Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aprussieràu , pps, agt Definition de aprussierai; nau de ccn., chi tenet neghe a prumones po sa prussiera chi portat Translations French silicotique English sick of silicosis Spanish silicótico Italian silicòtico German an Silikose leiden.

arrampanài, arrampanàre , vrb: arramponare Definition baliare; si narat fintzes in su sensu de arrennèscere a bíere, apubare, assimbigiare Synonyms e antonyms abbabiai, agguantai, bagiulai, dighire, dollorai Sentences no lu poto piús arrampanare! ◊ canno fit imbreacu fit de cracu malu e nessune, petzi geo, resessiat a l'arramponare ◊ isse si creiat balente e no podiat arrampanare sa tzàntara chi li aiant fatu 2. che at arrampanau un'astru chin su telescópiu Etymon srd. Translations French supporter, souffrir English to suffer, to tolerate Spanish aguantar, tolerar Italian sopportare, tollerare, soffrire German ertragen, leiden.

arrebbéntu , nm: arrebentu, rebbentu Definition pelea manna, patimentu de trebballu o àteru a meda, a tropu, carda manna; arrennegu, tzacu Synonyms e antonyms cadha, frica, istrachidúdine, istragu, strachímini / arrebbocu Sentences sos males sunt prenos de arrebbentu (G.Ruju)◊ làssami isfogare s'arrebbentu, tue, Sardigna, mama protzebbosa! ◊ s'intendhiat unu prantu de arrebbentu chi ti che iscancaiat su coro! ◊ su malu sempre ingannat cun boghes de arrebbentu 2. lassa pèrdere s'arrebbentu e perdònami! Etymon srd. Translations French éreintement, souffrance English fatiguing, sorrow Spanish reventón Italian straccaménto, sofferènza German Ermattung, Leiden.

mabadía , nf: maladia, malaria, maledia, mobadia, mobeidia Definition cunditzione de un'organísimu animale o vegetale chi patit calecunu male, cosa chi àrterat sa vida normale, cambiamentu contràriu a s'organísimu e chi dhu faet istare male, de dhu fàere fintzes arrimare o mòrrere; si narat fintzes de ideas, pretesas e cumportamentos esageraos, de unu fàere chi no andhat bene e a sa sighia Synonyms e antonyms male / neche | ctr. saludu, sanidade Idioms csn: colare, passare una m.; pesare dae m. = sanare, comintzare a si ndhe pesare dae su letu una borta passadu su male; m. mala = chi no sanat, grave, chi tirat a longas; fàgherendhe m. (de carchi chistione) = pigaisidha tropu a disprexeri, tropu a pentzamentu; sa m. de tziu Pitanu (chi portàt s'ala segada, ma su bicu sanu) = maladia pro iscusa, de mandronia; ghetaisí a sa m. = betàresi a malàidu, fàghere finta de èssere malàidu Sentences de candho at passadu cussa maladia no podet ingullire ◊ si ndi agatat de mobadias mabas! ◊ parit chi siat una maladia chi no fait a sanai ◊ cussa maladia ndhe li est dipesa de su víssiu de fumare ◊ si no imprinzat cheret nàrrere chi tenet maledia ◊ nos inghiriabant totube maledias de mòrrere e fàmine a chintorja (M.Columbu)◊ de cussu mabivatu naràt ca dhi fut benida custa mobeidia (A.Merici) 2. lampu, arratza de maladia custa de istare de una festa a s'àtera! ◊ bella maladia, mih, sa mandronia!… 3. ndi fatzu maladia mala, no ndi torru in sèi! ◊ agiummai ndhe fateit maladia ca su babbu no la lasseit cojare cun chie cheriat issa ◊ parzo pesendhe dae maladia de cantu so débbile ◊ sa maledia mea est chi so iscurtzu, nudu, morindhe de sa gana Translations French maladie English illness Spanish enfermedad Italian malattìa German Krankheit, Leiden.

marturàre , vrb: ammarturai*, marturiai, marturiare Definition orrúere a malàidu a tempos longos, màrture, chentza ndhe pòdere sanare; sufrire meda, che màrture, guastare, fintzes fàere sufrire o penare Synonyms e antonyms irmalaidare / allizare / trumentai | ctr. sanai / bodire, gosai Sentences a isse lu martúriat su dolore ◊ gighiat sos ojos marturiados de su piantu ◊ tenet una fiza tunconida, marturiada in sa carena barant'annos ◊ sa Sardigna est marturiada de s'isfrutamentu 2. custa prantaza cheret prantada prima chi si martúriet de su totu 3. iscominigaus, no isceis comente marturiai is pòberos?! Translations French souffrir English to suffer a long sickness (from) Spanish enfermar, sufrir mucho Italian patire, soffrire a lungo per malattìa German leiden.

