afancedhàe, afancedhài , vrb: afantzedhare Definition
prnl., nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o cun àteru ómine, tènnere su fancedhu, sa fancedha
Synonyms e antonyms
afantare,
amicare,
amicitziare,
ammestadai
Sentences
chi ti bollis afancedhai… ge dhui est cussa stàtua! ◊ mi siat mi siat… si est istorrada de su pobidhu e afancedhada cun su datori!
Etymon
srd.
Translations
French
vivre en concubinage
English
to find a mistress
Spanish
tener amante
Italian
avére o farsi l'amante
German
einen Liebhaber haben.
amicàre , vrb rfl: amigai,
amigare Definition
fàere s'amiga, o s'amigu, nau de persona cojuada chi bivet cun àtera (cojuada o nono) che pobidhu cun pobidha, o fintzes bagadia chi si ponet cun àtera cojuada
Synonyms e antonyms
afancedhae,
afantare,
amicitziare,
ammestadai
Sentences
pro no mi èssere amicadu cun tecus no credas chi sia pentidu ◊ custa picioca si fiat amigada cun su Forasdenosu ◊ ci cun calecuna ses amigau ti depes cogiuare ◊ custu fit amigadu cun tantas féminas…◊ una fémina gatia e un'ómine si sont amicatos
Etymon
ctl., spn.
amigar(se)
Translations
French
vivre en concubinage
English
to find a mistress
Spanish
tener un amante
Italian
farsi l'amante,
la concubina
German
einen Liebhaber haben.
ammengàre , vrb Definition
fàere o èssere mengu, pòberu
Etymon
srd.
Translations
French
vivre dans la gêne
English
to be to poverty
Spanish
empobrecer,
vivir en la estrechez
Italian
stare in misèria,
nelle strettézze
German
im Elend leben.
ammestadài , vrb: ammistadai,
ammisterai Definition
fai ammistadi o tenni un'ammistadi, nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o àter'ómine (ma si narat fintzes in su sensu de amighéntzia cun chiesiògiat)
Synonyms e antonyms
afancedhae,
afantare,
amicare,
amicitziare
Sentences
Micheli abbetiosu, no mi bollu ammistadai…◊ su tali, mancai béciu e babbu de tantis fillus, si est ammistadau cun d-una piciochedha
2.
is duas famíglias fiant ammistaradas e biviant totus impari
Etymon
srd.
Translations
French
vivre en état de concubinage
English
to maintain an illicit affair (love)
Spanish
amistarse,
amancebarse
Italian
intrattenére una relazióne amorósa illécita
German
ein außereheliches Verhältnis unterhalten.
balivigàre , vrb Definition
campare male, de ispedientes
Synonyms e antonyms
campitzare,
campugiai,
campurigiai
Sentences
babbu e fizu fint duos ladros de professione, balivigaiant cun abbilidade ma che finesint in prejone
Translations
French
vivre d'expédients
English
to live on one's wit
Spanish
vivir a duras penas
Italian
vìvere a stènto,
di espediènti
German
darben.
bívere , vrb: bivi,
bíviri,
vívere Definition
istare bios; giare, pagare su bivu, su papare de sa die, fintzes istare de domo
Synonyms e antonyms
bivire,
campae,
iltare
| ctr.
mòrrere
Sentences
vadiandhe su retratu tuo mi ammento de sas dies chi avio vórtiu torrare a bívere ◊ est a totu vida bivenno in turmentu
2.
a su teracu lu bivet su mere: su maniale si bivet iss'etotu ◊ trabballamu in domus allenas po mi bivi
3.
cussa est separada de su mairu ma bivit cun àter’ómini
Etymon
ltn.
vivere
Translations
French
vivre
English
to live
Spanish
vivir
Italian
vìvere,
abitare
German
leben,
wohnen.
cadeliàre , vrb: cadoliare Definition
àere sa cosa a fortza de sacrifíciu; arrespramiare sa cosa (ma fintzes cuvrenare sa persona, pausare); istare a míndhigu, cun tropu pagu cosa, in su bisóngiu
Synonyms e antonyms
acolomizare,
arresparmiai,
avitare,
istraviare 1
| ctr.
perdimentare,
sperditziai
Idioms
csn:
pane cadeliadu = fatu a fortza de triballu; cadeliàresi de su fàmine = mòrriri de su fàmini po sa mandronia, po su pagu trabballai
Sentences
apo cadeliadu e marasadu chena profetu, che mísera zente
2.
si ses iltraca, cadéliadi! ◊ cussa fémina si ndhe iltat totaganta cadeliada, chena essire mai
Translations
French
gagner de quoi vivre à la sueur de son front
English
to gain with sacrifice
Spanish
gañar con sacrificio
Italian
guadagnare con sacrifìcio
German
mühsam verdienen.
campàda , nf Definition
su campare; su tretu inter duos puntedhos de currente, duos pilotos o pilastros de unu travone, e àteru deasi
Etymon
srd.
