Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afancedhàe, afancedhài , vrb: afantzedhare Definition prnl., nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o cun àteru ómine, tènnere su fancedhu, sa fancedha Synonyms e antonyms afantare, amicare, amicitziare, ammestadai Sentences chi ti bollis afancedhai… ge dhui est cussa stàtua! ◊ mi siat mi siat… si est istorrada de su pobidhu e afancedhada cun su datori! Etymon srd. Translations French vivre en concubinage English to find a mistress Spanish tener amante Italian avére o farsi l'amante German einen Liebhaber haben.

amicàre , vrb rfl: amigai, amigare Definition fàere s'amiga, o s'amigu, nau de persona cojuada chi bivet cun àtera (cojuada o nono) che pobidhu cun pobidha, o fintzes bagadia chi si ponet cun àtera cojuada Synonyms e antonyms afancedhae, afantare, amicitziare, ammestadai Sentences pro no mi èssere amicadu cun tecus no credas chi sia pentidu ◊ custa picioca si fiat amigada cun su Forasdenosu ◊ ci cun calecuna ses amigau ti depes cogiuare ◊ custu fit amigadu cun tantas féminas…◊ una fémina gatia e un'ómine si sont amicatos Etymon ctl., spn. amigar(se) Translations French vivre en concubinage English to find a mistress Spanish tener un amante Italian farsi l'amante, la concubina German einen Liebhaber haben.

ammengàre , vrb Definition fàere o èssere mengu, pòberu Etymon srd. Translations French vivre dans la gêne English to be to poverty Spanish empobrecer, vivir en la estrechez Italian stare in misèria, nelle strettézze German im Elend leben.

ammestadài , vrb: ammistadai, ammisterai Definition fai ammistadi o tenni un'ammistadi, nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o àter'ómine (ma si narat fintzes in su sensu de amighéntzia cun chiesiògiat) Synonyms e antonyms afancedhae, afantare, amicare, amicitziare Sentences Micheli abbetiosu, no mi bollu ammistadai…◊ su tali, mancai béciu e babbu de tantis fillus, si est ammistadau cun d-una piciochedha 2. is duas famíglias fiant ammistaradas e biviant totus impari Etymon srd. Translations French vivre en état de concubinage English to maintain an illicit affair (love) Spanish amistarse, amancebarse Italian intrattenére una relazióne amorósa illécita German ein außereheliches Verhältnis unterhalten.

balivigàre , vrb Definition campare male, de ispedientes Synonyms e antonyms campitzare, campugiai, campurigiai Sentences babbu e fizu fint duos ladros de professione, balivigaiant cun abbilidade ma che finesint in prejone Translations French vivre d'expédients English to live on one's wit Spanish vivir a duras penas Italian vìvere a stènto, di espediènti German darben.

bívere , vrb: bivi, bíviri, vívere Definition istare bios; giare, pagare su bivu, su papare de sa die, fintzes istare de domo Synonyms e antonyms bivire, campae, iltare | ctr. mòrrere Sentences vadiandhe su retratu tuo mi ammento de sas dies chi avio vórtiu torrare a bívere ◊ est a totu vida bivenno in turmentu 2. a su teracu lu bivet su mere: su maniale si bivet iss'etotu ◊ trabballamu in domus allenas po mi bivi 3. cussa est separada de su mairu ma bivit cun àter’ómini Etymon ltn. vivere Translations French vivre English to live Spanish vivir Italian vìvere, abitare German leben, wohnen.

cadeliàre , vrb: cadoliare Definition àere sa cosa a fortza de sacrifíciu; arrespramiare sa cosa (ma fintzes cuvrenare sa persona, pausare); istare a míndhigu, cun tropu pagu cosa, in su bisóngiu Synonyms e antonyms acolomizare, arresparmiai, avitare, istraviare 1 | ctr. perdimentare, sperditziai Idioms csn: pane cadeliadu = fatu a fortza de triballu; cadeliàresi de su fàmine = mòrriri de su fàmini po sa mandronia, po su pagu trabballai Sentences apo cadeliadu e marasadu chena profetu, che mísera zente 2. si ses iltraca, cadéliadi! ◊ cussa fémina si ndhe iltat totaganta cadeliada, chena essire mai Translations French gagner de quoi vivre à la sueur de son front English to gain with sacrifice Spanish gañar con sacrificio Italian guadagnare con sacrifìcio German mühsam verdienen.

