adderétu , avb, nm Definition a deretu: bene, de una manera chi andhat bene (si narat fintzes in adderetu); capacidade de fàere bene sa cosa Synonyms e antonyms afilu, bene / gheretzu, grabbu Sentences no ndhe faghet una adderetu! ◊ cussu paghennennudha de cosa in adderetu no ndhe faghet ◊ a medas annos cun fatueretu e totu bos andhet in adderetu! (G.Ruju) 2. a ndhe tenes de adderetu!… Etymon srd. Translations French avec ordre, en ordre English tidily Spanish con orden, bien Italian ordinataménte, per bène German ordentlich.

afracongiài , vrb Definition su si pònnere a fàere, a trebballare, su istare sèmpere faendho Synonyms e antonyms afainai Etymon srd. Translations French s'empresser avec assiduité English to busy oneself Spanish ajetrear Italian lavorare con assiduità, affaccendarsi German sich beschäftigen.

agónzu , nm: agunzu, aunzu Definition su chi (e prus de sustàntzia) si papat impare cun su pane, po dh'acumpangiare; sa cosa chi si ponet po cundhire is papares; in cobertantza, cosa chi si giaet a ccn. po ndhe tènnere calecunu praxere a dibbandha Synonyms e antonyms armíngiu, cumpànigu, incaúngiu / connimentu Sentences màndhigat a sa sola e a s'acua chivalzu chentza aunzu ◊ a chena bi aiant pulenta chene agonzu Scientific Terminology mng Translations French ce que l'on mange avec du pain English smething to eat with bread Spanish companage, condumio Italian companàtico German Zukost zum Brot.

alleputzadúra , nf Definition pulidesa sobrada in su bestire, su si fàere bellos meda, totu bene o fintzes tropu cuncordaos de bestimentu, a braga, comente faent is pageris Etymon srd. Translations French s'habiller avec une certaine recherche English refinement in dressing Spanish refinamiento en el vestir Italian ricercatézza nel vestire German sich gesucht kleiden.

ammajucàre , vrb Definition pigare a losingas, pigare a frandhigos, in bonas Synonyms e antonyms ammajucolare Etymon srd. Translations French traiter avec douceur (ou avec les égards voulus) English to treats.o. with kindness Spanish coger por las buenas Italian prènder con le buòne German jdm. gut zureden.

ammaltitzàre , vrb rfl: ammaltutzare, ammartitzare Definition fàere a unu martitzu, a papinu, tropu modhe, nau de pane, biscotos e cosas deasi candho suspint abba, late o binu a tropu; fàere essire in matéria una fruschedha ponendhodhi impacos / a. una bua, una fruschedha = pònnere impacu a manera chi essat martzida bene, si crebet de ndh'essire sa malesa Synonyms e antonyms abbambagare, abbungiare, aciupae, imbibbiri, irmedhecae, spuentai, suspiri Sentences su pane si est ammartitzadu ca l'as ifustu a tropu ◊ sa minestra si la sighis a lassare si che ammartitzat ◊ sos iscarpones si ammaltutzeint, no tratenzeint s'abba e mi fateint ilfúndhere sos peuncos Etymon srd. Translations French ramollir, tremper avec excès English to soften, to soak excessively Spanish empapar, remojar Italian rammollire, inzuppare eccessivaménte, macerare German aufweichen.

ammossàre , vrb Definition papare a móssigos mannos, pigare a móssigos Synonyms e antonyms addentai, addenticare, iscafitai, monsiare, mòssere Sentences l'ammossat su matzone a mossu licu (P.Casu)◊ mi bidia minoredhu ammossendhe mela birde porrale Etymon srd. Translations French mordre avec avidité English to bite greedly Spanish morder con avidez Italian mòrdere con avidità German gierig beißen.

aponciài , vrb: (a-pon-ci-a-i) aponsare, aponsiae, aponsiare, apontziai, apontziare, apuntziai, apuntziare, puntziare Definition su si giare a bíere sériu, coment'e giaendhosi importu mannu o fintzes credendhosi pagu; camminare, foedhare o fàere sa cosa tropu addàsiu, tropu a sa lena; a logos fintzes ammurrionare, primmare / apontziai su murru = itl. stòrcere il muso Synonyms e antonyms allodhiai Sentences su piciocu arricu si fut apontziau candu Gesús dh'iat nau de bendi totu e de dhu donai a is pòburus Etymon itl. ponzare Translations French parler avec affectation English to speak affectedly Spanish hablar con afectación Italian parlare con gravità, con affettazióne German ernst, in gezierter Weise sprechen.

apostadamènte, apostadamènti, apostadimènte , avb Definition a posta fata, aposta, a intànimu, pentzandhodhoe innanti, giustu cun s’idea de dhu bòllere Synonyms e antonyms abbidamente, abbidentemente, apostamente Sentences funt cosas iscritas apostadamenti po custu ◊ custu est vinu chi apo vatidu deo apostadimente pro s'ocasione Etymon itl. appostatamente Translations French avec préméditation, expressément English premeditately Spanish aposta Italian premeditataménte German vorsätzlich.

apozalàdros , nm Definition unu chi amparat malefatores, furones e àtera gente deosi Etymon srd. Translations French qui est de connivence avec les larrons English abetter, abettor Spanish encubridor Italian favoreggiatóre German Begünstiger.

arrebbócu , nm Definition carda de prantu, de arrennegu Synonyms e antonyms arrebbentu Etymon srd. Translations French rage réprimée avec de chaudes larmes English anger reprimed with an implacable cry Spanish arrebato de ira Italian ira reprèssa con pianto implacàbile German verhaltener Zorn.

