Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cerína , nf: cherina, chirina, chirrina, gerina Definition logu po pònnere su porcu; logu serrau, genia de acorru cumonale po dhue pònnere bestiàmene tenturau, aciapau faendho dannu; in is cuiles, aprigu ammontau po ammamare e seberare crabitos, angiones, bitellos; dhue at logu chi cherina dhu narant a sa pratza o cortina, su tretu totu asuta de una mata, o fintzes a sa crélica Synonyms e antonyms acorru, ammamadorju, chirra, crina, irchile, seperadorju / bàgliu / coltina, pratzada Sentences de cristianos no ant assimizu, si sunt fatos che porcos in cherina ◊ si est veru chi imbitzadu at a matzone, cunza bene s'anzone in sa cherina! ◊ che ant postu su sirbonedhu in d-una chirina de preda ◊ tenet sa corte cucugiada po as crabas e as cerinas po us crabitedhos 2. si betat custu bandhu: Chie li mancat su zú andhet a cherina ca bi ndhe at unu tenturadu! Surnames and Proverbs smb: Cerina, Cirina Scientific Terminology srr Etymon srd. Translations French enceinte, fourrière English corral Spanish pocilga Italian recinto per bestiame German Pferch.

cesúra , nf: (sa cesura = nr. sacesúra) chejura chesura, chexura, chijura, chisura 1, chixura, crasura, crasuri, cresuna, cresura, cresure, cresuri, crexura, crijura, crisura, crisuri, crixura, crujura Definition genia de serru fatu mescamente de cosa chi creschet a sola o prantada apostadamente (cresura bia), o fintzes ponendho totu de longu in terra o in pitzu de unu muru sida segada (cresura morta); a logos, orrugu o tretu de terrenu serrau po pònnere a ortalítzia Synonyms e antonyms crisaju, cungiadura, serru / oltu / barasone, raspisone / campu Idioms csn: èssere a cresura in mesu = (nadu de terras) tènniri is terras acanta de pari; gratzu de crujura = tupisone, berrisone; cresura de apostizu = impizadura, berrisones postos subra de unu muru pro serrare de prus Sentences sa bíngia est serrada a cresura ◊ sos puzones sunt in sas chijuras ◊ imbenteusí cresuris noas, ma de froris! ◊ Barbàgia, isorve onzi cadhu ferradu: crijura no lu bortet e ne muru! ◊ ndhe ant leau sa pronitza de sa cesura ◊ sos muros de sa tanca fint chin sa cresura de apostizu subra, frimmada chin sas pedras 2. a sa britzicreta si aiat ligatu unu gratzu de crujura e botedhos ◊ aiat fatu abbanna sa crujura de s'àitu ◊ fit a gherra chin d-una tupa de crujura 4. ci cras no proet, aus a annare a sa cresure Scientific Terminology srr Etymon ltn. clausura Translations French haie, enceinte English fence Spanish seto (m), cercado (m) Italian sièpe, recinzióne German Zaun.

chírra , nf: chírria, cirra, ghirra Definition logu ammontau, genia de acorru, po dhue pònnere angiones o crabitos abbandha de is mamas; in s'acorru po is procos, una parte prus pitica de s'àurra, inue si ponet abbandha sa màdria angiada; fintzes matzu o chirrione de pilos, su pilu atzutzudhiu de un'animale / erba de cirras = ispéliu (Plumbago europaea) Synonyms e antonyms adile, àrula, cerina, cirradroxu Sentences coment'e àbbile airada s'iscudet subra de sos anzones in sa chirra Surnames and Proverbs smb: Chirra Scientific Terminology srr Etymon ltn. cirra, cirrus Translations French enceinte English pen Spanish corral para animales pequeños Italian recinto per animali pìccoli German Gehege.

còlte , nf: corte, corti Definition logu serrau, in fora, apresu a sa domo in bidha o in su sartu ue si faet fúrriu, fatu adatu a pònnere animales, o fintzes po àtera cumbénia; tretu minore prus che àteru tundhu a inghíriu de su truncu de una mata (o fintzes solu síngia tundha a cricu, in terra, giogu de piciochedhos); organísimu de giustítzia, collégiu de giuighes chi faent is dibbatimentos de gradu superiore / min. cortita; corte/i de múrghere, de mulli = mandra Synonyms e antonyms bachile, cerina, coltíglia, màndara, passiale / zirella / cortile Idioms csn: sa corte de sa Luna = zenia de cortina, bàlliu tundhu prus craru chi a notes si paret totu a inghíriu de sa Luna, a bortas astrintu e a bortas largu meda; fàghere sa corte a s'abba = mòere s'abba cun sa manu, inue est apojada, a frànghere s'arga a manera de no ndhe la umprire cun s'abba; colte reale = polatu, logu ue b'istat unu re; fai corti chena crabas = fàghere innantis su chi cheret fatu apustis, manera irballada de fàghere sas cosas Sentences sas cortes sunt prenas de pudhas e gai sa zente tenet sos obos ◊ candho torrant sos pastores a sa serra, in màgiu, faghent torra sas cortes a múlghere 2. sa luna istanote zughet sa corte ◊ fàgheli sa corte, a s'abba, e umpri! 3. a sa pitzinna che l'at giuta a colte reale ◊ sunt pagos sos chi tenent santu in corte pro si pòdere catzare dogni gustu Surnames and Proverbs smb: Corte, Cortes, Corti, Cortis, (Decortes, Degortes) / prb: benint is de monti e ci bogant is de corti Scientific Terminology srr Etymon ltn. cohorte(m) Translations French enceinte English corral Spanish corral, tribunal Italian recinto per animali, córte, alóne German Viehpferch, Gericht, Hof.

