calichemúru , nm: calighemuru, calixemuru, carigamuru Definition càlixi de muru: una genia de erba chi faet meda in is imbagas de is muros, a fògia tundha, grussita e pagu pagu a bisura de imbudu (a logos dhi narant cobertore, crabetore), cun su tenaghe chi est su cambu puru e in mesu in mesu Synonyms e antonyms alighemuru, caulemuru, capedhemuru, cocoratza, cocorroi 1, salighemuru Sentences cussa crabitura abbannonada est prena de aminzone e de carigamuru Scientific Terminology rba, Umbilicus rupestris Translations French ombilic de Vénus English pennywort Spanish ombligo de Venus Italian ombelico di Vènere German Nabelkraut.

cambizadòre , nm Definition domadore, annestradore de cuadhos Scientific Terminology prf Etymon srd. Translations French dompteur de chevaux English horse-breaker Spanish domador de caballos Italian domatóre di cavalli German Zureiter.

cambrài , nm Definition genia de tela, fine, de cotone Synonyms e antonyms cambré, cambresina, cambrí, trambichi Scientific Terminology ts Etymon spn. Translations French toile de Cambrai English cambrai cloth Spanish cambray Italian téla di Cambrai German Kambriktuch.

cambresína , nf Definition genia de tela, fine, de cotone Synonyms e antonyms cambrai, cambré, cambrí, trambichi Scientific Terminology ts Etymon ctl. cambresina Translations French toile de Cambrai English cambrai cloth Spanish tela de Cambray Italian téla di Cambrai German Kambriktuch.

campínu, càmpinu , agt Definition nau de erba, chi est de campu, chi creschet chentza trebballada, chentza manígiu o contivígiu de sa gente / sóriche càmpinu = s'alaepedhe, ma fintzas sa sorigàrgia; rusta càmpina = ginia de pínnixi de is matas; pudha càmpina = pidraxu, pitarra; istúrulu càmpinu = isturru niedhu Sentences frores càmpinos ◊ ant ispianadu su monte: l'ant fatu netu che terra càmpina Etymon srd. Translations French des prés English of the meadows Spanish de prado Italian di campo, pratènse German Feld…

canía , nf: canina Definition is canes, chedha de canes Synonyms e antonyms canesia, canília Sentences za bi ndhe at de cania in cussa pinneta!…◊ sunt in sudhu currindhe fatu a totugantos che canina fatu a fera! Etymon srd. Translations French troupe de chiens English a pack of dogs Spanish perrada, perrería, jauría Italian quantità di cani German Meute.

cannitzàda , nf: acannitzada Definition sa canna intéssia de is teuladas Synonyms e antonyms arreciau, canníciu, incannada 1, incannitadu Etymon srd. Translations French treillis de roseaux English cane hurdle Spanish cañizo Italian gratìccio di canne German Rohrgeflecht.

cannonàdu , nm, pps: cannonatu, cannonau Definition calidade de àghina niedha chi giaet unu de is méngius binos sardos / coment'e pps., de cannonare Synonyms e antonyms cagnolare Sentences su cannonau cosa sua si callat in s’unga! Scientific Terminology frt, bfg Translations French vin rouge exquis English delicious wine of red quality Spanish garnacha Italian vino prelibato di qualità róssa German köstliche Rotweinsorte.

cantàre 1 , nm: cantari, chintare 1, chintari Definition pesu, tanti de baranta chilos (= 100 líbberas); aina po pesare: c. russu (pesat fintzes a chentu chimbanta líbberas), cantaritu (pesat fintzes a chentu líbberas): su c. est fatu che una pesa, ma chentza pratu, solu cun is gàncios, e si pigat in duos cun su gànciu de pigare intrau in d-unu fuste grussu / s'untza che betat su cantare = bastat pagu pro fàghere dannu, mescamente candho sas cosas sunt in tàntaris che a sa canna de una pesa, o fintzas a fortza de fàghere cosas chi no andhant bene Synonyms e antonyms pesa Sentences de sa cunfetura de Fonne ndhe cherio tres cantares ◊ at béndiu centu chintaris de casu ◊ cussa cosa pesat duus cantaris ◊ su meda in cosas goi no si misurat a prammos e ne a cantares 2. bae a Bodale a ti dare su cantare, pro piaghere, chi est a pesare su porcu Surnames and Proverbs prb: a untza a untza si faghet su cantare Scientific Terminology ans Translations French poids de cent livres English weight of 100 pounds Spanish peso de ciento libras Italian péso di cènto libbre, cantaro German 100 Pfund-Gewicht.