Translations
French
vivre,
travée
English
span
Spanish
vivir,
ojo
Italian
campata
German
Spannweite.
campàe , vrb: campai,
campare Definition
èssere o istare bios; giare a unu (o tènnere) su chi dhi serbit po si fàere sa vida; arresparmiare a unu calecuna cosa de malu; sighire a èssere bios fintzes in dificurtade manna / èssere a su mori chi campas = morindhe e chentza mòrrere, a su mori mori, minimendhe
Synonyms e antonyms
bívere,
campire
/
badrare,
colare,
sarbare
| ctr.
mòrrere
Sentences
unu o campat o morit ◊ l'at asséndhidu maladia mala chi no bi campat ◊ comente faghent a campare chentza triballu? ◊ míseru a chie si che andhat: sos bibos za si campant! ◊ sos chi si sunt campados devent àere isvilupadu resisténscia a sos velenos ◊ a campare si campat de triballu
2.
Leonora, istràvia, istúgia, campadí de erba e pani! ◊ mandronatzu, l'est campendhe sa muzere! ◊ ti ses mortu acudendi a su trabballu po campai is fillus ◊ noso teneus totus família de campae ◊ sa mama andhaiat a tribagliare pro si campare sa fiza ◊ sas terras chi teniant los at campados
3.
de brullas de tontus Deus ti ndi campit! ◊ Deus si ndi campit de su priogu risuscitau! ◊ Deus ti ndhe campet de dannos goi! ◊ campaimí su cuadhu, ca mi est caru che is ogus!
4.
cudhu chi pariat chi si che moriat si est campadu, s'àteru chi pariat sanu e forte si ch'est mortu ◊ gai malàidu cussu no campat!
5.
sa vochedha sua fit a su mori chi campas
Translations
French
vivre
English
to live
Spanish
vivir
Italian
campare,
vìvere,
scampare,
sopravvìvere
German
leben.
gamedhàre , vrb: amedhare* Definition
betare apare totu a unu duos tàgios de bestiàmene, avesare is angiones a abbarrare impare cun is àteros, is pegos noos a abbarrare in su tàgiu, a cònnoschere su pastore, ammasedare; nau de gente, fàere amedhu, avesare a istare impare cun is àteros
Synonyms e antonyms
abbamare,
acedhae,
achedhonare,
aggamai,
aggrustare,
ammeschiare,
ingamai
| ctr.
iscamedhare,
stagiai
Sentences
sas balenas allatant che a sos animales chi gamedhamus
Translations
French
socialiser,
habituer un animal à vivre l'un avec l'autre
English
to socialize
Spanish
acostumbrar al ganado a vivir en el rebaño,
socializar
Italian
abituarsi alla compagnìa,
socializzare
German
vergesellschaften,
sozialisieren.
mendigài , vrb: mindhigàre,
mindigai,
minnicare Definition
pedire sa lemúsina, fàere su pedidore; torrare, o èssere, a míndhigu
Synonyms e antonyms
lemusinai,
pedie,
pedulianare,
mischinzare
/
abasciai,
amenguai,
immenguare,
miminare,
torrae
/
arrunzinare
| ctr.
donai,
giare
/
errichire
Sentences
a unu mindhigu no li mancat it'e mindhigare ◊ cussos no si abbarrant a mannos a minnicare pasturas e mànnicos dae palas de sos àteros
2.
est mindigada sa sustàntzia chi lompit a is fròngias
Translations
French
mendier,
être en difficultés financières,
vivre dans la gêne
English
to beg,
to be in shortage
Spanish
mendigar,
vivir en la estrechez
Italian
mendicare,
èssere in ristrettézze
German
betteln,
in beschränkten Verhältnissen leben,
abgebrannt sein.
trampistàre , vrb Definition
arrennèscere in calecuna cosa, mescamente a campare, a fortza de ispedientes, a sant'arràngia, coment'e pigandho a trampa; a logos, fintzes andhare coment'e orruendho / trampistare su tempus, sa vida, sa die, sa sorte
Synonyms e antonyms
trampigiare,
trampulinare,
tramputzare
/
trabbucai 1
Sentences
fintzas chi campo fato su chi poto, m'isto pasadu e fuo dogni cumbata tentendhe de trampistare a sa dereta (Z.Zazzu)◊ calchi malignu narat chi at furadu, chi at trampistadu ◊ trampistendhe in su pagu fis cuntentu e fatu a sa bonatza ◊ cussos trampistant negusciendhe runza
Etymon
srd.
Translations
French
se débrouiller,
vivre d'expédients
English
to get by
Spanish
apañárselas,
ir pasando
Italian
barcamenarsi,
tirare a campare
German
sich durchschlagen.