Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

annaelócu, annaelógu , nf Definition genia de erba Synonyms e antonyms atandha, babaoi, pabàiri, papàile, papaiu, papaosu, paparre, pitzirilloi, pupusa 1, tzantza Scientific Terminology rba Etymon srd. Translations French coquelicot English corn poppy Spanish amapola Italian rosolàccio German Klatschmohn.

atàndha , nf: atanna, atzandha, tandha* Definition genia de erba chi faet meda in mesu de is laores, faet unu frore prus che àteru orrúbiu (ma fintzes in colore de orrosa): cumprit su sèmene (a granighedhos niedhos minudos) in d-una genia de calighedhu tupau (dormidera)/ a. bera = pabauli de potecàriu, bonu po mexina (Papaver somniferum var. hortense) Synonyms e antonyms annaelocu, babaoi, pabàiri, papàile, papaiu, papaosu, paparre, pitzirilloi, pupusa 1 Sentences atandha, gesminu e àteros fiores ◊ badhes frorias de atandhas de focu ◊ est ruju che atandha Scientific Terminology rba, Papaver rhoeas Translations French coquelicot English corn poppy Spanish amapola Italian rosolàccio German Klatschmohn.

càllu 1 , nm: càgliu 1, gadhu Definition corgiolu de lardu, de porcu o de sirbone; carre intostada, in manos o in peis, fata a corgiolu mortu a fortza de dha suíghere trebballandho, camminandho, tocandhodha cun cosa tostada / erba de callus (Aeonium arboreum)= chi faghet bene pro sos gallos Synonyms e antonyms badhu 2, càgiu 1, sidhu / corgiolu / cdh. cadhu Sentences a chini portat callus in is peis no si pòngiat mòri mòri! ◊ lah ca a fai custu trabballu ti fait is callus! ◊ portu unu càgliu in su pei Etymon ltn., itl. callum Translations French cal, cor, croûte, incrustation English corn Spanish callo Italian callo, cròsta, grómma German Hornhaut, Kruste.

cocoinínni , nm Definition bellei de cuadhu (sa sitzia, o pupúntzula froria, groga, si ponet a fàere collanas a is boes e a is cuadhos, in festas de beranu) e fintzes cagarantzu masedu, prus piticu de su pudésciu e bonu a papare (su coromedhu de su cambu, ispuligau) Synonyms e antonyms concuda, pabarantzolu Scientific Terminology rba, Glebionis segetum Translations French chrysanthème des blés English crysanthemum, corn daisy Spanish corona de rey, mohino, santimonia Italian ingrassabùe German Chrysantheme, Saat-Wucherblume.

labòre , nm: laore, laori, lavore, leori 1, liòri, loi, lori Definition totu is erbas chi si sèmenant po su granu bellu chi faent, de grandhe valore alimentare e de resa manna: si dhis podet nàrrere de candho funt a erba a candho funt lómpios, cumprios de arregòllere o fintzes incungiaos in magasinu; is terras semenadas a laore; trebballu, pelea / genias de laore: loris cumunus (totu is laores, foras su trigu), loris a semenadura o a messadura (trigu, órgiu, avena, linu), loris a ghetadura o a tiradura (fae, chíghere, prisuche, lentígia, pisedhu), loris de brovenda (o de musúngiu, po su bestiàmene), loris de biranda o coxibis (a còere po sa gente: fae, prisuche, chíghere) Idioms csn: betare, iserbare, tzapitare, contivizare, messare, triulare, incunzare su laore; su lori podit èssiri cabudraxu, coàinu, fertu o aflachilau, a erba, cumpriu, istrumpau; fughire a labor'e pedes = fuire chentza s'ídere mancu sos pes, a tota fua, a palafua; sos laboredhos = su nènniri Sentences su laore s'est fintzas rutu de cantu est imbénnidu ◊ custu labore est bellu paret pintau ◊ aviat piutu meda e in su lavore sa zente afungavat a ghinúcios ◊ in s'istiu su lavore fit a messare ◊ su campidanu est terra de leori ◊ sunt pesaus a su solàriu a cumpudai in mesu de su liori ◊ unu granu de leori apu cun fidi a seminai 2. chie at carchi sodhu si est fughindhe a labor'e pedes Surnames and Proverbs smb: Loi, Lori / prb: àcua e soli annada de lori Etymon ltn. labore(m) Translations French grains English corn Spanish semillas de cereales Italian granàglie, mèsse German Getreide.

