ebbucaemèle , nf Synonyms e antonyms annaemele, bucameli, dannaemuru, zanaemuru.
ebbúta, ebbútza , nf Definition min. de ebba, ebba pitica Synonyms e antonyms ebbita, ebbucedha Sentences su pitzinnu est annadu a iscapare s'ebbutza de su babbu.
èbra , nf: elva,
erba,
erva,
eva Definition
totugantos is vegetales chi creschent chentza fàere a linna e birdes de colore, nau prus che àteru de is chi faent desesi e chi candho sicant faent a fenu; cunsiderandho chi s'erba est modhe, su ctr. est linna ca custa est tostada / e. linnosa = genia de matedu chi no sicat (e paret linna, tostada, ma no própriu erba e no própriu linna), bogat cada annu coment’e puntas modhes e tzeurras chi sicant: unu pagu a mesu tra erba e linna; e. grassa = genias de erba (e fintzes mata) a fògia coment'e pruposa, chi poderant abba meda e faent fintzes in logu e tempus asciutu meda (es. figumorisca)
Idioms
csn:
unu fundhu, una mola de e.; e. ruta = erba créscida aici meda chi si nc'est furriada; e. ínnida = erba sentza de pasci; logu bonu d'e. = chi dhoi at erba meda; pònnere, no pònnere e. = crèsciri, no crèsciri erba; erbas de ortu = erbas chi serbint a cundimentu de is papais; erbas de butecaria = erbas bonas pro mexina; manigàresi su trigu a e. = gosai una cosa innantis de su tempus, aprofitai de ccn.; betàresi a s'e. modhe, gevi = ghetaisí a su mellus / erbas medas tenent custu númene cun carchi pertzisadura: (cun agt. o númene pro calidade) erba apicigosa, benedita, bonnànnaru, burràgia, cabidhuda, craba, cràbina, cràbuna, cristallina, cuadhara, ferrina, grassa, impratiada, istérria, leperina, leporina, limonina, língua, longa, médica, mela, mercuriali, modhi, múrina, muscada, mustatzuda, niedha, nighedha, piluda, pilutza, porchina, pudhina, pudéscia, púdia, pugionina, salia, santa, sardónia, sonajola, stordina, stulada, tessidora, tzerra; (cun sa prep. "de" + númene) erba de àcua, de agullas, de anadis, de arranas, de arresfrius, de arrugas, de arrúngia, de axedu, de batos, de bentu, de braba, de bremis, de brúscia, de buciucas, de callus, de canis, de cannedhus, de cardaneras, de castangiola, de chentu nodos, de chimbe fozas, de cincu filus, de cincu follas, de cincu venas, de cirras, de cogas, de conillus, de cordedha, de coronas, de coscos, de dente, de féminas, de feridas, de flore, de fogu, de frius, de funtanedha, de funtudhu, de gamu, de gatus, de Giudas, de impagliadas, de intzerras, de isprene, de isproni, de lèperes, de margiani, de molentis, de murenas, de murus, de nérbius, de oro, de perda, de pipas, de piricocu, de pódhini, de púlighe, de roca, de sànguni, de seda, de símbula, de soli, de teulada, de tússiu, de tzocu
Sentences
si fuant sétzius a cedhonedhus piticus in s'ebra ◊ dogni erva tenet su valore sou ◊ s'erba crescit a fundus ◊ su pàsculu fit bonu d'erva frisca ◊ màniga casu, màniga, chi su càule est erba!
2.
cussu est pascendu a fura e benemindi, e si betat peri a s'erba gevi! ◊ sa limba de cussu pudidinosu brúsiat s'erva birde! ◊ si ti aiat chérfidu bene no si aiat manigadu su trigu a erva!
Surnames and Proverbs
smb:
Erba
Etymon
ltn.
herba
Translations
French
herbe
English
grass
Spanish
hierba
Italian
èrba
German
Gras,
Kraut.
ebraéntu , nf: ebrientu,
erbientu Definition
erba de ventu: dhi narant deosi ca faet bene po su 'bentu' de mata (istentinas)
Synonyms e antonyms
cambiruja,
ispigulosa,
pigolosa
Scientific Terminology
rba, Parietaria officinalis
Etymon
srd.
Translations
French
pariétaire
English
pellitory
Spanish
hierba del muro
Italian
parietària
German
Glaskraut.
ebràgiu , nm: erbàgiu,
erbazu,
ervarzu,
ervazu Definition
dónnia birdura de papare, pruschetotu is chi si prantant in is ortos
Synonyms e antonyms
fogimenta,
oltalíscia
Translations
French
légume
English
vegetable
Spanish
hortaliza (f)
Italian
ortàggio
German
Gartengemüse,
Gemüse.
ebràicu , agt Definition de is Ebreos, chi pertocat is Ebreos, su pópulu de sa Bíbbia, primu destinatàriu de sa rivelatzione de Deus.
ebraísmu , nm Definition sa religione de is Ebreos.
