marrósu , agt Definition
chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu
Sentences
beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu!
Surnames and Proverbs
smb:
Marrosu
Etymon
srd.
Translations
French
qui a une belle denture
English
the one who has good teeth
Spanish
que tiene una buena dentadura
Italian
che ha dentatura buòna
German
ein gesundes schönes Gebiß besitzend.
odhè!, odhéu! , iscl, nm Definition
foedhu chi narant ispantaos, dispràghios, timendho po dannu acontéssiu o chi podet acontèssere: it'arrori!, ite dannu! (dhu narant coment'e nm. puru), o fintzes po cosa bona, chi si credet bella meda, chi s'istimat, o po cosa lègia, mala, chi no si bolet o no si aprovat / essere a odheos = narri odheu! fatuvatu, coment'e timendi meda (o fintzas unu pagu po arreghèscia, tanti po nàrriri ca ccn. cosa no fait a dha fai)
Synonyms e antonyms
ateu!,
mintzisti!
/
arguai,
dannu
Sentences
odheu ite disastru in domo mia, chi una pedra in se piús no b'at! ◊ odheu, sos canes istanote in gianna mia! ◊ odheu, pudhighina, si ti fidas s'astore est a rodeu! ◊ "Odhè! odhè! ite raju ti est picandhe?!", zúbilat tziu Antoni ◊ e ite li apo a dare, odhè, si so sica che linna?! ◊ odheu si est abberu su chi est nendhe sa zente, chi nachi l'at mortu su fizu?! ◊ - Si no càglias ti sego sa conca! - Odheu, proite no ti provas?!
2.
dae tentu, innanti chi ti sutzedat calchi odheu! ◊ e càlladi a sa muda: a ndhe tenes de odheos, mancus chi siant mortes de ómine pro àere intesu duos tzocos! ◊ làssami sos odheos, pònedi e faghe sa faina, za no ses cancaradu!
3.
odheu a bonu chi est custu mele!…◊ odheu cantu est zeniosu cussu zòvanu!…◊ odheu, cudhu macu, bessimich'eretu, no so in chirca tua! ◊ odheu cust'imbriagone: candho est chi ndhe la finis?! ◊ odhè! odhè! proite no ti callas, menzus?! ◊ - Fulanu est cojendhe cun Fulana… - Odheu!… bellu inzertu, mih, unu prus macu de s'àteru! ◊ odheu, no niedas nudha ca est fintzas birgonza!
Etymon
srd.
Translations
French
mon Dieu!
English
good Lord!
Spanish
¡Dios mío!
Italian
o Dio!
German
ach Gott!
retentíva , nf: arretentiva,
ritentiva Definition
capacidade de arregodare is cosas e fatos
Synonyms e antonyms
ammentu,
memória
/
ttrs. ritintiba
Sentences
sos poetas sunt de retentiva bona: si ammentant unu muntone de cosas, si ammentant! ◊ sa retentiva mia no est cussa de candho fia pitzinnu ◊ Murenu teniat una retentiva portentosa
Translations
French
bonne mémoire
English
good memory
Spanish
retentiva
Italian
buòna memòria
German
gutes Gedächtnis.
sédiu , nm: assétiu*,
sétiu 1 Definition
nau de sa cosa, manera de istare, betu de èssere posta (coment'e a cicidura), de cicire bene (o fintzes bene arrexonada, giusta): nau de bestimentu, de orrobba o cosas deasi, portare calecuna pinniga; nau de su cumportamentu de ccn., manera de fàere crabbada, giusta, o fintzes chi no giaet cunfiantza, chi si credet meda
Synonyms e antonyms
betu,
ségiu
/
galania,
garbu,
tratu
Idioms
csn:
tènniri, leare o pònnere sétiu = zúghere betu, èssere fatu de una manera chi setzit bene, chi istat bene postu, chi andhat bene, chi torrat paris, chi tenet fundhóriu; torrai a sétiu is cosas = pònnere a postu; pòniri su logu a sétiu = remonire su logu; no ndi fai una in sétiu = no ndhe faet una bene, faet totu chentza critériu, chentza arrexonare
Sentences
ti moes chirchendhe sédiu nou ◊ custa perda no portat sétiu ◊ su chi ses nendi tui no tenit sétiu ◊ su brúciu de su gorfu portat su sétiu ◊ sa piciochedha no est papendi in sétiu, totu porcherias
2.
no tenis sétiu, tui ses tonta e ti lassas imbovai!
Translations
French
rangement,
mise en ordre,
position
English
good order,
posture
Spanish
orden,
postura
Italian
assètto,
positura
German
Ordnung,
Haltung.
urósu , agt: aurosu* Definition
chi tenet bonas uras, chi portat fortuna
Synonyms e antonyms
afoltunadu,
assortadu,
auradu
Sentences
rusignolos e canàrios intonant s'urosu cantu
Translations
French
qui a de la chance,
qui porte bonheur
English
good wish,
lucky
Spanish
que tienetrae buena suerte
Italian
augurale,
fortunóso
German
Glückwunsch.