fúsu , nm Definitzione
su cannone (de ferru, linna o àteru, prenu) inue intrant e girant is orrodas; foedhandho de matas, su truncu fintzes a sa frochidhadura candho est artu, ténneru, deretu; genia de aina po filare a manu, fata de dhue pòdere imbodhigare su filu e de pòdere agiuare a atrotigare sa lana o àteru: in custu si distinghet sa conca (cúcura, múscula), sa pértia o coa o fustigu, s’acàpiu o pitzu (unu gancitu, o musconi, àghimu o amu in sa múscula), s’ortiedhu (genia de pesu de intrare in su fusu)
Sinònimos e contràrios
àschia,
assale
Maneras de nàrrere
csn:
portai cambas de fusu = fines; su f. ballat (su furriamentu chi faghet), ballare che f. (su de filare); f. oràriu = donniuna de is binti bàtoro partes de s’ispartzidura de sa Terra in su sensu de is meridianos (dónnia 15 grados) po cuncordare s’oràriu cun sa posidura de su Sole de unu logu a s’àteru (in su sensu de is parallelos)
Frases
girat che arrodedha de conca de fusu mobiendi ◊ su fusu de sos carros est grae ca est de ferru
2.
bellu fusu zughet cussa nughe!
3.
a issa no li fit mai mancada de manos sa ruca e su fusu ◊ in su muru bi sunt su fusu cun sa naspa apicados ◊ sempre rotzulendhe apas su fusu fintzas a candho s'isperdet sa lana!
Terminologia iscientìfica
ts, ans
Ètimu
ltn.
fusus
Tradutziones
Frantzesu
essieu
Ingresu
axle
Ispagnolu
eje,
árbol,
huso
Italianu
asse della ruòta,
fuso
Tedescu
Welle.
únda , nf: undha,
unna Definitzione
cosa (abba, elétricu, àteru) chi si movet e s'ispainat coment'e a incannadas paríviles a bisura de cricos chi s'illargant sèmpere de prus unu aifatu de s’àteru, o fintzes inartandho e abbasciandho a egaseogas paríviles e sighias; fintzes cosa (es. abba in is errios) chi calat o andhat a meda totu impare / in s'u. si podet distínghere: sa bandha, s'amprària, sa longària, sa crista, sa frecuéntzia
Sinònimos e contràrios
aundhadura,
undada
Frases
su mare est chietu: s'intendhet apenas sa múida de sas undhas ◊ a maridu meu giumpendhe a cadhu a còscia in d-unu riu si lu pigheit s'undha
2.
s'unda de s'arriu nd'at ingortu su ponti ◊ colata sa unna de sas veturas, Fruschiajolu fit intratu a su tzilleri ◊ ant s'ànima intregadu a Satanassu, pro donzi rena ’e paghe falant s'undha! ◊ in ciú tempus Baronia at connotu tres undas lègias
Ètimu
ltn.
unda
Tradutziones
Frantzesu
vague
Ingresu
wave
Ispagnolu
ola
Italianu
ónda,
ondata
Tedescu
Welle,
Wellenschlag.