Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

búca , nf: buga 2, vuca Definition in sa carena de un'animale, s'imbucu o intrada de s'aparatu chi digirit s'alimentu, ue s'intrat e si màtzigat su papare e si faent giai totu is sonos de sa boghe; intrada de calecuna cosa, de calecunu logu (buca de istògomo, de forru, de sacu, de ampudha, de funtana, de foghe o de erriu, de nassa, de péntuma, de ponte, de istafa, de caragolu, de cannone, e àteru); logu istrintu, inter duas puntas de monte, duos muros, duas domos, o àteru / min. bucaredha, buchichedha, buchigedha; is partis de sa b.: is barras, sa limba, is ghinghias, trintaduas dentes, is lavras, su paladari (o chelu), s'àngula Synonyms e antonyms buchera, imbucu / istrintógliu Idioms csn: is corrus de sa b. = sas calches de sas laras, ue sas laras si abbojant apare, a un'ala e àtera; buca bacada = buca pitichedha, buchita; pònniri o fai b. bella = fàghere buca bona, chi li abbarrat gustu chi piaghet (nadu de cosa de manigare); calai is sàlias de b. = coment'e leare su sabore de una cosa bona chi si abbàidat o chi si disizat; leare b., fagher b. a una cosa = abbituaisí a dha papai, a dha bufai; abarrai a b. sidhia = istare mudos, no nàrrere faedhu; portai, leare, giúghere in b. a ccn. = faedhare (male) de unu, zudigare; faisí sa b. a ludu = faedhare debbadas; èssiri buca modhi = (nadu de unu), lassàresi conchinare a donzi cosa, zusta o nono, bona o mala, (nadu de su cocoi: zúghere s'oru de sa corza, in s'ala abberta, tropu fine, chentza cumprida); fai bucas lègias = fàghere a ríere faghindhe inzestros cun sa buca, istròchere; pigai is fuedhus de b. a unu = nàrrere su chi s'àteru fit pessendhe de nàrrere; bucas mortas = zente chi no serbit a nudha; b. baralla = pessone chi faedhat afaiu; certai, fuedhai a b. manna = a boghes, cun afuta, a s'airada; b. de forru (nadu de unu)= chi faedhat a boghes, chi costumat a faedhare male; cagare a unu a b. = fàghereli birgonza manna, tropu; pònnere o betare a ccn. a b. a terra = arruinàrelu; fuedhai a b. ’e tzàpulu = faedhare coment'e a buca prena, de no cumprèndhere bene su chi si narat; iscuru che in b. = iscuriu meda, iscuriu mortu; buchemeli = annaemele, zanaemuru; maleuca (male de o a buca) = bucamala, zenia de maladia chi benit a buca a sos animales; bucamala (sa ’uca mala, sa bona ’uca)= su grodhe; b. de cani, de lioni = zenia de erba chi faghet su fiore chi assemizat a sa buca de unu cane, o de unu leone; buchedha = zenia de crobu betadu a s'animale a sa barra de fundhu, pro lu leare a fune; pagare sa buca = pagare sa contravintzione pro su dannu chi faghent sos animales manighèndhesi su laore Sentences at fatu unu pràngiu de cosas lichitosas chi faint sparuedhai sa buca ◊ sas crocas fint sapurias chi no si catzabant dae buca! ◊ fait càschidus aici longus chi is corrus de sa buca dhi arribbant a is origas ◊ apustis manigadu, unu bículu de casu cumponet sa buca ◊ a buga aperta miro su meràculu (G.Brocca) 2. est iscuru che in buca, che l'intrat s'iscuru in buca ◊ at abbertu sa buca che portale ◊ túpadi sa buca, lassa de nàrrere male! ◊ gei portas buca: fuedhus maus, frastimus, certus!… 3. Pontetzu est a tres bucas ◊ so tota die in buca de furru faghindhe sa cota ◊ in sa buca de Mammuscone che at rutu polcos ◊ fit sétiu in buca de zanna 4. cussos si no zughent in buca a calicunu no podent istare! ◊ si no lis daes nudha ti faghes leare in buca ◊ lodhe, a tie ti che cagant a buca e mancu ti ndhe sapis! ◊ a su fillu dh'acanaxat a buca manna po istudiai ◊ eandhe sàmbene a mi giúghere in buca donzunu!… 5. in cussa buca frimmat fintzas sas màchinas, su bentu, ca colat incanaladu ◊ in cussa buca, ca est logu artu, bi tocat bentu forte 6. apenas unu póveru istat reu che l'imbolades torra a buca a terra! ◊ s'ispesa chi ant fatu at postu a buca a terra su Comune (A.Spano) Surnames and Proverbs smb: Bucca / prb: a buca tancada no b'intrat musca Scientific Terminology crn Etymon ltn. bucca Translations French bouche, passage, col English mouth Spanish boca Italian bócca, varco, vàlico German Mund, Durchgang.