carigài , vrb: carigare Definition fàere a càriga, nau mescamente de sa figu ma fintzes de àteros frutos / carigàresi de unu = pagaresindhe, vengaisí Synonyms e antonyms acalabiare, acalamai, addormicare, allacanae, allartzanai, allizare, ammustiai, apabassai Sentences sa figu cota, si no ndh'est bodhida, si che càrigat dereta ◊ sa figu si ponit in su soli a carigai ◊ sa figu est carighendi 2. za mi ndhe at fatu, ma mi ndhe so carigadu! Etymon srd. Translations French sécher des figues English to desiccate Spanish secarse (de la fruta) Italian assecchire (détto di frutta) German trocken werden.

carnanséri, carnasséri, carnatzéri , nm: carniceri, carnitzeri, carranasseri, carronasseri, cranatzeri, crannatzeri, crannetzeri Definition chie faet e bendhet sa petza; chie còmporat e bendhet bestiàmene po sa petza Synonyms e antonyms bancalaju, bangadore, bangàgiu, caitzeri, caitzu, faturanti, macedhaju, petzàrgiu Sentences bandu anca ’e su crannatzeri e ti pigu duas bistecas po ti dhas fai arrustias ◊ su crannatzeri nostu bendit petza de angioni de callu ◊ candu su bòi est làngiu, su carnatzeri est tristu 2. cussus no funt dotoris: funt crannatzeris!… Scientific Terminology prf Etymon ctl. carnicer Translations French boucher, commerçant de bétail English butcher, cattle merchant Spanish carnicero Italian macellàio, commerciante di bestiame German Metzger.

carrafàle , agt, nf: cordofali, corrofale, garrofali Definition calidade de cheréssia barracochina, matuca meda Synonyms e antonyms cdh. carrafali Idioms csn: fàula carrafale = manna meda; poeta carrafale = fentomadu, bonu Sentences sa cariasa areste tenet tenaghe tundhu che a sa carrafale…◊ at collitu ménnula durche e cariasa corrofale 2. talentone, poete carrafale! (P.Casu) Etymon ctl., spn. Translations French cerise variété burlat, napoléon English kind of very big cherry Spanish garrafal Italian qualità di ciliègia mólto gròssa German sehr große Kirsche.

carràmbalu , nm Definition matzu de ispigas de moriscu; cosa chi istat pendhendho, iscaligione de àghina, fintzes cambu cun cheréssia Synonyms e antonyms campaninu, cicillone, iscalúgia, pimpillia, popurustu, pripixone, scalonina, scrichilloni, sprimpilloni, tzitzicra / apesile, pubúsulu Scientific Terminology rbr Translations French gerbe d'épis de maïs English bunch of panicles Spanish manojo de mazorcas Italian mazzo di pannòcchie German Maiskolbenstrauch.

carronàda , nf: corronara, garronada* Definition tretu inue unu caminu, un'orruga o àteru, girat a un'àtera bandha; fintzes buturinu, orruga istrintedha e chentza essia Synonyms e antonyms furriada / botorinu Sentences arribbada passilla passilla fintzas a sa carronada de predi Carta (B.Lobina)◊ in sa carronada de s'istradone si torreit a boltare a mi saludare ◊ est abetendu de biri su trenu passendinci in sa carronada Scientific Terminology bdh Translations French virage English winding Spanish viraje Italian tortuosità, curva di strada German Gewundenheit.

casósu , agt Definition nau de su late, chi rendhet meda a casu Etymon srd. Translations French lait riche en fromage English rich of cheese Spanish leche que da mucho queso Italian ricco di formàggio German reich an Käse.

cassiadórju, cassiadórzu , nm Definition logu, tretu inue si podet passare de unu camminu a un'àteru o, nau de s'abba, de un'erriu a una cora, de una cora a un'àtera Synonyms e antonyms gruxeri, iscansadórgiu, lavadoja, leada, liadroxu, sciogadroxu Sentences a oru a riu, in s'ortu, bi tenimus su cassiadorzu de s'abba Etymon srd. Translations French carrefour triviaire English crossroads, grip point Spanish encrucijada Italian trìvio, crocìcchio, punto di présa German Dreiweg.

catalúfa , nf Definition genia de otrobba Sentences dhi ant arrigalau una fànuga cun sa mosta de sa catalufa Scientific Terminology ts Translations French damas de coton English cotton damask Spanish catalufa Italian damasco di cotóne German Damast.

catedhína , nf Definition catzedhos medas; nau in cobertantza de su feduliu puru, de is iscolanos e àteros piticos Synonyms e antonyms catedhàmine Sentences cussa essit a ziru sempre cun sa catedhina de sos fizos ifatu ◊ su mastru fit cun sa catedhina de sos iscolanos Etymon srd. Translations French troupe de petits chiens, groupe de gens English a group of little dogs, sequence of people staying behind like dogs Spanish banda de cachorros Italian insième di cagnolini, codazzo di persóne German Gruppe von Hündchen, Schwarm.

