Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

càra , nf: care Definition sa parte de sa carena chi méngius distinghet sa bisura de unu cristianu, sa parte de ananti de sa conca, ue dhue funt is ogos, su nasu, sa buca (a/c. si narat sèmpere cun arrespetu: foedhandho male s'impreat fatza, face); parte, bandha a ue si abbàidat o si andhat; su chi si paret castiandho in cara, sa bisura / min. carutza, caredha Synonyms e antonyms face / bandha / bisura, làbbia Idioms csn: pessone de duas caras = fartzu; fàghere su bellu in c. = manera de fàghere a traitoria, fartza; a c. posta, a c. arta = chentza birgonza, chentza istare a su duiddui; c. de mascatzu = feu che cane; faedhare, fàghere in c. = nàrrere, fàghere una cosa in dainanti de sa pessone interessada, a caras presentes; pònneresi sa c. chi… = nàrriri a faci manna ca…; in c. de zente = (fuedhai, fai cosa) ananti de ccn., a s'ocredha, prus che àteru ananti de chini no est de sa famíglia; èssere, istare a c. apare = unu ananti de s'àteru, faci apari, a cara a cara, abarrai cara cara; bocare c., pònneresi sa c. = pònneresi su botu, bogai faci, fuedhai sentza de tènniri brigúngia, fai bella figura; c. acotilada = regota a sole, inniedhigada; èssere in c. bona, mala = zúghere cara de pessone sana, malàida; dare c. a unu, a una cosa, a unu logu = fai cara, castiai, donai atentzioni, dare tentu; betare una cosa in c. a unu = rumbicare, refatzare una cosa a unu; parare c. a unu = fàghere bonu a cara, mustrare de lu chèrrere, fai faci bona; fàghere c. mala a unu = mustràresi arrennegadu; fàghere sa c. ruja = sentire birgonza, faisí arrúbiu in faci pro sa bregúngia; fàgheresi in c. trista = intristaisí; torrare in c. = (nadu de unu a c. séria, pessamentosu, iscrétidu) torrare allegru, in cara allegra; zúghere sa c. in terra = abarrai, èssiri a faci bàscia pro sa bregúngia; segare sa cara a unu = iscontrariai, certai, isbruncai; dare coro e c. = èssiri acomenti mi bis, sintzillu; andhare, essire c. a… = andai faci a…; fàghere c. a…, faghindhe cara a… = (nau de logu) èssiri postu coment'e castiendi faci a…, a is partis de…; c. de tísigu = chi est a ogros lúghidos, cun sa cara che sa tela, nasu e laras biaitos; c. de pitzinnu = bisura de pipiu; zúghere sa c. de sa frebba = de unu chi portat callentura; cara de monza = una calidadi de fasolu Sentences zughet sa cara bella, bianca e ruja, neada, longa, tundha, regota a sole ◊ comente mi at bidu si che at ziradu sa cara ◊ si bi lu naras puru, no li faghet sa cara ruja: de birgonza no ndhe sentit! ◊ ita cara apu a bogai! ◊ bidenne totu cudhas caredhas pirmatas no si est postu a rídere ◊ bella cara tenis, oi…: ita t'intendis, mali? ◊ ite est nandhe cussu cara de macu? 2. faghes su bellu in cara e mi trapassas insara su coro e pustis ti cuas ◊ no iscurtes sos vantos de cussos chi ti faghent su bellu in cara! (G.Ruju)◊ lis faghiat su bellu in cara interis chi fit aisetendhe su mamentu de los bochire 3. a cussa brulla de carrasecare, tzertas féminas fachent fintas de si carragliare sos ocros, ma àteras a cara posta osservant chin dontzi ocru cantu a su puntzu! ◊ nàrali a cara arta chi ti niat sa veridade! ◊ candu apu a èssi ananti de su Signori, ita cara Dhi apu a bogai? 4. sa zente no si frimmat pro dare cara a sos dilgrasciados ◊ bi cheret dadu cara, a s'ortu, no bi intret bestiàmine ◊ a sa tia malàida li daet cara sa neta ◊ li so passadu acurtzu e no mi at dadu mancu cara! (G.Ruju)◊ cara no ti ndi fatzu po no donai a biri! 5. mi est betendhe in cara chi in bidha bi at delincuentes ◊ cantas féminas at chircadu no li ant paradu cara bona ◊ fàcheli cudha matessi bona cara chi as fatu a mimme! ◊ si andas a domu sua, no timas chi ti nci boghit cun sa cara mala! ◊ no li betant in cara malefatas, ma galanias e bantos ◊ bi at tzente chi si ponet sa cara chi su sardu no est una limba! 6. no nares fàulas in care de nannai! ◊ canno l'imbeniat, su tzilleraju li petiat su bufu in cara de tzente ◊ in cara de zente no fetas machines ca ti leant a befe! 7. apo sa cara in terra pro s'istraviada de fizu meu (G.Ruju)◊ candho babbu est imbreagu ndhe apo sa cara in terra ◊ ndhe zughiat sa cara in terra de sas birgonzas chi fit faghindhe sa muzere ◊ no l'apo pagadu su dépidu e candho lu bido ndhe apo sa cara in terra 8. no mi seghes sa cara, o traitora, si ti naro chi sa mia peniténtzia già t'interessat pro cumbeniéntzia! 9. su rizoledhu curret a cara a mare ◊ ch'est andhadu cara a bidha ◊ su cunzadu ch'est faghindhe cara a campu ◊ Perdu, pigannosidhu a una cara, at cumenciau a dhu brigare Surnames and Proverbs smb: Cara / prb: su faedhare in cara no perdet amistade ◊ s'ómine bonu faedhat in cara ◊ menzus cara ruja chi no coro niedhu Scientific Terminology crn Etymon ltn. cara Translations French figure, visage English face Spanish cara, rostro Italian fàccia, viso, vólto German Gesicht.