campàda , nf Definition su campare; su tretu inter duos puntedhos de currente, duos pilotos o pilastros de unu travone, e àteru deasi Etymon srd. Translations French vivre, travée English span Spanish vivir, ojo Italian campata German Spannweite.

campàe , vrb: campai, campare Definition èssere o istare bios; giare a unu (o tènnere) su chi dhi serbit po si fàere sa vida; arresparmiare a unu calecuna cosa de malu; sighire a èssere bios fintzes in dificurtade manna / èssere a su mori chi campas = morindhe e chentza mòrrere, a su mori mori, minimendhe Synonyms e antonyms bívere, campire / badrare, colare, sarbare | ctr. mòrrere Sentences unu o campat o morit ◊ l'at asséndhidu maladia mala chi no bi campat ◊ comente faghent a campare chentza triballu? ◊ míseru a chie si che andhat: sos bibos za si campant! ◊ sos chi si sunt campados devent àere isvilupadu resisténscia a sos velenos ◊ a campare si campat de triballu 2. Leonora, istràvia, istúgia, campadí de erba e pani! ◊ mandronatzu, l'est campendhe sa muzere! ◊ ti ses mortu acudendi a su trabballu po campai is fillus ◊ noso teneus totus família de campae ◊ sa mama andhaiat a tribagliare pro si campare sa fiza ◊ sas terras chi teniant los at campados 3. de brullas de tontus Deus ti ndi campit! ◊ Deus si ndi campit de su priogu risuscitau! ◊ Deus ti ndhe campet de dannos goi! ◊ campaimí su cuadhu, ca mi est caru che is ogus! 4. cudhu chi pariat chi si che moriat si est campadu, s'àteru chi pariat sanu e forte si ch'est mortu ◊ gai malàidu cussu no campat! 5. sa vochedha sua fit a su mori chi campas Translations French vivre English to live Spanish vivir Italian campare, vìvere, scampare, sopravvìvere German leben.

gamedhàre , vrb: amedhare* Definition betare apare totu a unu duos tàgios de bestiàmene, avesare is angiones a abbarrare impare cun is àteros, is pegos noos a abbarrare in su tàgiu, a cònnoschere su pastore, ammasedare; nau de gente, fàere amedhu, avesare a istare impare cun is àteros Synonyms e antonyms abbamare, acedhae, achedhonare, aggamai, aggrustare, ammeschiare, ingamai | ctr. iscamedhare, stagiai Sentences sas balenas allatant che a sos animales chi gamedhamus Translations French socialiser, habituer un animal à vivre l'un avec l'autre English to socialize Spanish acostumbrar al ganado a vivir en el rebaño, socializar Italian abituarsi alla compagnìa, socializzare German vergesellschaften, sozialisieren.

mendigài , vrb: mindhigàre, mindigai, minnicare Definition pedire sa lemúsina, fàere su pedidore; torrare, o èssere, a míndhigu Synonyms e antonyms lemusinai, pedie, pedulianare, mischinzare / abasciai, amenguai, immenguare, miminare, torrae / arrunzinare | ctr. donai, giare / errichire Sentences a unu mindhigu no li mancat it'e mindhigare ◊ cussos no si abbarrant a mannos a minnicare pasturas e mànnicos dae palas de sos àteros 2. est mindigada sa sustàntzia chi lompit a is fròngias Translations French mendier, être en difficultés financières, vivre dans la gêne English to beg, to be in shortage Spanish mendigar, vivir en la estrechez Italian mendicare, èssere in ristrettézze German betteln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

trampistàre , vrb Definition arrennèscere in calecuna cosa, mescamente a campare, a fortza de ispedientes, a sant'arràngia, coment'e pigandho a trampa; a logos, fintzes andhare coment'e orruendho / trampistare su tempus, sa vida, sa die, sa sorte Synonyms e antonyms trampigiare, trampulinare, tramputzare / trabbucai 1 Sentences fintzas chi campo fato su chi poto, m'isto pasadu e fuo dogni cumbata tentendhe de trampistare a sa dereta (Z.Zazzu)◊ calchi malignu narat chi at furadu, chi at trampistadu ◊ trampistendhe in su pagu fis cuntentu e fatu a sa bonatza ◊ cussos trampistant negusciendhe runza Etymon srd. Translations French se débrouiller, vivre d'expédients English to get by Spanish apañárselas, ir pasando Italian barcamenarsi, tirare a campare German sich durchschlagen.