms arrampedhai, arrennoare Translations French être contraire English to be reluctant Spanish ser reacio Italian èssere ritróso German widerwillig sein.

arretàe , vrb: arretare, arretai, retai Definition nau de sa natura de su mascu, su si fàere tostada, chíbbera, tètera Synonyms e antonyms arrintzonare, arritzare Sentences cussu est ómine chi no arretat ◊ est arretendhe, comente at bidu féminas Etymon srd. Translations French être en érection English to have the erection, to be in erection Spanish tener una erección Italian avére l'erezióne, èssere in erezióne German in Erektion sein.

asciensciàre , vrb: assiensciare Definition andhare abbellu, fàere su sàbiu, crèschere de sabiore 2. est ómine asciensciadu e no che ispeldísciat su dinari Etymon srd. Translations French sage English to be wise Spanish ser sensato Italian èssere sàvio German weise sein.

assentulàe, assentulàre , vrb: assetulare, sentilare Definition abbarrare firmos, in assentu, in asséliu, pruschetotu nau cun arrennegu Synonyms e antonyms assantaigae, assebiai, asserenciai Sentences ista sériu, asséntuladi a un'oru! ◊ si ti assentulaias in domo faghias bene, cantu chi ses sèmpere in ziru! ◊ assentuladu chi sias, a un'oru! ◊ asséntula e no curras! ◊ non poto assentulare su sonnu ca su ganile non mi dat pasu ◊ assetuladi innoghe! Etymon srd. Translations French se tenir coi English to be quiet Spanish estar quieto Italian star quièto German ruhig sein.

atoàre , vrb: atuai 1, atuare Definition fàere atentzione e fàere capia de una cosa, pentzare o fintzes fàere pentzare a una cosa o chistione; cunsiderare, carculare, fàere contu de is cosas e chistiones Synonyms e antonyms afetuare, assagumare, atinai, atuire, cunsentire, penciai, supentire / ammentare | ctr. irbariare Idioms csn: atuare a una cosa = pentzai a una cosa; atuare una cosa a unu = arregordai o nàrriri una cosa a unu a manera de si ndi acatai; atua! = dona atentzioni!, dae tentu! Sentences una cosa ebbia fit atoandhe bene como: issa cheriat leada in bonas pro l'azuare ◊ si no bi atoas tue chi ses una fémina, a cosas goi, deo prus pagu puru! (M.Danese)◊ bidet sas cosas, ma no bi atuat: in cussu est pessendhe!…◊ sos pisedhos sunt pessendhe a zogare, si no bi lis atuant sos mannos su dovere ◊ atuendhe fis a su chi at nadu su notaju? ◊ ohi, mancu atuendhe bi fia: setzide a bos combidare! ◊ atuabbilu, cussu cumandhu, a babbu tou, no si ndhe irméntighet! ◊ si unu lezet chentza bi atuare no cumprendhet nudha 2. bastat de pensare a sa mannària de custos terrinos e si podet atuare cantu podent rèndhere Etymon itl. attuare Translations French comprendre par intuition, réfléchir English to sense, to be conscious, to reflect Spanish intuir, ser consciente, reflexionar Italian intuire, èssere cosciènte, riflèttere German intuitiv erkennen, bewußt sein, überlegen.

brundèssiri , vrb Definition cumpàrrere o èssere brundhu, de colore Etymon srd. Translations French blondoyer English to turn yellow Spanish ser rubio Italian biondeggiare German blond sein.

campaniàre , vrb Definition fàere su campianarzu, su reberde, s'abbetiosu, tènnere campiania Synonyms e antonyms arrogantare Translations French témoigner de l'arrogance English to be arrogant Spanish ser arrogante Italian èsser arrogante German arrogant sein.

