Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

annapài , vrb: annapare Definition su pònnere o si pònnere ananti coment'e una napa o velu chi no lassat bíere bene cun bene; dhu narant fintzes de sa lughe forte chi ferit a ogos e po calecuna iscuta no lassat bíere o po calecuna cosa o idea chi no lassat bíere s’arrexone o sa beridade; in sa faina de is sonagiàrgios, pònnere po arrefortzu is napos a sa sonàgia in su tretu inue si assardant is oros chi si benint apare Synonyms e antonyms abbelare, abbujare, afuscai, imbelare, impannare, inchelare, infuscai, intelai / alluinai Sentences su fumu de centu fogajas annapàt su soli e a denoti sa luna ◊ s'àlidu annapat s'isprigu fridu ◊ su soli est annapau ◊ custu pruinedhu annapat e annébidat totu 2. su sole mi annapat ◊ s'ódiu ti annapat su chervedhu ◊ s'amori annapat dónnia cosa Etymon srd. Translations French embuer, brouiller English to mist up Spanish empañar, ofuscar Italian appannare German anhauchen.

annebidàe, annebidài , vrb: annepidare, nebidai Definition guastare sa cosa a népide; pònnere o calare népide o cosa coment'e népide chi impedit de bíere, de cumprèndhere Synonyms e antonyms anneulare, boerare 2. dhi at annebidau is ogus, is pentzamentus ◊ custu pruinedhu annapat e annébidat totu ◊ de mentes annepidadas in su cilleri ndhe dhue at medas ◊ sa bia si annebidàt de pruini Etymon srd. Translations French embrumer, brouiller, assombrir English to fog, to dim, to darken Spanish nublar, aneblar, ofuscar Italian annebbiare, offuscare German umnebeln, verdunkeln.

avalotài , vrb: avolotai, avolotare Definition pònnere tréulu, burdellu, fàere movimentu de betare apare, morigare sa cosa, fintzes pònnere s'unu contras a s'àteru Synonyms e antonyms abbolotai, abborotai, buliare 1, sciambullai, streulai | ctr. apachiare, apasaogare, assantai, assebiai, assentulae Sentences avolotaus che is macarronis de Pauli Etymon ctl. avalotar Translations French bouleverser, brouiller English to upset Spanish alborotar Italian scompigliare German in Unordnung bringen, durcheinander bringen.

batagugliàre , vrb Definition betare apare, ammesturare totu, pònnere a tréulu Synonyms e antonyms atrepillai, atrobodhare, imbogiare, trabojare, trebedhai, trobodhicai Translations French brouiller English to upset, to confuse Spanish confundir Italian confóndere, scompigliare German vermischen.

imbelàre , vrb: invelare Definition pònnere velu o impannu in ogos: nau in cobertantza, no atuire bene, coment’e pigare sa conca cun calecunu sentidu forte / i. a ccn. o calecuna cosa che peta púdida = arròsciri che petza pudéscia Synonyms e antonyms abbelare, afuscai, annapai, impannare, inchelare, infuscai, intelai / abbaradhare, abbelare, inamorai, indeosare Sentences sas làcrimas li ant imbeladu sos ocros ◊ zuchiat sos ocros imbelaos, chene luche ◊ sos aranzolos ballant in pipiristas imbelàndhemi sas pupias chin tadharanos ◊ l'at inveladu e non vidiat nudha 2. sa carre ch'intendhiat in petus, su sinu nudu in foras de sa camisa isbardelliada, l'at imbeladu (L.Pusceddu) Etymon srd. Translations French voiler, brouiller, offusquer English to veil, to dim Spanish velar, ofuscar Italian velare, offuscare German verschleiern.