olzàle , nm: orgiabi, orgiali, orxabi, orxali, orzale Definition orgiali de denti o cincirri a dentes, una genia de pigione; orgiali de is cannas, de is mostassus, orgiau cannaca, àtera genia de pigione chi si assimbígiat Synonyms e antonyms cincirri, tzichirriadori / moretina, morinata, trinedha Sentences in sa tébida noti de beranu est billendi s'orgiali cantadori Scientific Terminology pzn, emberiza calandra Etymon srd. Translations French proyer, bruant English corn bunting Spanish triguero Italian strillòzzo, zìgolo comune German Grauammer.

pabaói, pabaóli , nm: pabaui, pabàule, pabaule, pabauli, pabauri, papaule, papàule, papaulu, prabaule Definition arrosa pisciagani, de porcu, rosa putzinosa, duas genias de erba chi, po su prus, bogant unu frore orrúbiu e faent meda in mesu de is laores, faent su sèmene in d-una genia de calighedhu tupau (dormidera)/ àteras calidades: papaule ladu o a foza lada = Papaver integrifolium; pabauli de potecàriu = atandha bera, bona po meighina (Papaver somniferum var. hortense); pabauli corrudu = Glaucium corniculatum; pabauli grogu = Glaucium flavum Synonyms e antonyms atandha, babaoi, bibiriboi, pabàiri, papàile, papaiu, papaosu, paparre, papaurru, pitzirilloi, pupusa 1, tzantza, zizia 1 Sentences in su trigu bi est su pabauri paret prantau! ◊ arregollie su pabauri ca che dhu leo a sos procos Scientific Terminology rba, Papaver rhoeas, P. hybridum Translations French coquelicot English corn poppy Spanish amapola, amapola mestiza Italian papàvero selvàtico German Klatschmohn.

pabarantzólu , nm: papanzolu Definition bellei de cadhu (sa sitzia, o pupúntzula froria, groga, posta fintzes a fàere collanas a is boes e a is cuadhos, in festas de beranu) o cagarantzu masedu, prus piticu de su caragantzu, ma bonu fintzes a papare (su coromedhu de sa chima, ispigiolau) Synonyms e antonyms cacarànciu, cocoininni, concuda, criallei Scientific Terminology rba, Glebionis segetum Translations French chrysanthème des blés English chrysanthemum, corn daisy Spanish corona de rey Italian ingrassabùe German gelbe Margerite, Saat-Wucherblume.

tèrga , nf: aterga, tzerga (sa t. = satèrga) Definition capa de trigumoriscu, genia de fògia (upm) larga meda, longa e craca chi imbodhigat a tantos pígios s'ispiga de su moriscu; bestimentu chi is meres giaiant a is tzeracos in dies de festa o a sa fine de s'annu; genia de pane a corona, a chimbe o sete 'melas', chi si faet a Pasca po dhu donare Synonyms e antonyms impanna, palliatza / buata 1, fòdera, raga Sentences a su moriscu si che li catzat sa terga pro lu irranare ◊ colliant sa terga assoliada a ndhe prenare sos sacones a su letu ◊ sa terga frisca si la mànigat su bestiàmine Scientific Terminology rbr Etymon ltn. terga Translations French bractée English corn bract Spanish bráctea Italian bràttea del granturco German Deckblatt des Welschkorns.

trigaíndiri , nm: trighigna, trighíndele, trighíndia, trighíndille, trighínnia, trigosíndias, triguíndia, triughíndia Definition trigu de Índia (benit de is Américas), genia de laore chi faet a canna grussa, prena, arta prus de metro, a fògias mannas longas e ladas e bogat coment'e ispigas a cannone imbodhigadas a cracu in sa terga a tantos pígios: s'ispiga (cozorotu, cucuta o pannucra), chi bogat (una o de prus) in is nodos de sa canna, est fata de un'ossu o cau (trútiri o tutuàciu a bisura de trunchigiolu curtzu, grussu ma prus fine in punta), su granu (totu a fileras a inghíriu de s'ossu, in colore grogo, de forma a bisura de dente), sa terga o capa (genia de fògias chi imbodhigant a istrintu a tantos pígios s'ispiga), sa seda (genia de filos longos finedhedhos chi bogat in punta a matzu comente at fatu su granu); est su laore chi móliu faent a pulenta, ma candho portat su granu ancora modhe modhe si faet s'ispiga fintzes a orrostu Synonyms e antonyms cicilianu, moriscu, tridicumoriscu, trighéndia, trigulianu, trigumoria Sentences portat is pius caori de trigaíndiri ◊ dhu rósigas su turàtzulu de trighínnia arrustidu!…◊ dhue at una calidade de trighigna po fàghere sas rosas Scientific Terminology lrs, Zea mays Etymon srd. Translations French maïs English indian corn Spanish maíz Italian granoturco German Indianischer Weizen.