figúra , nf: fregura, frigura, friura Definition css. cosa chi si potzat bíere cunsiderada coment'e tratos prus importantes, mescamente coment’e disegnu de pòdere connòschere ite est o ite bolet arrapresentare; arresurtau de unu cumportamentu o fintzes su chi podet pàrrere una cosa in cara de àtere o cun àtere, nau mescamente in sensu bonu (sinono si depet precisare) Synonyms e antonyms cona, folma, immàgini Idioms csn: pònnere, no pònnere figura in carchi cosa = pònnere cabu, no pònnere cabu a carchi cosa, fàghere, no fàghere contu de carchi cosa; ómini de figura lègia = ómine feu; frigura giométrica = frigura de forma pertzisa de longària, largúria e/o de artúria de ndhe pòdere medire sa mannària cun fatzilidade; no dh'agguanto sa figura! = no dhu potzu biri!; oi in figura e cras in sepultura = a mòrrere za si faghet impresse! Sentences su triàngulu est una figura prana a tres àngulos e tres latos ◊ custa figura inditat sa essida da'inoghe 2. gei seus segurus in custa vida…: oi in figura e cras in sepultura! ◊ no mi paret piús cudhu colore: o tue as cambiadu de figura o non giuas e ti as postu procura! 3. fit piciocone trízile e, bene sestadu e bestidu a festa, sa freguredha sua la faghiat ◊ si ti ponias a triballare, cantu chi ses ammandronadu, faghias menzus frigura! ◊ cussa est cosa metzana e de frigura no ndhe faghet Etymon itl. Translations French silhouette, illustration, figure English figure Spanish figura, buenmal papel Italian figura German Form, Gestalt, Figur.

ifachilàre , vrb: ifachilliare Definition betare in cara, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment’e brigandhodhu e faendhodhu a bregúngia, lígere sa vida, bogare in bregúngia a ccn. Synonyms e antonyms abbirgonzire, afachilare, refaciai Sentences su maridu a boches artas candho ghirabat l'ifachilliabat totu su chi fachiat, ca nanchi fit male fatu ◊ criticabant e ifachilliabant sa miséria a chie la zuchiat pitzicada a costas Etymon srd. Translations French reprocher, jeter à la figure English to fling in s.o's face (stg) Spanish reprochar Italian rinfacciare German vorhalten.

