Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbolótu , nm: abbulotu, afalotu, avolotu Definitzione morigamentu, movimentu sentza un'órdine precisu siat de cosas e siat de gente, a bortas fatu apostadamente cun iscopu precisu; morigamentu fintzes de istògomo / pesare o pònnere a. = tzacare cuvusione Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbulútziu, alborotu, atrepógliu, avabotu, carralzu, sciumbullu, trambullu, tregollu, trepollu / abbulizu, baraundha, mamudinu, stragambullu, subuzu, tifitanu, tremutu | ctr. assébiu Frases candu sa maista at bófiu isterri sa chistioni, insaras est cumentzau s'avolotu ◊ is féminas iant pesau un'avolotu po nci bogari su segretàriu cumunali ◊ sa paghe armoniosa as distrutu pro pònnere avolotu ◊ sentza bi àere motivu istas fachendhe abbolotu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu agitation Ingresu tumult Ispagnolu alboroto Italianu agitazióne, tumulto Tedescu Unruhe, Aufruhr.

apistichinzàre , vrb: apistighignare, apistighinzare, pistichinzare Definitzione pònnere, pigare o tènnere pistighíngiu, arreolu Sinònimos e contràrios afruscare 1, apensamentai Frases custa màzine chi li ant presentau l'at apistichinzau ◊ candho at bidu chi su pisedhu no fit torradu ancora, su babbu comintzeit a si apistighinzare ◊ si apistichinzat pro sa salute Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'agiter, être inquiet Ingresu to crave Ispagnolu zozobrar, estar intranquilo Italianu avére o méttere inquietùdine, smània Tedescu von Unruhe erfaßen werden, Unruhe verursachen.

disassusségu , nm Definitzione mancàntzia o farta de assussegu Sinònimos e contràrios pensamentu, pidinu | ctr. assussegu Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu inquiétude Ingresu anxiety Ispagnolu desasosiego Italianu ansietà, inquietùdine Tedescu Unruhe.

franédiga , nf: franériga, frenédiga Definitzione genia de gana e de presse meda o ispédhiu de fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios afródhiu, bermegorru, férnia, furighíngiu, ischecherédhiu, schinitzu / cimbella, pedighinu, pedine, pestighinzu Frases aiat sa frenédiga de ndhe betare cussa cara a ràfias cun sas francas (Ptz.Mura)◊ fit fémina de frenédiga manna e de tichírriu imberriosu, limbori e forroxosa fintzas amoratzendhe ◊ sa zente totinduna aiat leadu sa frenédiga Tradutziones Frantzesu agitation, inquiétude Ingresu restlessness, worry Ispagnolu inquietud, agitación Italianu irrequietézza, preoccupazióne Tedescu Unruhe.

ischinítzu , nm: ischinnitzu, schinitzu Definitzione genia de idea chi no lassat istare in pàusu, coment'e pistighíngiu po cosa chi si timet o chi si iat a bòllere a presse, chi no si biet s'ora de àere o de fàere Sinònimos e contràrios afródhiu, arraolu, atitivollu, fazellu, finitzu, pestighinzu, pidinu, pistu Frases cun s'ànima sempri in gherra, ses prenu de ischinnitzus ◊ teniat ischinnitzu de nci essiri ◊ chi ti pongu manu apitzus, piciochedha, ti passant is ischinnitzus e totu sa furighedha! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu inquiétude Ingresu fidget Ispagnolu desasosiego, desazón Italianu inquietùdine Tedescu Unruhe.

pedighínu , nm: pidighinu Definitzione genia de pentzamentu / àere una cosa a pidighinu = tènniri iscinitzu po ccn. cosa Sinònimos e contràrios apensamentu, apinnicu, arraolu, ischinitzu, pedine, pestighinzu / abbalàviu, atàviu, fazellu Frases candho unu at su pidighinu de tucare chito no drommit ◊ su pidighinu chi ant sos de domo est su chi podet capitare cras (M.Bua)◊ su pidighinu chi aiat si apasigheit addaghi resesseit a si ammentare su càntigu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu agitation, mouvement Ingresu restlessness Ispagnolu inquietud, desasosiego Italianu irrequietézza, moviménto Tedescu Unruhe, Bewegung.

pedíne , nm, nf: pedinu, pidina, pidinu Definitzione genia de pentzamentu chi si tenet po ccn. cosa Sinònimos e contràrios apensamentu, apinnicu, arraolu, pedighinu, pestighinzu, revinu, solovu Maneras de nàrrere csn: est unu pedinu (nadu de unu) = ifadosu; fàchere una cosa a p. = bene, cun contivizu; intrare pedine = leàresi pessamentu Frases tota addolimada est sa persone chi pro sa cura li ponet pedinu ◊ lu tenia a pidinu de andhare a fàghere cussu cumandhu ◊ si essis, tene pidinu de torrare! ◊ mama tua ti sighit a pedinu in s'isconsolu ◊ cun cussu pidinu in conca no resesso a drommire ◊ su dutore l'at bisitada cun cuidadu e mudu: in cara si li leghiat però sa pidina e unu belu de suore si est mudadu in gútios Sambenados e Provèrbios prb: chie no at pedinu est ómine mischinu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu anxiété, hantise Ingresu worry Ispagnolu ansia, inquietud, angustia Italianu ànsia, assillo Tedescu Angst, angstvolle Unruhe.

schinítzu , nm: ischinitzu*, schinnitzu, sciníciu, scinitzu, sfinítziu, sfinitzu Definitzione genia de idea chi no lassat istare in pàusu, coment'e oriolu po cosa chi si timet o chi si iat a bòllere a presse, chi no si biet s'ora de àere o de fàere, fintzes ifadu / malu sciníciu = impudu, arrepentimentu; s. de brenti, a s'istògumu = afinamentu, isanimamentu Sinònimos e contràrios afródhiu, arraolu, fazellu, finitzu, franédiga, furighedha, pestighinzu, pidinu, pistu Frases s'ispédhiu ponit scinitzu ◊ fillus mius, candu no seis in domu tèngiu unu schinitzu!…◊ allodhu torrau, no tenit assébiu: a ndi tenit de scinitzu! ◊ dh'ant portada a s'uspidali ma teniat giai su scinitzu de sa morti, e difatis si est morta una pariga de oras apustis ◊ de candu apu biu cudhu piciocu tenemu unu sciníciu e non poremu istai sentz'e dhu torrai a biri! 2. ti biu a bisura de fàmini: ita tenis, schinnitzedhu?! 3. at donau un'aderetzada a su coscinu ca dhi fait scinitzu Tradutziones Frantzesu agitation, énervement Ingresu eagerness Ispagnolu desasosiego Italianu irrequietézza, smània Tedescu Unruhe, Aufregung.