betàe , vrb: betai, betare, vetare Definition giare o fuliare a terra una cosa a imboladura, a cropu; pònnere in pitzu, e rifl. giare a pitzu a ccn. o a css. po si ndhe fàere mere, po dhi fàere male, po ndhe aprofitare o fintzes solu, si est trebballu, po ndh'àere gana de dhu fàere; lassare andhare de artu (abba, froca, gràndhine), furriare, fàere orrúere; pònnere cosa in istrégiu imbuidandhondhe de un'àteru; incrubare, fàere pèndhere a una parte Synonyms e antonyms detai, foliai, frundhire, ghetai*, imbolare, ingullire, irbersulare, isciusciai, istrampare, lampare 1 / assemizare / falare, pròere, rúere / incurpare / semenai | ctr. arragolli, collire Idioms csn: betàresi a carchi cosa = pònneresi a fàghere carchi cosa, infrundhire; betare apare = nàrrere afaiu, fuedhai sentza de fai distintzioni tra cosas diferentis; betare (cosa, cosas) a una, a unu, totu a unu = pònnere paris, pònnere totu paris cosas diferentes, distrúere o isordulare su logu; betare raighinas = pònniri arréxinis; betàresi a…(+ agt) = fàghere finta de èssere…(+ agt); betare boghe = ghetare boche, cramare, tzerriai; betare boghes = ghetare boches, zubilare, tzerriai po dannu, po agiutóriu; betare una fusilada, unu tiru, unu bandhu = isparare, bandhire; betaresila a pérdida = fai finta de no àiri inténdiu, o cumpréndiu; betare in frimmu = inzertàrela, fàghere una cosa chi andhat bene meda, fàghere inzertu; betare s'àstula a unu = assemizare a unu, àere s'assemizu de un'àteru, leare su naturale de un'àteru; betare sas neghes a unu = dare sa curpa; betare su trau, su berre, su mascru = dare su mascru a su fiadu fémina in more; betare pagamentas, abba, lughe, afitu a pagare = mandai s'avisu de pagai; betare sos canes, sos carabbineris = pònniri is canis, is carabbineris avatu de ccn. Sentences betachelu a su fogu cuss'abbunzu! ◊ betasidhu un'istidhu de abbardente, o una cícara de cafei! ◊ a sos frores lis cheret betadu abba ◊ betadu bi ndh'as, de sale, a sa padedha? ◊ beta mànigu a sos animales! ◊ s'iscuru, ite apretu a si ch'esser betadu in ponte! ◊ tzertos ndhe apo bidu chi, pro chi siat toscu mísciu a fele, che lu betant che mossu saboridu (G.Sini)◊ no resessit a che ndhe betare prus, de nudha, a corpus! ◊ beto sas camisas in sa pala de una cadrea 2. li si sunt betados sos corbos! ◊ s’ae si betat a s’olia, a sa ua, a sa figu ◊ at lassadu su bufonzu e si est betadu a su tabbacu ◊ za l'at abbertu s'ogru, no si est betadu a sa cosa mala, no! ◊ a sa ferràina bi amus betadu su bestiàmine ◊ cantu ses sétzidu in cue, ficadindhe e bétadi a fàghere! ◊ mamma si at betadu s'issallu e ch'est essida ◊ si mi faghet dannu li so betendhe sos carabbineris! ◊ cheret betadu su bestiàmine a s'abba, ca est sididu 3. si est betadu a mortu, a drommidu, a malàidu, a mudu, a macu ◊ a sa leva si est betadu a surdu pro no fàghere militare 4. totu a sa mama at betadu custa pisedha ◊ e a chie nachi si est betadu, custu, chi faghet gai?! ◊ già li at betadu, su bratzu de su nonnu!…◊ già li at betadu, sa nàschida!…◊ no lu tzírighes, a isse: si li betat s'àstula de sos tios no ti faedhat prus! (G.Ruju) 5. e candho betades, a campu, cun su bestiàmine? ◊ cussos che sunt betados in cussa falada 6. si cudhas criaduras faghent dannu, sas neghes deo las beto a su mannu ◊ su dannu chi at fatu cudhu lu sunt betendhe a tie! 7. candho no teniat àteru tribàgliu si leaiat calchi narvonedhu a si lu betare a trigu ◊ betamus sos ortos a basolu e moriscu ◊ sos ómines che sunt betendhe fae ◊ de ortos sa zente como no ndh'est betendhe prus! 8. lèadi su paracu ca est betendhe ◊ si betat, oe, est froca ◊ est lampendhe, tronendhe e betendhe meda 9. los at betados unu cadhu currindhe chi lis est coladu acurtzu ◊ dae tentu comente ti moes, ca mi betas! ◊ sa frebba mi at bedatu a terra ◊ est coladu chentza abbaidare e mi at betadu Translations French jeter, verser English to throw, to pour (out) Spanish echar, arrojar, verter Italian gettare, buttare, méscere German werfen, eingießen, einschenken.