impannàe, impannài, impannàre , vrb Definition pònnere impannu, coment'e leare sa vista cun calecuna cosa chi no lassat bíere bene (es. fumu), pònnere in ogos una genia de velu; leare o annapare sa vista cun sa lughe a tropu; a logos, fascare (mescamente nau po pipios piticos) e fintzes carragiare, ammontare, pònnere s'aforru Synonyms e antonyms afuscai, annapai, imbelare, inchelare, infuscai, intelai / alluinai, illughinare / fascai / carragiai / forrare Sentences una nue trista impannadu mi at sa vista (Grolle)◊ sos ojos mios si sunt impannados, sas manos si sunt fatas tremuleas ◊ de néula lu bides impannadu ◊ cussos ammentos li vatuant tristura a su coro impannànneli sos ocros 2. su sole m'impannat ◊ si ant postu sas manos in cara pro no los impannare su sole 3. s’àcua aviendi de sa diga nd’impannat totu su sartu bonu de sa forada de monti ◊ su sartu fut impannau de bestiàmini ◊ su celu fut impannendusì e si fut serrau in totu de s'annúelu Etymon spn. Translations French brouiller la vue English to mist (up) Spanish empañar Italian appannare German verschleiern.

inchelàre , vrb Definition coment'e pònnere in is ogos una napa (chelu de arangiolu) chi no lassat bíere crara sa cosa / i. sa vista = menguai, abbasciai sa vista Synonyms e antonyms afuscai, annapai, chelare, imbelare, impannare, infuscai, intelai Sentences avivat sas pupias incheladas ◊ su Sole no si est incheladu in ojos tuos ◊ inchelant notes de pascionu e albeschint dies de trementu ◊ gighet sos ojos inchelados ◊ sas làmbrigas li inchelant sos ogros Etymon srd. Translations French voiler, brouiller, offusquer English to veil, to dim Spanish ofuscar, velar Italian velare, offuscare German verhüllen.

intelài , vrb: intelare Definition si narat de is ogos chi si faent coment'e annapaos, prus che àteru po debbilesa o mancamentu de fortzas Synonyms e antonyms afuscai, annapai, imbelare, impannare, inchelare, infuscai Etymon spn. Translations French brouiller, altérer la vue English to dim Spanish entelar Italian offuscare German verdunkeln.

intrebedhài , vrb: introbedhai Definition nau de cosa, de chistione, èssere o essire totu troboia, betada apare, difícile, mala a iscapiare o a cumprèndhere / i. sa língua = cufúndheresi faedhendhe, agatare difítzile a faedhare Synonyms e antonyms atrepillai, atrobodhare, atrobutzare, imbogiare, imbrabugliare, trabojare, trebedhai, trobodhicai Sentences sa chistioni est cumentzendi a s'introbedhai ◊ cussu s'intrebedhat fuedhendu ◊ fostei si nci est ammisturau e at introbedhau sa cosa ◊ mancu mali, a vostè no dh'introbedhat sa língua! ◊ cun custus dícius… issu est circandho de introbedhai totu is chistiones! 2. seu intrau in s'àcua e in cambas s'est intrebedhau unu cantu de erba de mari Etymon srd. Translations French brouiller English to tangle up Spanish enredar Italian ingarbugliare German verwirren.

stragamullài , vrb: istragamuzare, stragamuxai Definition betare o pònnere apare, ammesturare chentza régula coment’efetu de movimentu, de agiàgaru; bogare o fàere fuire a unu o un’animale de mala manera, brigare, pesare (o fintzes ischidare) de botu po assíchidu Synonyms e antonyms agiolotare, atrepillai, isordulare, studugai, trumbugliai / certai, salargiare, zagarare 2. mi timu chi su sciarrocu siat mannu ca at lassau imbròglius e pagamentas: est un'eredadi bèni stragamullada! ◊ is bòis funt totu stragamullaus: no dh'as inténdiu cussu sonu? 3. po ndi dha istolli de Antoni, sa piciochedha, dh'apu bèni stragamullara! ◊ dh'apu stragamullau ca mi at segau unu pratu Etymon srd. Translations French brouiller, mettre en désordre English to upset Spanish desordenar Italian scompigliare German durcheinanderbringen.