Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

impressídu , pps, agt: impressiu Definition de impressire; chi tenet presse, pigau de sa presse Synonyms e antonyms acodiu, allestridu, apressibbiu, impressadu, impressaridu, impressighinidu, pressarosu, pressosu | ctr. adasiau, immajonadu 2. no podes ispetare unu pagu, no: impressidu meda ses?! ◊ domandadhu aundi est andendi aici impressiu ◊ za fias impressia: ti che ses andhada sentza mi ndhe sapire! ◊ ia iscritu su nòmini tuu in s'arena de un'arriu: sa currenti impressia dh'at isborrau a lestru Translations French qui a de la hâte English hurried Spanish apresurado Italian affrettato, frettolóso German eilig.

impuntzonàre , vrb Definition istare coment'e a su punghe punghe, ispinghe ispinghe atzitzandho po fàere mòvere s'àteru a calecuna cosa (e no sèmpere de bonu) Synonyms e antonyms impunciai, impuntzonire, inciulai, infruncuai, inzibbire, ispuntzonare Sentences aviat una fortza che dimóniu e bastavat apenas de l'impuntzonare pro afocare unu cristianu Etymon srd. Translations French inciter, inciter à la révolte, pousser English to instigate, to stir up Spanish instigar Italian istigare, sobillare German anstiften, aufhetzen.

incannugài, incannugàre, incannugràre, incannujàre , vrb: incronucare Definition pònnere in sa cannuga; arrennèscere a fàere una cosa; rfl. fuire, pentzandhosi cosa de tímere Synonyms e antonyms incarrebai, intzodhai 2. fiat de diora sentza de fai tzípulas e timiat de no nd'incannugai una 3. candu apu biu ca mi castiàt cun idea mala, dèu, mischinu, mi dh'apu incannugada!…◊ candu at inténdiru aici si dh'at incannugara ca no dhi boremu fai su prexei Etymon srd. Translations French garnir la quenouille English to put in the distaff Spanish enrocar Italian inconocchiare German auf den Spinnrocken wickeln.

inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari, incragaristai, increghestare Definition coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza Synonyms e antonyms achibberare, achighiristai, altivai, inchibberare, inchighiridhare / abbetiae, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arrannegai, collobbiare, inchestare, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Sentences at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida Etymon srd. Translations French se fâcher à mort, remplir d'orgueil, lever la crête English to fret and fume, to make proud, to get cocky Spanish alzar el gallo Italian adirarsi forteménte, insuperbire, alzar la crésta German sich erzürnen, stolz werden, den Kamm schwellen lassen.

incurài , vrb rfl: incurare 1 Definition giacurare, su si pigare incuru de una cosa o chistione, su si dha pònnere a coro, faendhondhe contu, pentzandhodhoe cun contivígiu Synonyms e antonyms apensamentai, apinnicare, contifizare | ctr. trascurai Sentences iat impromítiu ca si nd'iat a èssi incurau cussu po is campanas ◊ eris parias pro me e oe no ti ndhe incuras! ◊ ghetadí in bratzus mius, no t'incuris de nudha! ◊ immoi no si nd'incuraus prus de totus custus daoris ◊ bene chi deo pacu mi ndhe incuro ◊ de custu dolore no mi ndhe incuro: l'agguanto, za no est forte! Etymon srd. Translations French se donner la peine English to mind Spanish cuidarse Italian curarsi, darsi pensièro German sich kümmern.

indhèdha , avb: innedha Definition logu atesu (pagu o meda) de chie est foedhandho e de chie est iscurtandho, impreau po su istare, abarrare, èssere / pristinnedha! = prestu a un'ala! (peràula pro chitzire su cane) Synonyms e antonyms abedha, adhadhai, adhae, annedha, atesu, cudhae, cudhàniche, cudhei, inella, inello, inidha, nedha | ctr. acanta, innoce Sentences nch'est in cudha bidha innedha ◊ su de èssere indhedha no podet secare s'impinnu de s'amore! 2. si manteniant indhedha dae sos malàvios e dae sas cosas issoro Etymon ltn. inde illac Translations French là, loin English over there Spanish allá, allí Italian là, colà, lontano German dort, weit.

ingúna , avb: inguni, ingunis Definition su logu acanta a chie est iscurtandho: si narat fintzes de tempus Synonyms e antonyms acue, cube, icui*, indhenela, inèlondhe, inincuni Sentences ingunis mi ndi abarru, càrigas a su cinisu!…◊ baidindi de inguni! ◊ de ingunas ndi bessis dotori 2. de inguni a pagu tempus Translations French là English there Spanish allí, ahí Italian lì German dort.

iníbe , avb: inie, inimbe, inive, inivi, inní, innia, innias, innie, inniri, innixi Definition in ibe, in cudhu logu: logu atesu de chie est foedhandho e de chie est ascurtandho, nau sèmpere de logu numenau innanti in su chistionu Synonyms e antonyms innei, inidha | ctr. innoce Idioms csn: me innias = inie; mirai per innòi e per inní = abbaidare a crabas, perilloi e perillai Sentences andhant a pretura e Barabbas liu navat finas inive ◊ fit zente dogada sa chi trabicabat inibe ◊ a su nai ca fuaus inní, cun s'iscruxoxu asuta cosa nosta! ◊ dóminat innòi e inniri ◊ inoghe o inie no est totu su matessi ◊ si benis a inie bodho fiores e incorono a tie! ◊ cheret pesadu chito pro che èssere inie a bonora ◊ gei iscéxias me innia!… Etymon ltn. inibi Translations French là, là-bas English where are you Spanish allá, allí Italian là, costà German dort.

