cerína , nf: cherina, chirina, chirrina, gerina Definizione logu po pònnere su porcu; logu serrau, genia de acorru cumonale po dhue pònnere bestiàmene tenturau, aciapau faendho dannu; in is cuiles, aprigu ammontau po ammamare e seberare crabitos, angiones, bitellos; dhue at logu chi cherina dhu narant a sa pratza o cortina, su tretu totu asuta de una mata, o fintzes a sa crélica Sinonimi e contrari acorru, ammamadorju, chirra, crina, irchile, seperadorju / bàgliu / coltina, pratzada Frasi de cristianos no ant assimizu, si sunt fatos che porcos in cherina ◊ si est veru chi imbitzadu at a matzone, cunza bene s'anzone in sa cherina! ◊ che ant postu su sirbonedhu in d-una chirina de preda ◊ tenet sa corte cucugiada po as crabas e as cerinas po us crabitedhos 2. si betat custu bandhu: Chie li mancat su zú andhet a cherina ca bi ndhe at unu tenturadu! Cognomi e Proverbi smb: Cerina, Cirina Terminologia scientifica srr Etimo srd. Traduzioni Francese enceinte, fourrière Inglese corral Spagnolo pocilga Italiano recinto per bestiame Tedesco Pferch.

cesúra , nf: (sa cesura = nr. sacesúra) chejura chesura, chexura, chijura, chisura 1, chixura, crasura, crasuri, cresuna, cresura, cresure, cresuri, crexura, crijura, crisura, crisuri, crixura, crujura Definizione genia de serru fatu mescamente de cosa chi creschet a sola o prantada apostadamente (cresura bia), o fintzes ponendho totu de longu in terra o in pitzu de unu muru sida segada (cresura morta); a logos, orrugu o tretu de terrenu serrau po pònnere a ortalítzia Sinonimi e contrari crisaju, cungiadura, serru / oltu / barasone, raspisone / campu Modi di dire csn: èssere a cresura in mesu = (nadu de terras) tènniri is terras acanta de pari; gratzu de crujura = tupisone, berrisone; cresura de apostizu = impizadura, berrisones postos subra de unu muru pro serrare de prus Frasi sa bíngia est serrada a cresura ◊ sos puzones sunt in sas chijuras ◊ imbenteusí cresuris noas, ma de froris! ◊ Barbàgia, isorve onzi cadhu ferradu: crijura no lu bortet e ne muru! ◊ ndhe ant leau sa pronitza de sa cesura ◊ sos muros de sa tanca fint chin sa cresura de apostizu subra, frimmada chin sas pedras 2. a sa britzicreta si aiat ligatu unu gratzu de crujura e botedhos ◊ aiat fatu abbanna sa crujura de s'àitu ◊ fit a gherra chin d-una tupa de crujura 4. ci cras no proet, aus a annare a sa cresure Terminologia scientifica srr Etimo ltn. clausura Traduzioni Francese haie, enceinte Inglese fence Spagnolo seto (m), cercado (m) Italiano sièpe, recinzióne Tedesco Zaun.

chírra , nf: chírria, cirra, ghirra Definizione logu ammontau, genia de acorru, po dhue pònnere angiones o crabitos abbandha de is mamas; in s'acorru po is procos, una parte prus pitica de s'àurra, inue si ponet abbandha sa màdria angiada; fintzes matzu o chirrione de pilos, su pilu atzutzudhiu de un'animale / erba de cirras = ispéliu (Plumbago europaea) Sinonimi e contrari adile, àrula, cerina, cirradroxu Frasi coment'e àbbile airada s'iscudet subra de sos anzones in sa chirra Cognomi e Proverbi smb: Chirra Terminologia scientifica srr Etimo ltn. cirra, cirrus Traduzioni Francese enceinte Inglese pen Spagnolo corral para animales pequeños Italiano recinto per animali pìccoli Tedesco Gehege.

còlte , nf: corte, corti Definizione logu serrau, in fora, apresu a sa domo in bidha o in su sartu ue si faet fúrriu, fatu adatu a pònnere animales, o fintzes po àtera cumbénia; tretu minore prus che àteru tundhu a inghíriu de su truncu de una mata (o fintzes solu síngia tundha a cricu, in terra, giogu de piciochedhos); organísimu de giustítzia, collégiu de giuighes chi faent is dibbatimentos de gradu superiore / min. cortita; corte/i de múrghere, de mulli = mandra Sinonimi e contrari bachile, cerina, coltíglia, màndara, passiale / zirella / cortile Modi di dire csn: sa corte de sa Luna = zenia de cortina, bàlliu tundhu prus craru chi a notes si paret totu a inghíriu de sa Luna, a bortas astrintu e a bortas largu meda; fàghere sa corte a s'abba = mòere s'abba cun sa manu, inue est apojada, a frànghere s'arga a manera de no ndhe la umprire cun s'abba; colte reale = polatu, logu ue b'istat unu re; fai corti chena crabas = fàghere innantis su chi cheret fatu apustis, manera irballada de fàghere sas cosas Frasi sas cortes sunt prenas de pudhas e gai sa zente tenet sos obos ◊ candho torrant sos pastores a sa serra, in màgiu, faghent torra sas cortes a múlghere 2. sa luna istanote zughet sa corte ◊ fàgheli sa corte, a s'abba, e umpri! 3. a sa pitzinna che l'at giuta a colte reale ◊ sunt pagos sos chi tenent santu in corte pro si pòdere catzare dogni gustu Cognomi e Proverbi smb: Corte, Cortes, Corti, Cortis, (Decortes, Degortes) / prb: benint is de monti e ci bogant is de corti Terminologia scientifica srr Etimo ltn. cohorte(m) Traduzioni Francese enceinte Inglese corral Spagnolo corral, tribunal Italiano recinto per animali, córte, alóne Tedesco Viehpferch, Gericht, Hof.