pascionàre , vrb: apascionare, passionai, passionare Definition istare o èssere a passionu, sufrindho, patindho meda; àere dolu, lastimare a ccn. Synonyms e antonyms penoriare, sufrire | ctr. gosai Sentences solu, chentza acunnortu ingrogo e pasciono ◊ su coru miu est passionendi po tui ◊ si a s'amante no l'as piús in cuntzetu, nàralu, ca est passionendhe! ◊ dàemi sa risposta, no mi lessas passionare! ◊ iscàpache s'àinu a pàschere, no lu lessas presu passionendhe! 2. non chèrgio a passionare s'isposa: apenas chi la vides torradindhe, ca s'amante isetat Etymon srd. Translations French souffrir intensément English to suffer hard Spanish sufrir, padecer Italian patire intensaménte German leiden.

patíre, patíri , vrb Definition istare male, sufrire / patire su sidis = abarrai meda sidius, sentza de bufai, mancamentu de àcua, sciutori Synonyms e antonyms dolorare, pascionare, patèsciri, penai, penoriare, sufrire | ctr. bodire, gosai Sentences pro isse marasades e patides, azis aciacos e turmentos ◊ narabbilu, a Nonnora, chi est tropu su patire! ◊ a mei mi fais patiri che ànima in purgadóriu ◊ patire gai no ndhe connoschet cristianu in logu e no ndhe passet su cane! Etymon itl. Translations French souffrir English to suffer Spanish padecer, sufrir Italian patire German leiden.

penài , vrb: penare Definition sufrire, istare sufrindho, fàere una cosa a sacrifíciu; nau de sa fémina príngia, èssere a dolores illibbertandhosi / penai sa morti = sufrire meda, istentare morindho Synonyms e antonyms pascionare, patire, peleai, penitai, penoriare, piare, sufrire | ctr. gosai Sentences morti, beni e pigamindi: no mi lessis a penai! ◊ fillu miu isfortunau, dèu ti apu penau, dèu ti apu sentiu! (L.Cocco)◊ ses brujendhe in s'eternu disbaratu o ses penendhe ancora in purgadóriu? (P.Casu)◊ a bortas is fillus imbrólliant su babbu e sa mama chi funt penendi po dhus fai èssi cancuna cosa 2. candho la fipo parturindhe l'apo penada duas dies e duas notes: pro bi lassare sa vida, mama e fiza! Etymon srd. Translations French souffrir English to suffer Spanish penar, padecer Italian penare German leiden.

penória , nf, nm: penóriu, penúria Definition totugantu su chi faet sufrire meda, istare male Synonyms e antonyms pena, peneténscia, suferéncia, sufrimentu / ttrs. pindúriu | ctr. contentu, gosa Sentences ite mundhu de anneu e de penória formadu dae sos malos cristianos! ◊ sunt contendhe contos de dolore e de penúria, cosas de sa vida Translations French souffrance English suffering Spanish padecimiento Italian sofferénza German Schmerz, Leiden.

penoriàre , vrb: penuriai, penuriare Definition istare sufrindho a tempus meda, èssere in su bisóngiu Synonyms e antonyms pascionare, patèsciri, penai, penetentziai, sufrire | ctr. bodire, gosai Sentences est penoriendhe, curendhe e chentza bi sanare Etymon srd. Translations French souffrir English to suffer Spanish penar, sufrir Italian penare, patire German leiden.

suferéncia, suferénscia , nf: suferéntzia Definition su sufrire, su istare patindho Synonyms e antonyms patimentu, penória, sufrimentu / cdh. sufaréntzia | ctr. contentu, gosa Sentences is notes passadas in mesu de su fritu furint oras de suferéntzia ◊ sa suferéntzia est unu castigu malu a sanai! ◊ fit pro me una suferéntzia a bídere e intèndhere su dolore in sos àteros ◊ non timas, Bachisé: deo ti cherzo bene e cumprendho sas suferéntzias tuas ◊ mi arregordu de is suferéntzias candu femu andada a Castedhu po s'iscola média Translations French souffrance English pain Spanish sufrimiento Italian sofferénza German Leiden.

sufriméntu , nm: assufrimentu, sunfrimentu Definition su sufrire, su istare male de salude o de àteru, dispràxios Synonyms e antonyms patimentu, penória, suferéncia, supia | ctr. contentu, gosa, prégiu, recreu Sentences cantu sufrimentu: mezus chi sa morte benzat una borta sola! ◊ totus is mammas faint a unu fillu donu de su sunfrimentu e penas de sa vida ◊ unu si no li dolet nudha no betat ohis de sufrimentu Etymon srd. Translations French souffrance English suffering Spanish sufrimiento Italian sofferénza German Leiden.

sufríre, sufríri , vrb: sunfrire, sunfriri Definition patire calecunu male, àere dispraxere: cun sa nega bolet nàrrere baliare, padire / pps. sufridu, sufertu Synonyms e antonyms addannare, pascionare, patèsciri, patire, penai, sufritare / abbabiai | ctr. bodire, gosai Sentences in mesu a cantu as sufertu t'istas ancora dormida! 2. no podint sunfriri ca Pepinedha est artziendi in gradu! Translations French souffrir English to suffer Spanish sufrir Italian soffrire German leiden.