insaboriài , vrb Definition giare o pònnere sabore a sa cosa Synonyms e antonyms assainetare, issaborire | ctr. isaboriare Translations French donner de la saveur English to flavour Spanish sazonar Italian insaporire German schmackhaft machen.

insoadúra , nf: insuadura Definition su tènnere gana, disígiu de unu mascu (o de fémina), su èssere in calore, in more, totu leau a s'airada cun calecuna idea Synonyms e antonyms assuadura, insuamentu, sciovadura / lusca, sua 1 Etymon srd. Translations French désir effréné (de la chair) English whim, sexual excitement Spanish celo Italian ùzzolo, fòia German Gelüst, Geilheit.

intelài , vrb: intelare Definition si narat de is ogos chi si faent coment'e annapaos, prus che àteru po debbilesa o mancamentu de fortzas Synonyms e antonyms afuscai, annapai, imbelare, impannare, inchelare, infuscai Etymon spn. Translations French brouiller, altérer la vue English to dim Spanish entelar Italian offuscare German verdunkeln.

intingiadúra , nf Definition su s'intingiare, su dannu de sa tíngia Etymon srd. Translations French action de prendre la teigne English tinea damage Spanish el coger la tiña Italian intignatura German Mottenfraß, Mottenloch.

intingiàe, intingiài, intingiàre, intingiàri , vrb: intinzare Definition carrigare de tíngia, genia de bobboi niedhu chi ponet a is matas e a is erbas in is puntas modhes o, segundhu, fintzes a is animales; in cobertantza, fintzes carrigare de àteru cunsiderau dannosu o pagu praghillosu Synonyms e antonyms impestai 2. su cani tuu fut carriau de púlixi e nd'at intingiau is mius puru (G.Mura)◊ is gerrunaderis funt intingiaus de dépidus, sentza mancu un'ispera!◊ depit èssi berus ca mi torru a intingiai cun d-un'ómini… abarru fiuda! Translations French prendre la teigne English to affect with ringworm Spanish coger la tiña Italian intignare German von Motten zefressen werden.

irfrebbàre , vrb Definition essire sa frebba, passare sa callentura Synonyms e antonyms isfrebbire Etymon srd. Translations French ne plus avoir de la fièvre English to bring s.o.'s temperature down Spanish bajar la fiebre Italian sfebbrare German fieberfrei werden.

irgàbbu , nm: isgabbu Definition genia de marchighedhu, fossitedhu, chi si faet a is bardúfolas cun calecuna punta; genia de fossitedhu chi in sa pedhe abbarrat de sa fruschedha de sa pigota, marcu, singiale de unu male, de dannu Synonyms e antonyms iscabbu / ciarolu, cocone 1, fítulu, majodha, pizolu 1 / cdh. smarroculata 3. oje est morta Zigliana: cantu ne dat irgabbu!… Translations French cicatrice de pustule de la variole English variolous pustule scar Spanish picadura de viruela Italian cicatrice da pùstola vaiolósa German Pockenausschlag.

irgherremiàre , vrb: irgherrimiare Definition èssere o fàere a gherrígios, pruschetotu a giogu Synonyms e antonyms gherrigiai, ingherriare, ischimerriare / matanai, peleai Sentences in cussa corte a pitzinnos bi amus risu e irgherremiau ◊ tenet séichi annos e li aggradit a irgherremiare ◊ sos pitzinnos curriant e irgherrimiabant pro bocare sas fortzas 2. est irgherrimiandhe fitianu chin sas annadas malas, chin una chedha de animales Etymon srd. Translations French faire la guerre, combattre English to war Spanish guerrear Italian guerreggiare German Krieg führen.

irgusolàdu , agt Definition chi at pérdiu sa gana, sa volontade de ccn. cosa Sentences irgusoladu fatu dai cudhos, est custrintu a pònnere mente a sos zibbírrios issoro ◊ fit istracu e irgusoladu dai sos "Chi nono" chi li daiat sa zente Translations French qui a la nausée English nauseated Spanish aburrido, cansado Italian nauseato German angeekelt.

irmeudhàe, irmeudhàre , vrb: irmidudhare, irmiodhai, smoedhari Definition bogare o pèrdere su meudhu, pèrdere sa fortza Etymon srd. Translations French enlever la moelle, épuiser English to weaken, to take the marrow out Spanish desmeollar, debilitar Italian smidollare German das Mark herausnehmen aus, entkräften.

irpilíre , vrb Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu in sa pedhe, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impriutzai Translations French donner la chair de poule English to give s.o. the creeps Spanish erizarse el pelo Italian far venire la pèlle d'òca German eine Gänsehaut bekommen.

irragàre , vrb Definition bogare sas ragas, is cratzones de orroda de su costumu de s'ómine; bogare sa castàngia de su scriscioni (o primu corgiolu) Synonyms e antonyms irraghilare, isbragare, isbragugliare / ischissonare, iscocotare, iscucudhare 2. sa castanza s'irragat in campu ◊ sa castanza s'irragat e ndh'essit desesi candho est bene lómpida Etymon srd. Translations French enlever la bogue English to husk Spanish sacar las castañas del erizo Italian diricciare German schälen.