cungiadúra , nf: cungiarua, cunzadura Definition su cungiare, serradura e serru, su serrare e fintzes sa cosa po serrare; a logos est su terrenu serrau, su cungiau Synonyms e antonyms chijura, cúngia, impizadura, serróngiu, serru Sentences a ingíriu de s'ortu dhui at una cungiadura ◊ sa cunzadura de sas tancas est fata a mururdu ◊ ant abbruxau sa cungiarua de bíngia 2. mi armeit de armugodhos de vitellu e de corrias pro sa cunzadura 3. custa fuit una cunzadura prena de trigu ispigau Scientific Terminology srr Etymon srd. Translations French enceinte English enclosure Spanish recinto cerrado Italian recinzióne German Einfriedung.

gràida , agt, nf: gràvia, gràvida, ràida Definition nau de fémina, chi portat su fedu in corpus; nau (a m. puru) de chiesisiat o css. cosa, chi est prenu, chi giughet cosa meda aintru / gràida manna = in sos úrtimos meses de ingraidànscia; abarrai gràvida de ccn. = ca dh'at impringiada ccn. Synonyms e antonyms impedidu, prignu, próssimu Sentences sa mama canno fit gràida at àpitu un'assuconu malu ◊ sa reinedha si est agatada gràvia e a is noi mesis at iscendiau ◊ portas unu bellu murighíngiu aintru: candu fia gràvida de tui fia aici dèu puru ◊ cussu pensat isceti a issu, no si allabat cun sa pobidha po no abarrai gràvida! Translations French femme enceinte English expectant mother Spanish mujer embarazada, grávido, preñado Italian gestante, incinta German schwanger.

impedídu , pps, agt: impediu, impiriu Definition de impedire; nau de sa fémina, chi est príngia, cun sa criadura in is intragnas Synonyms e antonyms impaciadu / gràida, prignu, próssimu, próvidu Sentences in custa terra antica bivet nechidada s'ànima de unu pópulu impediu (A.Mura)◊ non apu fuedhau poita ca babbu mi dh'at impediu ca timestus ◊ a s'àcua de s'Atlànticu dhi benit impediu de su giassu de Gibbilterra de intrai a meda in su Mediterràniu 2. sa fémina impiria su chi dhi acucat disígiat ◊ fit dolorosu, o frades, su lassare sa mamma betza, s'isposa impedida (A.Casula)◊ sa fémina impidida si tratat cun delicadesa Translations French empêché, femme enceinte English hisabled, pregnant (woman) Spanish impedido, mujer embarazada Italian impedito, incinta (dònna) German behindert, schwanger.

màndara , nf: mandra, màndria Definition corte de múrghere bestiàmene, loghighedhu, tretu serrau, prus che àteru curtzu, po pònnere bestiàmene (a múrghere, a crocare); in cobertantza, css. logu serrau bistu coment'e límite a sa libbertade / genias de m.: tundha, longa, a cresura, a muru; min. mandrighedha, mandriola, mandriolu Synonyms e antonyms apassiadorzu, pasciale, passili Idioms csn: bestire o trubbare su bestiàmine a sa mandra = acorrai su bestiàmini; essíreche in costas de mandra = cambiare chistionu, rispòndhere ma no a tonu, chirchendhe àteru a zisa de iscusa pro cambiare chistionu; sa Mandra Cràbina = sos Sete Frades, sos sete istedhos postos a zisa de carru Sentences cheret fatu mandra noa e prus manna ca sos fiados de múrghere sunt medas ◊ su pastori at acorrau s'arrobba in sa màndara po múlliri 2. a sos pisedhos a istare in mandra, in iscola, no lis piaghet 3. si caligunu mentuait su chi fuit sutzessu, deo ch’essia in costas de mandra: mi pariat chi dognunu mi legiat in cara sa mancánsia Surnames and Proverbs smb: Mandra, Mandras Scientific Terminology pst Etymon ltn. mandra Translations French enceinte, clôture English corral Spanish aprisco Italian recinto, chiuso per bestiame German Pferch.

serróngiu , nm Definition totu su chi serbit a serrare, su chi serrat su logu Synonyms e antonyms abbucadura, chijura, serru Sentences no essendudenci perunu serróngiu, su pastori depiat billai dí e noti (E.Quartu)◊ su trèmini fut a serróngiu de linna Etymon srd. Translations French enceinte English enclosure Spanish recinto cerrado Italian recinzióne German Einfriedung.