arregiolàu , pps, agt, nm Definition de arregiolai; pomentu de arregiolas Synonyms e antonyms impamentau Translations French pavé avec des carreaux, des briques, des dalles, des pierres English paved Spanish pavimentado Italian pavimentato German belegt.

arregortzài , vrb: arregurtzai Definition pònnere iscaza, orrugos de pedra, pedra pitica in is calancas, fossos, buidos, faendho muru, po prènnere, aparigiare Etymon ctl. regalzar Translations French boucher des fissures avec de petits bouts de pierre English to splinter again Spanish encascotar, rellenar Italian riempire con schégge di piètra le fessure dei muri, rinverzare German mit Spänen oder Splittern verstopfen.

arrogantàre , vrb: arrogantziare Definition foedhare male, arrespòndhere, brigare, coment'e faendho is prepotentes, is barrosos, is tostorrudos, chentza bòllere arreconnòschere s'arrexone de is àteros; fàere is prepotentes / a. su trotu = pretare su dortu, sighire a pretènnere sa resone ischindhe de no ndh'àere Synonyms e antonyms abbetiae, campaniare Sentences arrogantat sena frenu e puntígliat pro dogni gnagneria ◊ cudhos sunt torrados a arrogantare cun issu, a bortas a briga e a bortas in paghe ◊ Rosina si los leit amore amore e sos balentes no apeint prus it'e arrogantare ◊ insistis e poi no la piantas, ischindhe chi as tortu e arrogantas! (T.Curcu) 2. su fogu est arrogantziendhe: peri sa carrela sunt brujendhe pabilu, fozos, e sa zente fuit gridendhe Etymon srd. Translations French parler avec arrogance English to speak with arrogance Spanish hablar con arrogancia Italian parlare con arroganza German mit Anmaßung sprechen.

atacitài , vrb: tacitai Definition pònnere is tacitas, is bullitas Synonyms e antonyms acioae, aciolai, apunciai, imbullitare, impuncitai, intzoare, puntzare, puntzitare Etymon srd. Translations French fixer avec des clous English to nail Spanish tachonar Italian imbullettare German mit Zwecken befestigen.

atanagiàre, atanagliài , vrb: atanallai, atenatzare, atenazare, atonallai Definition istrínghere o acapiare a tonàgias Idioms csn: atenatzare un'animale = crastare cun sas tenatzas; atenazare a ccn. pro carchi cosa = dàreli a subra, brigàrelu, nàrrereli cosa 2. est atonallau de sa miséria ◊ totus dhu atenazant a dhi bogare de cabu de fumare Etymon itl. Translations French saisir ou serrer avec des tenailles English to grip with pincers Spanish atenazar Italian attanagliare German mit Zangen greifen.

atracàre , vrb: atragare, atregare Definition su si cuare, firmare, camminare firmandhosi dónnia tanti giaendho atentzione po no si fàere a bíere, iscocandho Synonyms e antonyms abbuare, aclisare, acuae, ammacionai, ammagare, apatai, atrapare, atupare, cuerrai, frànghere, intuzare, istichire, istumponai, tudai Sentences sa robba si est atregada ◊ su lèpere est a s'atrega atrega ◊ su batu ch'est essidu atrega atrega ◊ sa gatu li est andhada a s'atrega atrega, a su sórighe, e candho che fit acurtzu che li est brincada a subra ◊ atracatu in su canale, mai ti cheres mustrare (G.Farris)◊ si est atracatu in d-una tupa isetandhe s'inimicu ◊ inoghe colat lestru, mancu si atregat Translations French marcher avec circonspection en s'arrêtant English to walk cautiously Spanish esconderse, andar con circunspección Italian nascóndersi, camminare con circospezióne, soffermàndosi German sich verstecken, mit Vorsicht gehen.

batallài, batallàre , vrb Definition foedhare a meda, a boghe arta Synonyms e antonyms arrallai, bacagliare 1, batazare, batugliare, chistionai | ctr. cagliai, citire Sentences batallendi tra issus, tzérriant infogaraus ◊ fiat giai mesunoti, dhu pigat a batallai e si seus drommius a is duas de chitzi ◊ funt batallendi po su prétziu ◊ custus políticus batallant, batallant, ma no cumbinant nudha! Surnames and Proverbs prb: su batallai meda fait sa dí pitica Translations French discuter avec agitation English to talk excitedly Spanish batallar, acalorarse Italian discùtere concitataménte German zanken, wortwechseln.

bicài , vrb: abbicai, bicare Definition pigare su papare cun su bicu, iscúdere, fèrrere cun su bicu; istare a su tasta tasta cosas de papare / bicai su casu = triballare su casu cun sa punta de sos pódhighes pro ndhe li fàghere essire su soru e pro l’allisiare Synonyms e antonyms bichitare, isbicare, ispiticulare, pissulai / spribillonai Sentences mighi ti bicat, cussu pudhu! 2. seis bichendu dogna cosa che guntruxus malus a satzai ◊ chini bicat fatuvatu no giaunat ◊ a mignanu est sèmpere bicanno e a ora de prànnere no dhi pigat fàmene! (P.La Croce) Surnames and Proverbs prb: pilloni chi no bicat at bicau Etymon srd. Translations French prendre avec le bec, becqueter English to peck a Spanish picotear, picar Italian beccare, spilluzzicare German picken.

bichitàre , vrb Definition papare, arregòllere sa cosa cun su bicu Synonyms e antonyms abbicai, biculitare, ispidhuncare, ispirtzulare, pibitzuai Sentences calchi poforinu andhaiat onzi tantu a bichitare su trigu Etymon srd. Translations French prendre avec le bec, becqueter, picorer English to peck Spanish picar, picotear Italian beccare German aufpicken.

«« Search again