ebrèi , nf: barbeghe*, erbè, erbei, ervè, erveche, erveghe, irveche Definition su paru animale prus connotu e pesau in Sardigna, bonu meda po su late, sa petza, sa lana, sa pedhe, pesau prus che àteru a tàgios mannos de chentinas de pegos ma fintzes a chedhitas / erveghe de mortu = pegus mannu, béciu, de pangare Synonyms e antonyms airveghe, chessi Sentences celu totu erbès, àcua finas a pes.
ebréu , agt, nm Definition
chi est de o chi pertocat su pópulu de is Ebreos, su pópulu de sa Bíbbia chi in s'antigóriu istaiat in sa Palestina; po calecuna abbitúdine metzana, chi o chie est de manu istrinta, chi no giaet nudha, de coro malu
Synonyms e antonyms
ebràicu
Sentences
no mi porit biri nisciunus poita seu ebreu ◊ no est debbadas si li narant "s'ebreu": at àpidu a unu cun s'anca truncada, in campu, e no l'at ne azuadu, isse a cadhu, e ne at dadu avisu a neune! ◊ sa zustíssia l'iscazet, s'ebreu, tantu za ti azuat si ti agatat in su bisonzu!…
Etymon
itl.
Translations
French
juif
English
jew
Spanish
hebreo
Italian
ebrèo
German
jüdisch,
Jude.
ebriàriu , nm Definition su líbberu de is preides inue dhue funt is pregadorias de sa die Synonyms e antonyms breviàriu* Sentences arregollei s'ebriàriu, totu is arrasponsórius e cun s'antifonàriu sa capa de pontificabi, s'asprassóriu e su missabi e istrepus cantu dhui at! (Scomúniga)
ebriéntu ebraéntu
ebrighína , nf Definition
genia de maladia de is brebès
Scientific Terminology
mld.
Etymon
srd.
Translations
French
varioloïde
English
sheep-pox
Spanish
viruela de ovejas
Italian
vaiolòide
German
Schafpocken.
ebrúgiu , nm, nf: erbuza,
erbussu,
erbuzu,
ervuzu,
irburzu Definition
totu is erbas bonas chi si arregollent po papare, prus che àteru cotas e chi faent desesi chentza dhas semenare o prantare
Synonyms e antonyms
abrulla,
birduralla,
irguzu 1,
imburzu,
rivúgiu
Sentences
su frenugu, sa mammaluca, s'armurata sunt erbuzos bonos a còghere ◊ s'erbuzu est bonu a piscadura cun ossamenta de porcu ◊ oe no semus ai cussu, ma unu tempus, fàmine o nono, si andhaiat a erbuzu
2.
l'abbas che un’ortu de erbuza
Etymon
srd.
Translations
French
herbe potagère
English
herb
Spanish
herbaje para comer
Italian
erbàggio selvàtico
German
Grünzeug.
ebrúlla , nf: abrulla* Definition ebrúgiu, is erbas bonas chi si arregollent po papare ma chi creschent a solas chentza dhas prantare Synonyms e antonyms ebrúgiu, érbula.
ebrútzu , nm: abrúciu*, erbutzu, ervutu, ervutzu Definition prus che àteru, de cust'erba cun custu númene si narat sa fògia Synonyms e antonyms afruza, cadilloni, irbutu, iscareja, iscaria, iscrarésia, iscraria, prammutu, sarbutzu, tarabúciu, ulciareu Sentences in Arbus narant erbutzu a su cadrilloni Scientific Terminology rba, Asphodelus ramosus.
ebúa, ebúe , avb: aba* 2, euba, ibua, ubua Definition avb. de logu interrogativu nau sèmpere po su istare = in ue, in umbe, aundi Sentences ebue dh'as posta sa crae? ◊ euba s'iscerant custas cosas?
èca , nf: geca Definition (arresurtat deosi solu ca sa /g/ faet a lampalughe) su serru de un'apertura de campu, de cortile; s'apertura chi si lassat po passare Synonyms e antonyms arrècia, giaga* / àghedu Sentences su pastori brintrat me in s'eca, e no coment'e is ladronis chi sartant in sa cresura ◊ in s'eca, bessendinci a sa bia, iat tentu unu momentu de duda Surnames and Proverbs smb: Eca, Ecca.
ecànte, ecàntu , nm: acantu* 1, cànciu Definition parte de una cosa, unu pagu, unu bículu / min. ecantedhu / avb. esser ecante = bonedhu, unu pagu bonu, chi istat benighedhu Synonyms e antonyms arrogu, arruncu, bículu, filchinida, istallada, pitzuedhu, rúgiu 1, strónciu, tancu / iscuta | ctr. totu, meda 2. s'est frimmau un'ecantu intas pro si disinnare comente e ghite nàrrere ◊ non pesedes bulluzu e iscurtae atentos ecantedhu! ◊ eris pariat ecante tempus bellu 3. in domo sas féminas sunt a ria fata pro mene, ca depo partire, ma de àteru pariant ecante ◊ sos pitzinnos za sunt ecante, ma sa mama est in pistichinzu pro bois ◊ custa morisca paret chi siat ecante, ma no est bona ca no l'at próidu.
ècarra , nm Definition arau de ferru (nau deosi po sa marca).