chèrrere , vrb: cherri Definition tènnere sa volontade, su disígiu (nau fintzes de forma cund. o ind. imp.), su bisóngiu de calecuna cosa, de ccn. o de fàere ccn. cosa (fintzes de cosa chi iant a bòllere is àteros) e s'impreat meda po cambiare unu pagu su significau de is àteros verbos; foedhandho de ómines e féminas, disigiare a pobidhu, a pobidha, istimare; su dhue èssere su bisóngiu, sa necessidade, s'óbbrigu de ccn. cosa, acetare / pps. chélfidu, chertu 1, créfiu, chérziu; ind. imp. 2ˆ p. sing. cheristi; cong. 1ˆ p. sing. cherfa, 2ˆ p. sing cherfas, 3ˆ p. sing cherfat; ger. cherfendhe, cherfindhe, cherindhe; aus. èssere, àere Synonyms e antonyms abbisongiai, ammancai, bolli, dèpere, selvire, tocae | ctr. soberare Idioms csn: cheret chi… = tocat a…, bi at bisonzu de…, itl. è necessàrio…; cheret + pps = tocat a… + inf. pres. (cheret fatu, batidu, acontzadu, comporadu e gai = tocat a fai, portai, aconciai, comprai); chèrreresi, no si chèrrere (+ pps. de àteru vrb) = bòlliri, no bòlliri a…; chèrrere una cosa a morte segada = chèrrere una cosa a css. costu, a bonas o a malas; no cheret bidu = est unu grisu, fait piedadi; no bi chèrrere ccn. a… = ccn. no bi la faghet a…, no bi est bonu, no bi est capatzu a…; no ndhe chèrrere medas (si cumprendhet: de brullas, afrentas, isfortzus) pro… = aguantai pagu Sentences si cheres gai, gai faghimus ◊ mamma no cheret a mi ch'essire a ziru ◊ in domo ant chérfidu a istudiare, deo ◊ Deus cherfat! ◊ no cherfat Deu! ◊ cherzo ch'istúdies! ◊ cherzo a manigare, si est fatu ◊ sa criadura minuda cheret a súere ◊ a merendha cherzo pane e casu ◊ no est su chi cheriavamus nois 2. Cristos at créfiu salvare su mundhu ◊ cheleus continuare in su limbazu sardu ◊ mi aia chérfidu samunare sos trastes ◊ bi fia chérfidu andhare deo, si faghiat ◊ ant chérziu andhare a víere ◊ custu est su logu innui mi cheriu atzapai 3. cun su binu no cheret chi si bi búgliet ◊ dimandha ca ndhe cheret ischidu! ◊ cussa cosa cheriat fata, ca l'irmentigamus! ◊ su mànigu cheret sanu e saboridu ◊ sa peta no cheret tropu rassa ◊ sos brujadores che diant chèrrere postos in presone ◊ mazadu cherias tue, ca ndh'as curpa, e no cussa criadura!◊ cherizis cundennados ca faghides lezes bellas pro sos ladros! 4. sos pastores no sont sos primos chi cherent sas pitzinnas de como ◊ semus istaos duos macos: deo a ti chèrrere, tue a mi lassare! ◊ cussu zòvanu cheret a Caderina ◊ paret chi custos duos si cheriant meda ma si fiant lassaos ◊ pro s'acontzu a sas iscarpas su mastru no mi at chérfidu nudha ◊ pro custa faina no ti cherzo dinari: dàemi s'ozu! 5. cantu bi cheret a che finire cussa cosa? ◊ bi ndhe cheret a chentu!…◊ bi cheret àteru dinari pro agabbare su triballu ◊ nudha bi cheret, unu, a s'iscollare! ◊ bi cheret pagu a fàghere cosas gai fàtziles ◊ a comporare cussa tanca bi cheret unu sensale ◊ a su postale dhue cheriat meda e mi dh’apo pigada a pè a pè 6. za bi ndhe cheret a ti fagher mòere!…◊ pro betare anca a mie no bi cheret otieresos! ◊ petzi bi cheret de m'ifúndhere puru, no bastat chi so a tússiu! ◊ baedindhe: tue puru bi cheres, como?!…◊ che cheret mastru e pratighesa a fàghere cosa goi! 7. zughet sa camisa bruta no cheret bida! ◊ est totu istropiadu no cheret bidu, de su dannu chi at tentu! 8. currendhe no bi cheriat isse a mi sighire! (N.Pianu)◊ no bi cheres tue a mi la fàghere murghindhe! ◊ no bi cheret unu betzu a sighire unu zòvanu triballendhe! ◊ Bantine est abbistu chi no bi cheres tue! 9. isse no si cheret busigadu meda, no, ca si arrennegat deretu! ◊ pregadu ti cheres pro fàghere sa faina?! ◊ làssami in pasu: no mi cherzo chircadu! ◊ faghe abbellu ca est cosa díliga e no ndhe cheret medas! Surnames and Proverbs prb: àinu no morit candho cheret colvu ◊ s'ómine in su chi cheret resessit ◊ iscuru a chie faghet cantu cheret! Etymon ltn. quaerere Translations French vouloir, falloir English to want, will, to need, to be necessary Spanish querer, necesitar, ser necesario Italian volére, accettare, bisognare (èssere necessàrio), occórrere German wollen, annehmen, notwendig sein.