múrru , nm Definition su tretu de sa conca in s'oru de sa buca, is lavras (naendho de gente si narat prus su pl.); parte de calecuna cosa chi essit meda a sa parte de ananti (fintzes tretu de unu logu a ispuntone)/ min. murrigedhu Synonyms e antonyms bruncu, fruncu, murrighile, mutzichile, nuncu, runcu 1 / làbara Idioms csn: su m. de su porcu, is murrus, sos murros de una pessone, su m. de una màchina, de unu càmiu; murrus isperraus de su frius = laras trapadas; frunziri is murrus = afíere sas laras coment'e atuturèndhelas; murrus de coradhu o de ceréxia = laras rujas; èssere a m. bocau, chin su m., cun su m. che súrbile = èssere primmadu, ammurrionadu, fai murrus grussus; lassare a unu a murros assutos = papaisí totu, pigaindi sa parti sua puru; colare in murros ccn. cosa a unu = darendheli, fagherebbila assazare; fai murrus trotus = fai buchiadas trotas; àere malu m. cun ccn. = èssiri a iscórriu, in disacórdiu; fàghere m. malu a unu = donaidhi a biri de no èssiri prexaus, de no ndi tènniri prexeri, de no dhu bòlliri, nàrriri cosa coment'e po certu; pistare sos murros a unu = pigai a bussinadas; serrare o segare sas naes a murru = a mutzu, pudare s'àrbure dae rughes, a isconcadura, lassendhe petzi su truncu Sentences si ti ségudo pipendhe ti frigo su fogu in murros! ◊ fróbbidi sos murros, murri brutu! ◊ sas berbeghes tzacant su murru a sa pica a bufare ◊ po pigai sa cumunioni at postu sa língua unu pagu avantzada asuba de is murrus 2. Malunedhu Curustu, sendhe chi est ricu e sanu, est semper chin su murru ◊ lassa su murru: alligra, innorobbona! ◊ faiat is murrus pariat unu margiani tentu a lassu! ◊ li ant fatu murru malu e no bi est torradu ◊ sa pisedha at bidu su malu murru in domo de sa sogra e si est posta abbandha ◊ tra issos bi at malu murru ◊ si est allogadu ca in famíllia bi aiat malu murru 3. de cussu muntone de milliardos mancu in murros nos ndhe colant a nois! Surnames and Proverbs smb: Murru Scientific Terminology crn Etymon ltn. murru Translations French museau, figure, gueule English mug Spanish morro Italian muso, grugno German Maul, Schnauze.

refaciài, refaciàre , vrb: arrefaciare, refatzare, rifatzare, rinfaciai, rinfaciare Definition nàrrere in cara a unu su male chi at fatu, betare in face una cosa a unu coment'e brigandhodhu, giaendhodhi curpas Synonyms e antonyms acarai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare, sfacidhai, sfacidhiri Sentences zughiat un'incristada coment'e unu chi teniat cosa meda de li rifatzare ◊ semus fradile e sorrastra: pro chi sies póveru, si cojuamus, a su nessi no amus de nos rifaciare sas ratzas Translations French reprocher, jeter à la figure (fam.) English to throwin s.o.'s face (sthg.) Spanish reprochar, echar en cara Italian rinfacciare German vorhalten.

rumbicàre , vrb Definition arrespòndhere, in su chistionu, a su chi narat unu, ma mescamente refatzare calecuna cosa, arregodare a unu coment'e a briga, a impróveru (ca no ndhe at fatu contu), su bene chi dhi ant fatu Synonyms e antonyms afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare Sentences s'àteru in lestresa rumbichesit a totu su chi s'ómine li nesit Etymon itl. rimbeccare Translations French jeter à la figure (fam.) English to fling in s.o. face Spanish reprochar, echar en cara Italian rinfacciare German vorhalten.