cungiadúra , nf: cungiarua, cunzadura Definizione su cungiare, serradura e serru, su serrare e fintzes sa cosa po serrare; a logos est su terrenu serrau, su cungiau Sinonimi e contrari chijura, cúngia, impizadura, serróngiu, serru Frasi a ingíriu de s'ortu dhui at una cungiadura ◊ sa cunzadura de sas tancas est fata a mururdu ◊ ant abbruxau sa cungiarua de bíngia 2. mi armeit de armugodhos de vitellu e de corrias pro sa cunzadura 3. custa fuit una cunzadura prena de trigu ispigau Terminologia scientifica srr Etimo srd. Traduzioni Francese enceinte Inglese enclosure Spagnolo recinto cerrado Italiano recinzióne Tedesco Einfriedung.

gràida , agt, nf: gràvia, gràvida, ràida Definizione nau de fémina, chi portat su fedu in corpus; nau (a m. puru) de chiesisiat o css. cosa, chi est prenu, chi giughet cosa meda aintru / gràida manna = in sos úrtimos meses de ingraidànscia; abarrai gràvida de ccn. = ca dh'at impringiada ccn. Sinonimi e contrari impedidu, prignu, próssimu Frasi sa mama canno fit gràida at àpitu un'assuconu malu ◊ sa reinedha si est agatada gràvia e a is noi mesis at iscendiau ◊ portas unu bellu murighíngiu aintru: candu fia gràvida de tui fia aici dèu puru ◊ cussu pensat isceti a issu, no si allabat cun sa pobidha po no abarrai gràvida! Traduzioni Francese femme enceinte Inglese expectant mother Spagnolo mujer embarazada, grávido, preñado Italiano gestante, incinta Tedesco schwanger.

impedídu , pps, agt: impediu, impiriu Definizione de impedire; nau de sa fémina, chi est príngia, cun sa criadura in is intragnas Sinonimi e contrari impaciadu / gràida, prignu, próssimu, próvidu Frasi in custa terra antica bivet nechidada s'ànima de unu pópulu impediu (A.Mura)◊ non apu fuedhau poita ca babbu mi dh'at impediu ca timestus ◊ a s'àcua de s'Atlànticu dhi benit impediu de su giassu de Gibbilterra de intrai a meda in su Mediterràniu 2. sa fémina impiria su chi dhi acucat disígiat ◊ fit dolorosu, o frades, su lassare sa mamma betza, s'isposa impedida (A.Casula)◊ sa fémina impidida si tratat cun delicadesa Traduzioni Francese empêché, femme enceinte Inglese hisabled, pregnant (woman) Spagnolo impedido, mujer embarazada Italiano impedito, incinta (dònna) Tedesco behindert, schwanger.

màndara , nf: mandra, màndria Definizione corte de múrghere bestiàmene, loghighedhu, tretu serrau, prus che àteru curtzu, po pònnere bestiàmene (a múrghere, a crocare); in cobertantza, css. logu serrau bistu coment'e límite a sa libbertade / genias de m.: tundha, longa, a cresura, a muru; min. mandrighedha, mandriola, mandriolu Sinonimi e contrari apassiadorzu, pasciale, passili Modi di dire csn: bestire o trubbare su bestiàmine a sa mandra = acorrai su bestiàmini; essíreche in costas de mandra = cambiare chistionu, rispòndhere ma no a tonu, chirchendhe àteru a zisa de iscusa pro cambiare chistionu; sa Mandra Cràbina = sos Sete Frades, sos sete istedhos postos a zisa de carru Frasi cheret fatu mandra noa e prus manna ca sos fiados de múrghere sunt medas ◊ su pastori at acorrau s'arrobba in sa màndara po múlliri 2. a sos pisedhos a istare in mandra, in iscola, no lis piaghet 3. si caligunu mentuait su chi fuit sutzessu, deo ch’essia in costas de mandra: mi pariat chi dognunu mi legiat in cara sa mancánsia Cognomi e Proverbi smb: Mandra, Mandras Terminologia scientifica pst Etimo ltn. mandra Traduzioni Francese enceinte, clôture Inglese corral Spagnolo aprisco Italiano recinto, chiuso per bestiame Tedesco Pferch.

serróngiu , nm Definizione totu su chi serbit a serrare, su chi serrat su logu Sinonimi e contrari abbucadura, chijura, serru Frasi no essendudenci perunu serróngiu, su pastori depiat billai dí e noti (E.Quartu)◊ su trèmini fut a serróngiu de linna Etimo srd. Traduzioni Francese enceinte Inglese enclosure Spagnolo recinto cerrado Italiano recinzióne Tedesco Einfriedung.

«« Cerca di nuovo