chissàghi , avb, iscl Definition chissae + chi, chie ischit si…: dhu narant candho no si tenet sa cosa tanti segura, ma si podet nàrrere fintzes in su sensu de inditare una seguresa, arrespondhendho a chie at dubbitau de ccn. cosa Synonyms e antonyms acabore, chissae Sentences chissaghi no proat, puru, annuadu comente est! ◊ chissaghi puru cudhu apat nadu própiu gai: ma intantu nois no l'amus intesu 2. chissaghi siat, puru, como, chi lessas a babbu tou a fàghere irfortzu gai, malàidu coment'est: arguai a tie! Translations French peut être que English maybe Spanish puede ser que, puede que Italian può èssere che… può darsi… German es kann sein, daß.

cilindronàre , vrb Definition fàere s'oreri, istare in giru po nudha, chentza contu e chentza cabu Synonyms e antonyms acochinai, bagamundai, faghinerare Etymon srd. Translations French paresser English to idle (about) Spanish holgar, callejear Italian ozieggiare German müßig sein.

cumbènnere, cumbènniri , vrb: cummènnere Definition torrare a contu, tènnere profetu de una cosa, andhare méngius una cosa a su postu de un'àtera Sentences cumbenit de andhare luego ◊ po seguresa ti cumbenit a ndi fuedhai innantis de andai ◊ cumbenit a fàghere goi ◊ ti cumbenit chi bi pesses tue etotu a sas cosas tuas! ◊ a comporare inoghe no cumbenit ca est totu prus caru ◊ ti cummenit a bènnere ◊ in tempus rimédia ca aici cumbenit! Etymon ltn. convenire Translations French convenir English to suit Spanish convenir, compensar Italian convenire German günstig sein, sich lohnen.

cumpadèssere, cumpadèssi , vrb: cumpadèssiri, cumparessi, cumpodèssiri Definition tènnere passiéntzia cun is àteros, cricare de no si ofèndhere o de dhos padire candho istrobbant o pregontant cosa, lassare fàere Synonyms e antonyms cumpatire, iscugiare, lastimai, paedhare Sentences ma ita cumparessi e cumparessi: no mi depu lassai arrovinai! ◊ funt piciochedhus de cumpadessi! ◊ custa cosa est bogandumí de conca: mi depit cumpadessi! ◊ Deus at a cumpadessi is mancàntzias nostas ◊ cumpadessat, ma no est acomenti narat fustei! ◊ lassais currillai is fillus e cumpadesseis chi istrobbint puru! Etymon spn. compadecer Translations French avoir de l'indulgence English to pity Spanish aguantar Italian compatire German nachsichtig sein mit.

cumpiàchere , vrb: cumpiàghere, cumpraxi Definition fàere praxere, su si alligrare de una cosa Synonyms e antonyms acuntentae, allegràresi, apagnai | ctr. dispiàchere Sentences si seus bénnius a innòi est po dhus cumpraxi Etymon srd. Translations French se réjouir English to please Spanish complacer Italian compiacére German gefällig sein.