cèpa , nf: cepra, gepa Definition cocoroni o preta de sàmbene, orrugu de sàmbene cagiau; linna a tauledhas fines / intèndiri arrancu de cepa = sapíresi in perígulu Synonyms e antonyms drúlluru 2. sa cepa pigosa de s'anima si tiat solovrare 3. su baulu de su mortu fut fatu a tàula cepa Etymon chd. gjeppa Translations French caillot de sang English blood clot Spanish coágulo, grumo de sangre Italian coàgulo, grumo di sàngue German Blutgerinnsel.

che , avb: chei, chi 3, nce Definition avb. de logu indefiniu, no sèmpere reale (pentzandho a unu innanti e a unu apustis de su èssere de una cosa): prus che àteru inditat istesiamentu de ue unu est (o si narat pentzandho a logu atesu de ue unu est), ma fintzes logu inue unu est: postu apustis de unu vrb. in impr. e totu a unu chentza àteru elementu (es. prn.) si fúrriat in chei e inditat sèmpere logu apresu a chie est foedhandho e a bortas si ponet totu a unu fintzes cun àteru avb. de logu (es. cudhàeche); a logos, si portat aifatu su pron. pl. lis, narant chis: candho che agabbat de múrghere che acósiat sos mojos e bi chis betat sas pedras (C.Frau)◊ semus andhaos paris a bi chis leare s’immurzu (che lis = bi chis)/ a./c.: sa /c/ de cuménciu de custu che no càmbiat mai sonu agatandhosi apustis de vocale: za ch'est = nr. zachèste, ti che fist aviada = tichevíst aviada, mi che cheria cue = michegheriagúe (ma, comente si podet bíere, lassat cambiare sonu a sa cunsonante de cuménciu de su foedhu chi portat ainnanti, giustu segundhu sa régula de is cuns. mudòngias); andhare, bènnere, torrare a che unu (nau sèmpere de gente)= anch'e unu, a su logu aundi est ccn. Synonyms e antonyms abinche, ci Sentences si no si lu tentant, che lis furant su bestiàmine ◊ su culurgione dhu faet mannu: prus de deghe no che ndh'istat in su canistedhu! ◊ che li ant segadu s'anca ◊ si che at béndhidu totu ◊ custu che lu leo a domo ◊ che so pigadu in montes ◊ ch'est essidu in América ◊ no ti che fist aviada? ◊ che li so andhadu acurtzu ◊ mi ch'est fuidu de manos ◊ bogachelu a fora! ◊ noche tucamus a sa festa ◊ so andhendhemiche a domo ◊ mi che ghiro a bidha ◊ che la frundho cantu mi andhat sa manu ◊ una mama preghendhe at isperadu pro unu fizu rútuche in su putu (G.Fadda)◊ torrachei a mi agatare! ◊ benichei candho cheres, a domo! ◊ intrachei linna, a su fogu!◊ su pane si faet còghere in su colostru fintzas a chi dhu suspiri ◊ bisonzat de chi dha bogare a fora! ◊ - it'ora ch'est? - che sunt sas bàtoro! 2. su chi ses chirchendhe ch'est ◊ fradile tou si ch'est bidu? ◊ in custa domo abberichei a cambiare s'ària! ◊ inoghe sunt triballendhechei ◊ lu so aisetendhe ma no si ch'est bidu ancora ◊ sa pisedha che àltziat in s'iscala ◊ che colat tempus meda faghindhe custa cosa ◊ che a issa no nce n'aiat àtera! ◊ si no che fut istada sa mama, su pipiu no aiat ischípiu ite fàere ◊ mi che cheria cue!◊ amamia fintzas a candu no mi chi morzu 3. su pane si ch'est intostadu, s'abba si ch'est sica, su fogu si ch'est mortu e sa linna agabbada, su nie si ch'est sortu, che ant iscontzadu sa domo ◊ cumpresa che l'as! ◊ apo a godire candho che so mortu (L.Loi)◊ si ch'est faghindhe tardu ◊ non che arrennessiat mancu a che bogare faedhu 4. menzus chi sias vénniu tue a che mene ◊ fit cumbintu de andhare a che fémina onesta (G.F.Sedda) Etymon ltn. hinc(e) Translations French y, en English there Spanish allí, ahí, de él (de ella, de ellos, de ellas), de eso Italian ci, ce, ne (avverbi di luogo) German dort.

«« Search again