cerína , nf: cherina,
chirina,
chirrina,
gerina Definition
logu po pònnere su porcu; logu serrau, genia de acorru cumonale po dhue pònnere bestiàmene tenturau, aciapau faendho dannu; in is cuiles, aprigu ammontau po ammamare e seberare crabitos, angiones, bitellos; dhue at logu chi cherina dhu narant a sa pratza o cortina, su tretu totu asuta de una mata, o fintzes a sa crélica
Synonyms e antonyms
acorru,
ammamadorju,
chirra,
crina,
irchile,
seperadorju
/
bàgliu
/
coltina,
pratzada
Sentences
de cristianos no ant assimizu, si sunt fatos che porcos in cherina ◊ si est veru chi imbitzadu at a matzone, cunza bene s'anzone in sa cherina! ◊ che ant postu su sirbonedhu in d-una chirina de preda ◊ tenet sa corte cucugiada po as crabas e as cerinas po us crabitedhos
2.
si betat custu bandhu: Chie li mancat su zú andhet a cherina ca bi ndhe at unu tenturadu!
Surnames and Proverbs
smb:
Cerina, Cirina
Scientific Terminology
srr
Etymon
srd.
Translations
French
enceinte,
fourrière
English
corral
Spanish
pocilga
Italian
recinto per bestiame
German
Pferch.
cesúra , nf: (sa cesura = nr. sacesúra) chejura
chesura,
chexura,
chijura,
chisura 1,
chixura,
crasura,
crasuri,
cresuna,
cresura,
cresure,
cresuri,
crexura,
crijura,
crisura,
crisuri,
crixura,
crujura Definition
genia de serru fatu mescamente de cosa chi creschet a sola o prantada apostadamente (cresura bia), o fintzes ponendho totu de longu in terra o in pitzu de unu muru sida segada (cresura morta); a logos, orrugu o tretu de terrenu serrau po pònnere a ortalítzia
Synonyms e antonyms
crisaju,
cungiadura,
serru
/
oltu
/
barasone,
raspisone
/
campu
Idioms
csn:
èssere a cresura in mesu = (nadu de terras) tènniri is terras acanta de pari; gratzu de crujura = tupisone, berrisone; cresura de apostizu = impizadura, berrisones postos subra de unu muru pro serrare de prus
Sentences
sa bíngia est serrada a cresura ◊ sos puzones sunt in sas chijuras ◊ imbenteusí cresuris noas, ma de froris! ◊ Barbàgia, isorve onzi cadhu ferradu: crijura no lu bortet e ne muru! ◊ ndhe ant leau sa pronitza de sa cesura ◊ sos muros de sa tanca fint chin sa cresura de apostizu subra, frimmada chin sas pedras
2.
a sa britzicreta si aiat ligatu unu gratzu de crujura e botedhos ◊ aiat fatu abbanna sa crujura de s'àitu ◊ fit a gherra chin d-una tupa de crujura
4.
ci cras no proet, aus a annare a sa cresure
Scientific Terminology
srr
Etymon
ltn.
clausura
Translations
French
haie,
enceinte
English
fence
Spanish
seto (m),
cercado (m)
Italian
sièpe,
recinzióne
German
Zaun.
chírra , nf: chírria,
cirra,
ghirra Definition
logu ammontau, genia de acorru, po dhue pònnere angiones o crabitos abbandha de is mamas; in s'acorru po is procos, una parte prus pitica de s'àurra, inue si ponet abbandha sa màdria angiada; fintzes matzu o chirrione de pilos, su pilu atzutzudhiu de un'animale / erba de cirras = ispéliu (Plumbago europaea)
Synonyms e antonyms
adile,
àrula,
cerina,
cirradroxu
Sentences
coment'e àbbile airada s'iscudet subra de sos anzones in sa chirra
Surnames and Proverbs
smb:
Chirra
Scientific Terminology
srr
Etymon
ltn.
cirra, cirrus
Translations
French
enceinte
English
pen
Spanish
corral para animales pequeños
Italian
recinto per animali pìccoli
German
Gehege.
còlte , nf: corte,
corti Definition
logu serrau, in fora, apresu a sa domo in bidha o in su sartu ue si faet fúrriu, fatu adatu a pònnere animales, o fintzes po àtera cumbénia; tretu minore prus che àteru tundhu a inghíriu de su truncu de una mata (o fintzes solu síngia tundha a cricu, in terra, giogu de piciochedhos); organísimu de giustítzia, collégiu de giuighes chi faent is dibbatimentos de gradu superiore / min. cortita; corte/i de múrghere, de mulli = mandra
Synonyms e antonyms
bachile,
cerina,
coltíglia,
màndara,
passiale
/
zirella
/
cortile
Idioms
csn:
sa corte de sa Luna = zenia de cortina, bàlliu tundhu prus craru chi a notes si paret totu a inghíriu de sa Luna, a bortas astrintu e a bortas largu meda; fàghere sa corte a s'abba = mòere s'abba cun sa manu, inue est apojada, a frànghere s'arga a manera de no ndhe la umprire cun s'abba; colte reale = polatu, logu ue b'istat unu re; fai corti chena crabas = fàghere innantis su chi cheret fatu apustis, manera irballada de fàghere sas cosas
Sentences
sas cortes sunt prenas de pudhas e gai sa zente tenet sos obos ◊ candho torrant sos pastores a sa serra, in màgiu, faghent torra sas cortes a múlghere
2.
sa luna istanote zughet sa corte ◊ fàgheli sa corte, a s'abba, e umpri!