dèpere , vrb: depi, dèpiri, dèvere, tèpere Definition tènnere o àere s'óbbrigu, o su bisóngiu, sa presse o s'apretu de calecuna cosa: s'impreat meda po cambiare unu pagu su significau de is àteros verbos; èssere in dépidu; si narat fintzes po inditare cosa pagu segura, chi si pentzat po calecunu motivu ma no s'ischit a seguru (s'impreat cun àere, èssere, e su pps. de àteru vrb.) e fintzes po fàere unu tempus benidore de su vrb. de modu infiniu chi acumpàngiat in sa forma des, tes; a sa campidanesa dhu manígiant, prus che àteru is poetas, fintzes in su sensu de pòdere / pps. dépidu, dépiu; ger. dependhe, dependho, depindhe; formas diferentes de dèpere: ind. pres. tue des, isse det, nois demus, bois dezis, issos dent Synonyms e antonyms gèpere Sentences depo andhare como, ca sinono si che faghet tardu ◊ depis fai a manera chi is contus torrint totus ◊ tocai, ita mi depeis narri?! ◊ chi ti piagat o nono, custa est cosa chi as a deper fàghere tue ◊ carei carei, ma su chi depis no dhu fais etotu! ◊ solu deves pensare chi de me no ti deves burulare! ◊ aiant dévitu cantare donzi dominica 2. su chi ti ndhe apo leadu de butega ti lu depo totu ◊ cosa ti depo, chi mancu mi faedhas?! 3. sa pinna che la depo àere torrada a su logu sou, si no est inoghe ◊ custa faina la depet àere fata isse ◊ depent èssere andhados issos, beru? ◊ isse depet èssere inoche a fúrriu ◊ Mundhicu depet èssere fragandu cun calincuna picioca 4. non tes àere fastizos e istrobbos (G.Ruju)◊ prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote! 5. fiat un'isplendori meravigliosu e oras de gosu eus dépiu gustai Surnames and Proverbs prb: chini timit cosa depit Etymon ltn. debere Translations French devoir English must, to have to, to be obliged Spanish deber, tener que Italian dovére German müssen, sollen, schuldig sein, dürfen.

desaggradèssiri , vrb: disaggradèssere, disaggradèssiri Definition no ndhe àere praxere de una cosa, immentigare unu praxere, unu bene chi at fatu àtere, fàere s'isconnóschidu, èssere discannotu Synonyms e antonyms disconnòschere, dispiàchere | ctr. aggradare Etymon spn. Translations French ne pas agréer English to dislike, to behave ungratefully Spanish desagradecer Italian sgradire, dimostrarsi ingrato German übel aufnehmen, undankbar sein.