frundhíre , vrb: frunnire Definition betare a una parte, atesu, a terra, lassare ccn. cosa chi no serbit prus; perdimentare sa cosa pigandhodha coment'e chi no costet nudha o siat de pagu importu; rfl. nau pruschetotu de fémina chentza cojuare, crocare chentza cricare contos po si giare a un'ómine, coment'e faendho pagu contu de issa etotu Synonyms e antonyms foliai, frundhare, irbotulae, iscavulai, sciuliai 1 / isperdisciare, perdimentare | ctr. allogae, collire, conchistare Sentences si aiat de intrare in chelu, dae su tronu sou beneitu tiat chircare de che frundhire a Deu! ◊ no l'ammito chi si frundhat su pane a su ladàmene, ca mi ammento s'apretu de su fàmene candho ischidare mi faghiat chito (A.Onano) 2. sos pagos sodhos chi preulit los frundhit fatu de sos tzilleris! ◊ a fàghere gai est a la frundhire, sa cosa, no a la conchistare! Etymon srd. Translations French jeter English to throw away Spanish echar Italian buttare via German wegwerfen, vergeuden.

imbolàre , vrb Definition betare a terra, lassare sa cosa betandhochedha atesu, betandhodha de artu o a istràmpidu, coment’e a bolu, chentza órdine; calare de artu a cropu; rfl. nau prus che àteru de fémina chentza cojuare, crocare cun facilidade po si giare a s’ómine faendho pagu càrculu de issa etotu / andhare imbola imbola = imbolèndhesi inoghe e in cudhane, de tretu in tretu, a su corca corca Synonyms e antonyms abbutare, betae, foliai, frundhire, imbrillai, irbotulae, iscavulai, ispiòndiri, issèndhere, scabiossai | ctr. collire / assantae, assetiai, pònnere Sentences imbolamiche atesu cussas cosas! ◊ imbòlache s'arga! ◊ collide s'olia e imbolade a s'isterzu! ◊ no imboles gai fatu de su logu sa bestimenta chi ti càmbias! 2. s'abiolu si tucat, leat bolu e dae s'aera s'imbolat che raju! 3. si biet chi issa no est una fémina pagu séria chi s'imbolat in bratzos de chie totu li capitat! ◊ nos semus imbolados che duos iserelados! Etymon ltn. involare Translations French lancer, jeter English to fling Spanish tirar, arrojar Italian lanciare, buttare, scaraventare German werfen, schleudern.

istrampàre , vrb: istrempare, istrumpai, istrumpare, strumpai Definition lassare andhare o betare a terra a unu, una cosa o un'animale a cropu, de botu, cun fortza, su si betare a terra; giogare a istrumpas, a s'istrumpa; atzapulare, iscúdere a ccn. logu; betare a fuliadura, fuliare / istrampare castagna = iscúdere a terra sa castanza àrrida, posta intro de unu sacu, fintzas a essire neta, ispizolada (castagna istrampada = castanza morisca cota a budhidu) Synonyms e antonyms addrabbulai, addrobbulare, betae, iscracare, istrampoinai, istrampulare, rúchere / aciapuai / imbolare Sentences iant certau e si fuant istrumpaus in terra ◊ sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra cun sonu búitu ◊ aferrat a su pede s'animale e l'istrumpat ◊ no fatas su redossu istrampandhe sos sacos dae dossu! ◊ ndi as istrumpau un'orroli ◊ burrincu afissiau candu movit carriau s'istrumpat ◊ samunendhe s'isterzu, no istrampes sos piatos ca si segant! 2. fiu istrumpendi cun Giuanni po ci passai s'ora 3. paret unu contu irmalissiatu, ma dontzi cosa s'istrempat apare chin s'àtera ◊ at istrempau a forte s'isportellitu de su barcone ◊ at picatu su lèpore galu viu e li at istrempatu sa conca a una preta 4. si no mi lassas passare ti aferro a s'anca e ti che istrampo a mare! ◊ a terra ti che istrampo, mih, si no l'agabbas! Etymon srd. Translations French jeter par terre, abattre, s'abattre English to fall heavily, to pull down Spanish derribar Italian buttare a tèrra, abbàttere, stramazzare German niederschlagen, zu Boden werfen.

«« Search again