buchèra , nf Definition sa buca, s'intrada de calecuna cosa, sa leada de s'abba in is coras, in is surcos Synonyms e antonyms buca, imbucu Sentences sa buchera de sa funtana ◊ de is maingas de su giponi, in sa buchera, ispuntant is polànias de sa brusa ◊ serra sa buchera ca s'àcua est acanta de scassai! Etymon srd. Translations French embouchure English opening Spanish boca, embocadura Italian imboccatura German Öffnung, Eintritt.

covecàdu , pps, agt Definition de covecare; postu a covecu, afacau / atzentu c. = zenia de sinnu / ˆ/ postu in pitzu de una vocale po nàrrere chi benit de duas vocales o síllabbas torradas a una ebbia: itl. accènto circonflèsso (in DitzLcs. postu solu in artu a unu númeru in sensu ordinale fémina) Translations French retourné, renversé English upset Spanish al revés, boca abajo Italian capovòlto German umgestürzt.

cradàmpulu , nm Definition genia de erba e de frore: buca de lioni, buca de cani, de su mortu niedhu, erba ’e trota Scientific Terminology rba, antirrhinum majus Translations French gueule de lion English snapdragon Spanish boca de dragón Italian bócca di leóne German Löwenmaul.

imbucadúra , nf Definition su imbucare, tretu inue s’imbucat o cumènciat calecuna cosa (es. erriu, camminu, orruga); fintzes su lobu de fune chi si ponet a su murru de un’animale po dhu mantènnere o pigare aifatu e una genia de camu de su murrale Synonyms e antonyms imbucu, intrada / cabessoni, imbucadorzu Sentences in s'imbucadura de una carrela, acò un fémina! (M.Bua) Translations French embouchure English mouth, entrance Spanish boca, embocadura Italian imboccatura German Eintritt, Einfahrt.

irgúnzu , nm: bilguzu*, irguzu, isguzu, orguzu, urguxu Definition su tretu in buca inue si ingurtit, tra sa limba e sa canna de su gúturu; sa parte prus istrinta de s'imbudu, su tretu de su tzugu de un'ampudha Synonyms e antonyms aghentolu, gaigastolu, gorga, gorguzu, gurutu, ingollidosu, ingrastolu, ingullidorzu, ugrullu, valgastolu / alguena, garguena Scientific Terminology crn Translations French gueule English jaws Spanish fauces, boca Italian fàuci German Rachen.

mamúdu , agt, nm: mamutu, mumutu Definition nau de s'iscuru meda, candho no si biet nudha; iscuru meda, iscurigore Synonyms e antonyms mamucu, mútiu Sentences in s'iscuru mumutu un'ómine s'at pérdiu custa note…◊ custu nche intrat in s'iscuru mamutu de s'irménticu 2. semmus a mumutu a no si biet mancu a irrocare! Etymon srd. Translations French nuit noire, noir comme dans un four, noir comme dans la gueule d'un loup English pitch dark Spanish obscuro como boca de lobo Italian bùio pésto German stockdunkel.

mortuniédhu 1 , nm Definition nada cun custu númene ca su frutu assimbígiat a una conca de mortu, est erba de sa matessi genia de sa buca de cane o de leone Scientific Terminology rba, Misopates orontium Translations French tête de mort English anthirrinum Spanish boca de dragón Italian gallinàccio, gallinèlla German eine Gartenlöwenmaulsorte.

ruspièdha , nf Definition saliedha chi essit in buca candho si pentzat a calecuna cosa de papare licàngia, chi praghet Etymon srd. Translations French eau à la bouche English mouth water Spanish boca agua (hacérsele la) Italian acquolina German Wasser das im Mund läuft (Appetit).

tambòra , nf Synonyms e antonyms tumbinu Etymon spn. tambora Translations French bouche d'égout English man-hole Spanish boca de alcantarilla Italian tombino German Strassenschacht.