èssere , vrb: èssede, èssi, èssiri Definition vrb. chi s'impreat a solu po inditare un'istadu, is cunditziones o comente si agatat o istat unu o sa cosa, is calidades chi tenet, po inditare s'esisténtzia, su si agatare o istare in su logu, su apartènnere, su èssere destinau a un'iscopu, o fintzes po giare s'idea de una lestresa manna meda in su movimentu; s'impreat cun àteros verbos coment'e ausíliu po fàere sa coniugatzione (ma mai de tempus benidore, chi arrechedet sèmpere àere) e a bortas s'impreat a su postu de s'ausiliàriu àere (ma no est una necessidade); coment'e ausíliu, candho s'atzione est acontessendho, est in su fàere e sighit, sa forma est s'ind. pres. de èssere e acumpàngiat su gerúndiu de su verbu lessicale (es.: soe camminandho, semus lezindhe, sunt pessendhe, est cojendhe, ses papendi, seis fuedhendi, funt passillendi, e totu deosi) e a sa matessi manera, cun sa forma de s'imp. ind., inditat su sighire de un'atzione passada (fimus currindhe, fint pessendhe, fut proendho, fui castiendi, e totu deosi); cun foedhos chi inditant tempus atomosféricu s'impreat po nàrrere su chi est o fut faendho (es. sole, bentu, fritu: est sole = est faendho sole, immoi dhoi est su soli)/ formas de indic. imp. 1ˆ p. sing. fipo, 3ˆ p. sing. fuèt (fiat, fut), 1ˆ p. pl. fustus, 3ˆ p. pl. fuenta; ger. essendhe, sendhe, senne, senno, impreadu cun valore de tempus, de càusa, de cuntrastu (cun chi): so torradu sendhe tue in cumandhu ◊ at bistu s'eticheta senne impicanne su partò in s'atacapannu ◊ tue ses malàidu, sendhe chi deo so sanu; a/c. in is pregontas cun predicau de forma cumposta su vrb. èssere si ponet apustis de su vrb. lessicale: andhadu ses?, torrau est?, benius funt?, cue sezis?, immarrios seis? (ca su vrb, lessicale tenet prus importu) Synonyms e antonyms abarrai, acatare, iltare, bisonzare / àere Idioms csn: èssere, èssere cun… (genti, parentis, bixinus e gai) = èssiri in bonas, fuedhaisí; no èssere = èssiri a primma, in malas, a iscórriu; nàrrere cosa chentza èssere = nàrriri fàulas, cosas chi no torrant paris cun sa beridadi; su chi est chi… = sa chistioni est ca…; ih, gi at a èssi?!… = za at a èssere, za?!… abberus est?!; su chi est, est! = mi acuntentu, s'acuntentaus de cussu, mellus cussu chi no nudha; siat cantu o comente si siat…= fintzas si est cussu isceti o aici…; si est…, si est una cosa… = si si depit fai, si tocat a dhu fai, si est cosa segura; si fit… = si faghiat, si faghet, chi andat bèni; èssere cosa a unu o cun d-unu, èssere tra issos = èssiri parentis; èssere cosa (nau de genti) = èssere de importu; za, gei fit unu (+ númene)… = est (o fit) própiu caru, istimadu, de importu mannu; ite mi siat su!… = arratza de!…; faedhendhe de sas régulas de unu zogu, de unu fàghere: bi est, no bi est a… = sa régula dhu permitit, no dhu permitit, si podet, no si podet fàghere, est, no est cufromma a sa leze; bi sunt sos annos = tengu, tenis, tenit su tempus, annus meda (nau coment'e càusa de unu resurtau, de sa manera di èssiri); èssere allegadu = èssiri bellu meda a fuedhai, a arrexonai, a chistionai; èssere bene faedhadu = fuedhai cun educatzioni; èssere a ndhe mòrrere (est a ndhe mòrrere de…)= mòrriri de ccn. cosa chi est meda o tropu (disprexeri, frius, fàmini); èssere a ozu e mele = papai bèni meda; èssere a sa bértula, a fàmine = istai mali meda, tènniri abbisúngiu mannu; èssere a erba, a proendha, a pane e casu = papai sempri o totu erba, musúngiu, pani e casu; èssere a ohis, a odheos, a túnchios, a boghes, a irrocos, a prentos, a briga = narri "Ohi!", "Odheu!", ghetai tzérrius, frastimai, tènniri ganas de andai de su corpus (o tènniri pressi), certai fatuvatu o a sa sighida; èssere in sa robba, in su bestiàmine, in sas berbeghes, in sas bacas (nau de su pastori) = èssiri pascendi, castiendi su bestiàmini, is brebeis, is bacas; ma ses, mih!…, lampu ma est, mih, cussu cristianu!… = èssiri infadosu, picigosu, chi tenit unu fàiri malu a baliai (fuedhendi de ccn. nau sempri sentza de precisai ita); fit a… (+ vrb. inf.) = fia, fimus faghindhe su contu de…, fui, fustis pentzendi de…; est a (+ vrb. inf.) = tocat de…, bi at bisonzu chi…; èssere in… (+ vrb. inf.) = èssere in s'idea de…, zúghere idea de…, bòlliri…; èssere, èssiri (+ cmpl. tempus/durada): gei furiu una diri chena de ti biri!… ◊ ses unu mese chi no che colas mancu a bídere comente istamus Sentences su pipiu est matuchedhu e abbistu ◊ issos sunt zòvanos e fortes ◊ funt totu ómines che tue ◊ no est chi siapo trancuilla! ◊ seu totu sa dí de una cadira a s'àtera ◊ mi at aggarrau e iscutu coment'essèrepo unu sacu ◊ mama mi nche at corcatu a letu pro èssere vene reposatu s'incràs ◊ abarrau siast, inguni, sidhiu che balla! ◊ apo bogadu mintzídios chentza èssere ◊ sa picioca dh’apu bèni iscramentada e cosas sentza èssi non ndi torrat a nai! (L.Obbili)◊ nosu furistis arrexonendi de cussu! 2. ses coment'e chi in su mundhu no che sias ◊ comente faghes a ischire sas cosas chi no sunt? ◊ no ischia mancu inue fist! ◊ sos pitzinnos che sunt in iscola ◊ sos bighinos nostros no istant prus inoghe: che sunt in àtera bidha ◊ sos emigrados che sunt fora ◊ mancu tucadu, che fit assupridu! ◊ si mi tuco a pè, s'ora ch'istas ammanitzendhe su cadhu deo che so in bidha! ◊ custa domo est de mamma ◊ no tochis de cussa cosa ca est po bendi! 3. candho ses bénnidu a domo ses istadu a códumu tou ◊ como so triballendhe, no so pessendhe in àteru ◊ funt essius a circai a tui ◊◊ "èssere" in parte de "àere": fint ispetandhe chi sa Comuna esseret acontzau sa crésia ◊ fit intrau in sa bidha sentza chi nemos esseret ischiu chi cuss'ómine fit su pàrracu nobu ◊ medas iant a èssi bófiu biri su chi bosatrus bieis ◊ mezus su mare ti esset fatu mantu (S.Lay Deidda)◊ lassànt sa domu oberta: no nd'essint furau su dinai, puru!…◊ l'aia oretada una paja de segundhos ebbia, timendhe no esseret intesu 4. cun cussa famíllia no semus: mancu nos faedhamus ◊ babbu e fizu no sunt, pro nennarias ◊ issos dai candho ant partidu no sunt ◊◊ oe est bentu, deris fit calura, in zerru est fritu, in istiu est sole meda ◊ ma lah ca est basca, lah: arràbiu! ◊ candho fit proghendhe o nibandhe bisonzabat de fàchere berta a sa robba 5. a coitare siat, no a istentare, no! ◊ cussu pisedhu no est a lu bídere gai: lu depes bídere triballendhe! ◊ fut a ndhe bocare su dinare límpiu, fut a fàere de totu ◊ si finas a oe so istadu dormidu, como est a m'ischidare! ◊ acabbau de segai s'àxina fut a andai a magasinu ◊ su manzanu est a pesare chito! ◊ po s'ispítzulu de s'àrgia fut a ballare totus! ◊ como no est a si prènnere de drutzeria, ca poi no chenaus! ◊ a piciochedhu fut a giare acura una craba, a fàere a procagedhu ◊ su cambiamentu de s'ària fit a lu fàghere in Berchidhedhu ◊ a dis fuat a èssi totu a pani e casu 6. machíghine, siat, su tou!…◊ mi siat, mi siat: no fais a tempus a ti furriai chi in Sardigna ti agatas in s'ischina unu cartellu "Zona militare"! ◊ su chi est chi bois no mi azis cumpresu! (Piras)◊ ite mi siat sa fortuna, pro duos sodhos!… 7. si fit, oh ite cosa de nos cojuare! ◊ no fio de bènnere, ma mi che ant cumbintu ◊ no so in bèndhere e ne in comporare ◊ candho seo in cozuare, sa fémina zai dh'agato ◊ si est, no bi at de istentare! ◊ si est una cosa, tocat chi andhemus luego: sinono nos ndhe asseliamus! 8. tue a mie no mi ses nudha, ma isse mi est fradile ◊ cosa sunt, custos duos pisedhos, chi los bido sempre paris? 9. zoghendhe, a tocare sa barriera cun sos pes no bi est ◊ fit a ti lu nàrrere, ma mi ndhe so irmentigadu ◊ deris fit a tucare a campu, ma si est postu a pròere Surnames and Proverbs prb: chie no at no est Etymon ltn. *essere Translations French être English to be Spanish ser Italian èssere German sein.