3.
a sa pitzinna che l'at giuta a colte reale ◊ sunt pagos sos chi tenent santu in corte pro si pòdere catzare dogni gustu
Surnames and Proverbs
smb:
Corte, Cortes, Corti, Cortis, (Decortes, Degortes)
/
prb:
benint is de monti e ci bogant is de corti
Scientific Terminology
srr
Etymon
ltn.
cohorte(m)
Translations
French
enceinte
English
corral
Spanish
corral,
tribunal
Italian
recinto per animali,
córte,
alóne
German
Viehpferch,
Gericht,
Hof.
cungiadúra , nf: cungiarua,
cunzadura Definition
su cungiare, serradura e serru, su serrare e fintzes sa cosa po serrare; a logos est su terrenu serrau, su cungiau
Synonyms e antonyms
chijura,
cúngia,
impizadura,
serróngiu,
serru
Sentences
a ingíriu de s'ortu dhui at una cungiadura ◊ sa cunzadura de sas tancas est fata a mururdu ◊ ant abbruxau sa cungiarua de bíngia
2.
mi armeit de armugodhos de vitellu e de corrias pro sa cunzadura
3.
custa fuit una cunzadura prena de trigu ispigau
Scientific Terminology
srr
Etymon
srd.
Translations
French
enceinte
English
enclosure
Spanish
recinto cerrado
Italian
recinzióne
German
Einfriedung.
gràida , agt, nf: gràvia,
gràvida,
ràida Definition
nau de fémina, chi portat su fedu in corpus; nau (a m. puru) de chiesisiat o css. cosa, chi est prenu, chi giughet cosa meda aintru / gràida manna = in sos úrtimos meses de ingraidànscia; abarrai gràvida de ccn. = ca dh'at impringiada ccn.
Synonyms e antonyms
impedidu,
prignu,
próssimu
Sentences
sa mama canno fit gràida at àpitu un'assuconu malu ◊ sa reinedha si est agatada gràvia e a is noi mesis at iscendiau ◊ portas unu bellu murighíngiu aintru: candu fia gràvida de tui fia aici dèu puru ◊ cussu pensat isceti a issu, no si allabat cun sa pobidha po no abarrai gràvida!
Translations
French
femme enceinte
English
expectant mother
Spanish
mujer embarazada,
grávido,
preñado
Italian
gestante,
incinta
German
schwanger.
impedídu , pps, agt: impediu,
impiriu Definition
de impedire; nau de sa fémina, chi est príngia, cun sa criadura in is intragnas
Synonyms e antonyms
impaciadu
/
gràida,
prignu,
próssimu,
próvidu
Sentences
in custa terra antica bivet nechidada s'ànima de unu pópulu impediu (A.Mura)◊ non apu fuedhau poita ca babbu mi dh'at impediu ca timestus ◊ a s'àcua de s'Atlànticu dhi benit impediu de su giassu de Gibbilterra de intrai a meda in su Mediterràniu
2.
sa fémina impiria su chi dhi acucat disígiat ◊ fit dolorosu, o frades, su lassare sa mamma betza, s'isposa impedida (A.Casula)◊ sa fémina impidida si tratat cun delicadesa
Translations
French
empêché,
femme enceinte
English
hisabled,
pregnant (woman)
Spanish
impedido,
mujer embarazada
Italian
impedito,
incinta (dònna)
German
behindert,
schwanger.
màndara , nf: mandra,
màndria Definition
corte de múrghere bestiàmene, loghighedhu, tretu serrau, prus che àteru curtzu, po pònnere bestiàmene (a múrghere, a crocare); in cobertantza, css. logu serrau bistu coment'e límite a sa libbertade / genias de m.: tundha, longa, a cresura, a muru; min. mandrighedha, mandriola, mandriolu
Synonyms e antonyms
apassiadorzu,
pasciale,
passili
Idioms
csn:
bestire o trubbare su bestiàmine a sa mandra = acorrai su bestiàmini; essíreche in costas de mandra = cambiare chistionu, rispòndhere ma no a tonu, chirchendhe àteru a zisa de iscusa pro cambiare chistionu; sa Mandra Cràbina = sos Sete Frades, sos sete istedhos postos a zisa de carru
Sentences
cheret fatu mandra noa e prus manna ca sos fiados de múrghere sunt medas ◊ su pastori at acorrau s'arrobba in sa màndara po múlliri
2.
a sos pisedhos a istare in mandra, in iscola, no lis piaghet
3.
si caligunu mentuait su chi fuit sutzessu, deo ch’essia in costas de mandra: mi pariat chi dognunu mi legiat in cara sa mancánsia
Surnames and Proverbs
smb:
Mandra, Mandras
Scientific Terminology
pst
Etymon
ltn.
mandra
Translations
French
enceinte,
clôture
English
corral
Spanish
aprisco
Italian
recinto,
chiuso per bestiame
German
Pferch.
serróngiu , nm Definition
totu su chi serbit a serrare, su chi serrat su logu
Synonyms e antonyms
abbucadura,
chijura,
serru
Sentences
no essendudenci perunu serróngiu, su pastori depiat billai dí e noti (E.Quartu)◊ su trèmini fut a serróngiu de linna
Etymon
srd.
Translations
French
enceinte
English
enclosure
Spanish
recinto cerrado
Italian
recinzióne
German
Einfriedung.