èssere 1 , nm: èssiri 1 Definition chie est biu, si agatat, esistit, pentzau prus che àteru po totu su chi tenet de prus importante, sa vida, e dhu distinghet, fintzes in sensu personale, coment’e calidades e capacidades / donai s'èssiri = creare, dare s'esisténtzia, sa vida Synonyms e antonyms ente Sentences s'èssere umanu est che un'abbissu: nisciunu si est permissu de lu cumpudare finament'a fundhu ◊ no pariat piús èssere umanu, de comente fit Translations French être English being Spanish ser Italian èssere German Wesen, Existenz, Dasein, Sein.

foltzàdu , agt: fortzadu Definition chi andhat desesi, chi est naturale deasi, chi tocat a fàere deasi, necessàriu, chi no dipendhet de sa decisione de unu ma de una fortza chi no si podet bínchere Sentences fortzadu mi benit chi bi andhe deo etotu: so solu! ◊ custa partida fortzada mi benit, bella Núgoro! (A.G.Solinas)◊ pro no dare a totu motivu de brigare, fortzadu istesit sufrire e cagliare (P.Pisurzi)◊ custu est foltzadu chi si diat a totus Translations French nécessaire, obligé English necessary, forced Spanish necesario, forzoso Italian necessàrio, obbligato, giocofòrza German nötig, genötig, not sein.